DİJİTAL KÜLTÜR ÇAĞINDA GELENEKSEL TÜRK YEMEK KÜLTÜRÜ VE KUŞAKLARARASILIK

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 2, 311 - 326, 25.08.2022

Eray Alpyıldız

https://doi.org/10.55666/folklor.1114729

Cited By: 1

Öz

Teknoloji ve insan ilişkisinin yeniden işaretlenmesi olarak tanımlanan dijital kültür, insan yaşamını pek çok yönden biçimlendiren bir olgudur. Teknolojinin kendi dinamikleriyle toplumsal yapıyı ve kültürü şekillendirebilme gücüne karşılık insan faktörünün de teknolojik araçlara yön tayin edebilme ve bu araçlara kültürel içerik kazandırabilme yetileri bulunmaktadır. Teknoloji ve insan birlikteliğinin şimdiki durağı olan ve dijital kültür çağı adı verilen bu süreçte geleneksel Türk yemek kültürü bilgi, beceri, yaratıcılık, üretim, tüketim, anlatım, gösterim, eğlence, reklam, alışveriş, pazarlama gibi pek çok açıdan değişim ve dönüşüm içerisine giren alanların başında gelmektedir. Bu bağlamda insan ve doğa ilişkisi temelinde öğrenilmiş, oluşturulmuş, aktarılmış, olgunlaştırılmış ve zenginleştirilmiş yapısıyla geleneksel bilginin temel alanlarından olan geleneksel yemek kültürünün dijital çağdaki varlık alanı önem oluşturmaktadır. Diğer taraftan dil, edebiyat, eğitim, ekonomi, siyaset, eğlence, müzik, spor, giyim-kuşam, teknoloji gibi dinamikler açısından kültürel etkileşim, değişim ve çatışmaların ortaya konulduğu temel bir alan olan kuşaklararasılık ise geleneksel yemek kültürü üzerinden de tartışılabilme potansiyeli göstermektedir. Başka bir ifadeyle geleneksel yemek kültürü, kuşaklararası ilişkiler kurabilme gücünün yanı sıra kuşaklararası ilişkilerin yapısının çözümlenmesinde önemli bir zemin işlevindedir. Kuşaklararasılığın çözümlenmesinin başka bir nedeni ise geleneksel Türk yemek kültürünün sürdürülebilirliğinin sağlanmasında insan faktörüne dikkat çekmektir. Bu açılardan dijital kültür çağında geleneksel Türk yemek kültürü -müstakil olarak açılabilecek pek çok çalışma başlığının yanı sıra- kültürel aktarım, değişim ve dönüşüm olgusunun kuşaklararasılık bağlamında okunabileceği bir çalışma alanı olarak karşımızda durmaktadır.
Bu çalışmada dijital kültür çağında geleneksel Türk yemek kültürü, kuşaklararasılık temelinde geleneksel yemek bilgisinin aktarımı ve öğrenimi; lezzet belleğinin nasıl oluştuğu ve işlediği; bu belleği biçimlendiren faktörlerin neler olduğu; yemeği kültürel açıdan kodlamanın değişen boyutu; alışveriş biçimleri ve bunların yansımaları; geleneksele dönüş hareketinde kuşakların tutumları; gelişmekte olan mutfak teknolojilerinin geleneksel Türk yemek kültürü üzerindeki olası etkileri üzerinden çözümlenmiştir. Bu bağlamda geleneksel Türk yemek kültürünün dijital dünyada nasıl bir coğrafi parça edindiği incelenmiştir. Ayrıca geleneksel Türk yemek kültürünün sürdürülebilirliğinin sağlanmasında genç nesillerin kritik misyonları belirtilmiş ve eski nesillerin kültürel hazineler olarak nitelendirilebilecek geleneksel yemek bilgilerinin değeri vurgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Dijitalleşme, dijital kültür, geleneksel Türk yemek kültürü, kuşaklararasılık, kültürel dönüşüm.

Kaynakça

• Referans1 ADORNO, T. ve HORKHEİMER, M. (2014). Aydınlanmanın Diyalektiği. (Çev.: N. Ülner ve E. Öztarhan Karadoğan), İstanbul: Kabalcı Yayıncılık.
• Referans2 ALEXANDER AGATİ, H. (2012). The Millennial Generation: Howe and Strauss Disputed. The College of William and Mary ProQuest Dissertations Publishing.
• Referans3 ALLEN, J. S. (2012). “Theory of Food as a Neurocognitive Adaptation”. American Journal of Human Biology, C. 24, S.2, 123–129.
• Referans4 ALPYILDIZ, E. (2019). “Dijital Kültür Çağında Yemek Kültürü”. Dijital Kültür. (Ed. M. Özdemir). İstanbul: Arı Sanat Yayınevi. (257-268).
• Referans5 ALPYILDIZ, E. (2020). “Dijital Kültür Çağında Geçiş Dönemleri”. Dijital Kültür 2. (Ed. F. Balcı), İstanbul: Arı Sanat Yayınevi. (207-234).
• Referans6 ALWİN, D. F. ve MCCAMMON, R. J. (2007). “Rethinking Generations. Research in Human Development”,C. 4, S. 3-4, 219-237.
• Referans7 ANDRİEVSKİKH, N. (2014), “Food Symbolism, Sexuality, and Gender Identity in Fairy Tales and Modern Women’s Bestsellers”. Studies in Popular Culture, C. 37, S. 1, 137-153.
• Referans8 ASSMANN, J. (2015). Kültürel Bellek. Eski Yüksek Kültürlerde Yazı, Hatırlama ve Politik Kimlik. (2. B.s.). (Çev.: A. Tekin). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Referans9 BARTHES, R. (2013), “Toward a Psychosociology of Contemporary Food Consumption”, Food and Culture (3), (Ed. C. Counihan and Penny V. Esterik), New York: Routledge. 23-30.
• Referans10 BEN-AMOS, D. (1984). “The Seven Strands of Tradition: Varieties in Its Meaning in American Folklore Studies”. Journal of Folklore Research, C. 21, S. 2/3, 97-131.
• Referans11 CONNERTON, P. (1999). Toplumlar Nasıl Anımsar. (Çev.: A. Şenel.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Referans12 DE SOLİER, İ. (2018). “Tasting the Digital: New Food Media”. (Ed. K. LeBesco and P. Naccarato). The Bloomsbury Handbook of Food and Popular Culture (54-65). London: Bloomsbury.
• Referans13 DİJK, J. V. (2016). Ağ Toplumu. (Çev.: Ö. Sakin). İstanbul: Kafka Yayınları.
• Referans14 DROİT-VOLET, S. ve GİL, S. (2009). “The Time-Emotion Paradox”. Philosophical Transactions: Biological Sciences, C. 364, S. 1525,1943-1953.
• Referans15 EDMUNDS, June. ve TURNER B. S. (2005). “Global Generations: Social Change in The Twentieth Century”. The British Journal of Sociology, C. 56, S. 4, 559-577.
• Referans16 GERE, C. (2019). Dijital Kültür. (Çev.: A. Akın). Konya: Salon Yayınları.
• Referans17 GOODY, J. (2001). Yaban Aklın Evcilleştirilmesi, (Çev.: K. Değirmenci), Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Referans18 GUERRERO, L vd. (2009). “Consumer-Driven Definition of Traditional Food Products and İnnovation in Traditional foods. A Qualitative Cross-Cultural Study”. Appetite C. 52, S. 2, 345–354.
• Referans19 HALBWACHS, M. (2019). Kolektif Bellek. (Çev.: Z. Karagöz), İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
• Referans20 HOLTZMAN, J. D. (2006). “Food and Memory”. Annual Review of Anthropology, C. 35, 361-378.
• Referans21 KAYE, B. K. (2005) “It’s a Blog, Blog, Blog World: Users and Uses of Weblogs”. Atlantic Journal of Communication, C. 13, S. 2, 73-95.
• Referans22 KWİK, J. C. (2008). Traditional Food Knowledge: Renewing Culture and Restoring Health. A Thesis Presented to The University of Waterloo in Fulfillment of The Thesis Requirement Degree of Master of Environmental Studies in Environment and Resource Studies. Canada.
• Referans23 LONG, L. M. (2001). “Nourishing The Academic İmagination: The Use of Food in Teaching Concepts of Culture”. Food and Foodways, C. 9, S. 3-4, 235-262.
• Referans24 LUPTON, D. (1994). “Food, Memory and Meaning: The Symbolic and Social Nature of Food Events”. Sociological Review C. 42, S. 4, 664–685.
• Referans25 LUPTON, D. (2018). “Cooking, Eating, Uploading: Digital Food Cultures”. (Ed. K. Le Besco ve P. Naccarato). The Handbook of Food And Popular Culture). London: Bloomsbury. (66–79).
• Referans26 MCCRİNDLE, M. ve Wolfinger, E. (2009). The ABC of XYZ: Understanding the Global Generations. Sydney: UNSW Press.
• Referans27 MCLUHAN, M. (2001). Gutenberg Galaksisi, Tipografik İnsanın Oluşumu (Çev.: G. Ç. Güven). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Referans28 MD. NOR, N vd. (2012). “The Transmission Modes of Malay Traditional Food Knowledge within Generations. Procedia” Social and Behavioral Sciences S. 50, 79 – 88.
• Referans29 ONG, W. (2013). Sözlü ve Yazılı Kültür: Sözün Teknolojileşmesi. (4.bs.). (Çev.: S. Postacıoğlu Banon), İstanbul: Metis Yayınları.
• Referans30 ÖĞÜT EKER, G. (2018). “Farklı Görme Biçimiyle Modern Dünya Ritüeli Olarak Yemek Kültürü: Sınanma/Erginlenme ve İntikam Alma Gizli İşlevleri”. Milli Folklor, S. 120, 170-183.
• Referans31 ÖZDEMİR, N. (2018a), “Dördüncü Sanayi Devrimi ve Gelenek Kül-türü”, 9. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi, T.C. Kül¬tür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. (207-242).
• Referans32 ÖZDEMİR, N. (2018b). “Kültür Değişmeleri ve Teknoloji”. Cumhuriyet Dönemi Milli Düşünce Sistematiğinde Erol Güngör Sempozyumu. Ankara: Türkiye Yazarlar Birliği Yayınları. (205-236).
• Referans33 ÖZDEMİR, N. (2019). “Kuşaklararasılık ve Kültürel Değişme”. Çocuk ve Medeniyet Dergisi, C. 4, S. 7, 125-149.
• Referans34 PALFREY, J. ve GASSER, U. (2017). Doğuştan Dijital-Dijital Yer¬lilerin İlk Kuşağını Anlamak (Çev. Nagihan Aydın), İstanbul: İKÜ Yayınevi.
• Referans35 PARRY, E. ve URWİN, P. (2011). “Generational Differences in Work Values: A Review of Theory and Evidence”. İnternational Journal of Management Reviews, C. 13, S. 1, 79-96.
• Referans36 PRENSKY, M. (2001a). “Digital Natives, Digital Immigrants”. On the Horizon, C. 9, S. 5, 1-6.
• Referans37 PRENSKY, M. (2001b). “Digital Natives, Digital Immigrants, Part II: Do They Really Think Differently?”. On the Horizon, C. 9, S. 6, 1-6.
• Referans38 ROUSSEAU, S. (2012). Food and Social Media: You Are What You Tweet. Lanham/Maryland: AltaMira Press.
• Referans39 SANDEEN, C. (2008). “Boomers, Xers, and Millennials: Who are They and What Do They Really Want from Continuing Higher Education?” Continuing Higher Education Review, C. 72, 11-31.
• Referans40 SNYDER, K. (2007). “The Digital Culture and Peda-Socio Transformation”. Seminar.net. C. 3, S. 1, 1-15.
• Referans41 SUTTON, D. (2013). “Cooking Skills, the Senses, and Memory: The Fate of Practical Knowledge”. (Ed. C. Counihan and P. Van Esterik). Food and Culture A Reader. New York: Routledge. 299-319).
• Referans42 SUTTON, David. (2008). “A Tale of Easter Ovens: Food and Collective Memory”. Social Research, C. 75, S.1, 157-180.
• Referans43 THYAGARAJAN, G. (2015). “Zomato – A Case Study”. International Journal of Business and Administration Research Review, C. 3, S. 11, 157-160.