BİR ANLATIM METODU OLARAK MEKTUP TEKNİĞİNDEN HAREKETLE HALİDE EDİP ADIVAR’IN HANDAN İLE SAMUEL RİCHARDSON’UN CLARİSSA HARLOWE ADLI ESERİ ÜZERİNE BİR ÇALIŞMA

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 3, 402 - 428, 26.12.2021

Abdullah Acehan

Öz

Kâğıdın bulunmasıyla birlikte hayattaki yerini alan unsurudur mektup. Aynı zamanda dünya kurulduğu günden beri var olan insanlar arasındaki iletişimin en eski öğesidir. Edebiyat sosyal hayatın bir nevi yansıması olarak düşünüldüğünde mektup da edebiyat dünyasındaki yerini alacaktır. Edebiyatın özellikle bir edebi tür olan romanın ortaya çıkmasıyla birlikte mektubun edebiyat açısından işlevselliği artmıştır. Bu artan işlevsellikle birlikte mektup bir anlatım tekniği hüviyetini kazanmak için hızla yol almaya başlamıştır. Bu artan önemle birlikte mektup-roman adı verilen bir anlatım tekniği ortaya çıkmıştır. İngiltere, Fransa, Almanya, Rusya gibi ülke edebiyatlarında kullanılan bu mektup-roman tekniği Tanzimat yıllarından itibaren bizim edebiyatımızda da kullanılmaya başlanmıştır. Özellikle kadın yazarlarımızın ilgi gösterdiği bu roman tekniğinde kadın yazarlarımızın zaman zaman kendi hayatlarından da istifade ettikleri için bir nevi otobiyografik roman türüne yaklaşmışlardır. Mektup, hem genel hem de özel bilgilerin okuyucuyla paylaşılması için mükemmel bir araçtır. Bu gibi benzeri özelliklerden dolayı da zamanında sıklıkla tercih edilen bir anlatım tekniği olmuştur.
Yazılı iletişim unsuru olan mektuplar, roman türü için son derece elverişli bir araçtır. Roman anlatımı sırasında mektuplar, bazen bir entrika unsuru olabildiği gibi bazen de romanın hepsi peşi sıra gelen mektuplardan oluşmuştur. Bu çalışmanın konusunu oluşturan Halide Edip Adıvar’ın Handan romanı ile Samuel Richardson’un Clarissa Harlowe isimli eserleri bu mektup-roman tekniği ile kaleme alınmışlardır. Mektup, özel ve şahsi olması, samimi veya doğal anlatıma sahip olması, genellikle birinci tekil kişi ağzından yazılması, yazılan kişiyle ilgili muhtelif haberleri ve sırları barındırması, mektup vasıtasıyla birden çok anlatıcının romana dahil olmasını sağladığı için çoğulcu bir bakış açısını yakalaması gibi çeşitli özellikleriyle fiktif bir tür olan roman için elverişli bir anlatım tekniğidir. Giriş’te mektup ve bu mektup türünün gelişimi anlatılmış devamında ise mektup-roman hakkında bilgi verilmiştir. Devamında ise bahse konu olan Halide Edip Adıvar’ın Handan romanı ile Samuel Richardson’un Clarissa Harlowe isimli eserleri üzerinde durulmuştur. Yalnız bu eserler üzerine yapılan bu çalışmada bahse konu olan eserlerden örnekler verilmemiştir.

Anahtar Kelimeler

Mektup Roman, Halide Edip Adıvar, Handan, Samuel Richardson, Clarissa Harlowe

Kaynakça

• Referans1 Işıl ALTUN Referans2 İsmail ABALI