YEREL ARAP GELENEĞİ AÇISINDAN RETORİK VE STİLİSTİK

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 3, 542 - 552, 26.12.2021

Çevirmen: Fatih Tepebaşılı

Öz

Özet: Ortaçağ Arap dünyasındaki retorik ve üslup, iki ayrı gelenek içinde gelişti: Arap edebi teorisi ve Abbasi dönemindeki çeviri hareketi. Arap edebiyat teorisi, çeşitli uzman grupları tarafından oluşturulmuştur, onların etkilerini taşır. Bunlar arasında erken İslami dönem filologları, Abbasi döneminin "modern" şairleri ve edebiyatçıları ve hepsinden önemlisi, üslubuyla ilgili olarak Kuran'ın benzersizliği dogmasını şekillendiren Kuran yorumcuları yer alır. Söz dizimi, kelime ve metaforların kullanımı ve konuşma şekilleri, mümkün olan en yüksek “belagat” derecesi olarak kabul edildi. Edebi teori, Abdalqahir Cürcani-'nin (ö. 471/1078), “Belagatin Gizemleri” ve “Taklit Edilemezliğin Kanıtları” (Kur'an’a dair olarak) adlı iki eserinde doruk noktasına ulaştı. Cürcânî'nin üslûp ve anlam ikiliği, mecaz, teşbih ve bunların karşılıklı ilişkilerini ifade eden kavramları ve fantazmagorik temellere sahip retorik figürler üzerine dahiyane teorileri daha sonra Sekkaki ve Kazvini tarafından sistemleştirildi, özetlendi. Kazvini’nin "belagat bilimi" hakkındaki özeti, Orta Çağ'dan modern zamanlara kadar öğretim için bir el kitabı olarak hizmet etti ve incelendi ve yorumlandı.
Retorik ve üslup geleneğine dair Arap dünyasındaki ikinci akım, Abbasiler dönemindeki tercüme hareketi çerçevesinde gelişmiştir. Aristoteles'in Geç İskenderiye döneminde Organon'un bir parçasını oluşturan “Retorik” ve “Poetika”’sı, Arapça'ya çevrildi ve daha sonra filozoflar tarafından incelendi. Bu bağlamda önemli olan, ikna edici (muqni) önermeler (retorikte) ve çağrışımcı (mukhayyil) önermeler (poetikte) tarafından belirlenen retorik ve poetikanın kıyas karakteriydi. Ancak her iki disiplin de felsefe alanında kaldı ve otokton Arap edebiyat teorisini pek etkilemedi.
19. yüzyılın başlarından itibaren İslam dünyası üzerinde artan Batı etkisi, 1850 civarında başlayan Arap edebiyat ve düşüncesinin (nahda) yeniden doğuşuna ivme kazandırdı. Kültürel bir olgu olarak nahda hareketi, Modern standart Arapçanın gelişmesine ve yeni dilbilimsel ve üslup normlarının tanımlanmasına yol açtı.
Anahtar Kelimeler: Retorik, üslup, Arap dili ve düşüncesi, çeviri hareketi, yenileşme

Anahtar Kelimeler

Retorik, üslup, Arap dili ve düşüncesi, çeviri hareketi, yenileşme

Destekleyen Kurum

....

Proje Numarası

....

Teşekkür

....

Kaynakça

• -AOUAD M. ve MARVAN R. (1989). La Rhetorique. Bakınız. Richard Goulet (Hrsg.): Dichtionnaire des philosophen antiquas. Bd. 1. Paris, 455-472
• -AYOUB G. (2007). Fasih: Bakınız: Kees Versteegh (Hrsg.): Encyclopedia of Arabic Language and Linguistics. Bd. 2. Leiden, 84-90
• -GÖTTERT K. H. ve OLIVER J. (2004). Einführung in die Stilistik. München.
• -GROTZFELD H. (1982). Neuarabische Dialkte als Sprache der Literatur. Bakınız: Wolfdietrich Fischer (Hrsg.): Grundriss der arabischen Philologie. Sprachwissenschaft. Bd. 1, Wiesbaden 119-124
• -HALLDEN P. (2005). What is Arap İslamic rhetoric? Bakınız International Journal of Middle East Studies 37/, 19-38
• -HEINRICH W. (1987). Poetik Rhetorik Literaturkritik. Bakınız: Helmut Gaetje (Hrsg.): Grundriss der arabischen Philologie. Literaturwissenschaft. Bd. 2, Wiesbaden, 177-207
• -HEINRICH W. (1998). rhetorical figures. Bakınız: Paul Starkey / Julie S. Meisami (Hrsg.): Encyclopedia of Arabic Literatur. Bd. 2, Londra, 656-662
• -LANDAU J. M. (1987). Moderne Literatur. Bakınız: Helmut Gaetje (Hrsg.): Grundriss der arabischen Philologie. Bd. 2 Literaturwissenschaft. Wiesbaden, 242-263 -MEJDELL G. (2006). Mixed stylesin Spoken arabic in Egypt. Leiden Boston
• -NEUWIRTH A. (1983). Der İslamische Dogma der “Unnachahmbarkeit des Korans” in literaturwissenschaftlicher Sicht. Bakınız: Der Islam, 60, 166-183
• -REINERT B. (1990). Der Concetto-Still in den islamischen Literaturen. Bakınız: Wolfhart Heinrichs (Hrsg.): Neues Handbuch der Literaturwissenschaft. Orientalisches Mittelalter. Bd. 5. Wiebaden, 366-408
• -ROPER G. (1995). Faris as Sidyag and transition from scribal to printin the middle east. Bakınız: George N. Atiyeh (Hrsg.): The book in the islamic world. The writtren world and commucinationin the middle east. Albany: 209-231
• -SOMEKN S. (1981). Genre and Langugae in Modern Arabic Literature. Wiebaden.
• -STOCK K. (2005). Arabische Stilistik. Wiesbaden
• -TILL D. (2005) Prodesse-delectare Doktrin. Bakınız. Ueding Gert (Hrsg.): Historisches Wörterbuch der Rhetorik. Bd. 7. Tübingen, 130-140
• -WÜRSCH R. (1991). Avicennas Bearbeitungen der aristolischen Rhetorik. Berlin 1991