GELENEK, MODERNİTE VE POSTMODERNİTE BAĞLAMINDA NAZAR BONCUĞU YAPIMI VE NAZARKÖY

Year 2020, PROF. DR. H. FERİHA AKPINARLI ARMAĞAN SAYISI, 116 - 143, 25.12.2020

Petek Ersoy İnci

Abstract

Bu yazıda İzmir’in Kemalpaşa ilçesine bağlı Nazarköy’de gerçekleştirilen alan araştırmalarından elde edilen veriler ışığında hem Türkiye’de cam nazar boncuğunun tarihçesi hem de yıllara göre değişen üretim ve yaratıcılıklar değerlendirilecektir. Söz konusu değerlendirme; gelenek, modernite ve postmodernite çerçevesinde yapılacaktır. Bu makale için cam nazar boncuğu ustaları ile görüşüldüğü kadar, Türkiye’nin ilk sigorta şirketi olan Anadolu Sigorta’nın 2010 yılında başlatıp 2019 yılında sona erdirdiği bir sosyal sorumluluk projesi olan Bir Usta Bin Usta’ya katılan 5 kursiyer kadının cam nazar boncuğunu yapmayı öğrenmek hususundaki fikirlerine de yer verilmiştir. Söz konusu kursiyerler 2012 yılında UNESCO tarafından Yaşayan İnsan Hazinesi seçilen Mahmut Sür tarafından 2018 yılının Eylül-Aralık aylarında eğitim almışlar ve kursun bitiminde Anadolu Sigorta tarafından kendilerine takdim edilen belgeler ile onurlandırılmışlardır. Geleneksel bir el sanatı olan cam nazar boncuğu, usta-çırak ilişkisi ile yürütülmüş, yıllar geçtikçe motif, renk ve tekniklerde çeşitli modernizasyonlar geçirmiş, postmodern Türkiye’de ise Bir Usta Bin Usta aracılığıyla kursiyerlerin yetiştirilmesine vesile olmuştur. Ne var ki cam nazar boncuğu tüm güzelliğine ve gördüğü tüm ilgiye rağmen hep kırılmakta ve üretim açısından tehlikeye girmektedir. Yazıda bu sorunlar hakkında da bilgiler verilip çözüm önerileri sunulacaktır.

Keywords

Cam Nazar Boncuğu, Gelenek, Modernite, Postmodernite

References

• AKPINARLI, F. (1987). Ankara İlinde Nazar ve Nazarlıklar. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Güzel sanatlar Enstitüsü, Ankara.
• AND, M. (2006). “Büyü, Canlıcılık ve Sanat”, Elemtere Fiş Anadolu’da Büyü ve İnanışlar. İstanbul: Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık, 6-18.
• ANDERSON, P. (2016). Postmodernitenin Kökenleri. İstanbul: İletişim Yayınları. (6. Basım)
• BORATAV, P. N. (1979). 100 Soruda Türk Folkloru. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• CALİNESCU, M. (2013). Modernliğin Beş Yüzü. İstanbul: Küre Yayınları.
• ÇALLI, A. (2017). Anadolu Kültüründe Nazar ve Nazar Objeleri. Basılmamış Yüksek Lisans tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, Isparta.
• EKİCİ, M., FEDAKAR, P. (2014). Gelenek, Aktarma, Dönüşüm ve Kültür Endüstrisi Bağlamında Nazar ve Nazar Boncuğu. Milli Folklor, S. 101. s, 40-50. ERGİNER, G. (2006). “Anadolu’da Batıl İnanmalar ve Büyü”, Elemtere Fiş Anadolu’da Büyü ve İnanışlar. İstanbul: Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık,50-62.
• ERSOY, R. (2014). Modernizm-Postmodernizm Bağlamında Geleneksel Tıp Uygulamalarının Güncelliği Üzerine Bir Değerlendirme. Milli Folklor,S, 101, s.182-192.
• GLASSIE, H. (2002). Turkish Traditional Art Today.Bloomington: Indiana University Press.
• HAZNEDAR, H.A. (2016). Ekoturizm ve Ekogirişimcilik Potansiyelinin Ortaya Konmasına Yönelik Bir Araştırma: Nazarköy Örneği. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. (Basılmamış Yüksek Lisans tezi, Danışman: Yrd. Doç. Dr. Zehra Nuray Nişancı)
• KUMAR, K. (2004). Sanayi Sonrası Toplumdan Postmodern Topluma Çağdaş Dünyanın Yeni Kuramları. Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• ROBINS, K. (2013). İmaj-Görmenin Kültür ve Politikası. İstanbul:Ayrıntı Yayınları.
• SENNETT, R. (2009). Zanaatkâr.İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• SHILLS, E. (1981). Tradition. Chicago: The University of Chicago Press.
• SHINER, L. (2017). Sanatın İcadı. İstanbul: Ayrıntı Yayınları. (4. Baskı)