“YAŞ KOMMUNİST” GAZETESİNİN EDEBÎ AÇIDAN DEĞERİ (1927-1929): A. ALAMIŞOV’UN “SÖNDİ” ADLI YAZISI ÖRNEĞİ

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 2, 517 - 533, 30.08.2023

Tahir Aşirov

https://doi.org/10.55666/folklor.1252150

Öz

XX. yüzyıl Türkmen dili, edebiyatı, tarihi ve medeniyeti açısından süreli yayınların ayrı bir yeri vardır. Çünkü bu yüzyıl Türkmen halkının siyasi ve sosyal hayatta yaşadığı en önemli tarihî dönemdir. Özellikle Sovyet Türkmenistanı döneminde yayımlanan süreli yayınlar, Türkmen düşünce yapısını yansıtan panorama olduğu görülebilir. Bu dönemde Türkmen gençlerine yönelik farklı süreli yayınlar neşredilmiştir. Bunlardan biri de 1925 yılında yayın hayatına başlayan “Yaş Kommunist” (Genç Komünist) gazetesidir. “Yaş Kommunist” gazetesi, Türkmen düşünce tarihi, dili ve edebiyatı açısından Arap alfabesiyle yayımlanmaya başlayan önemli bir Türkmence süreli yayındır. Bu süreçte Sovyetler Birliği ideolojisinin propaganda aracı olan gazetede, Türkmen edebiyatı alanında yayımlanan şiirler ve edebi materyaller ayrı bir değer taşımaktadır. Gazetede dönemin Türkmen edebiyatının önde gelen temsilcilerinin Türkmen dili, edebiyatı ve kültürü ile ilgili yazıları yayımlanmıştır. Aynı zamanda gazetede, Türkmen edebî eleştiri kültürü ve tarihi ilgili önemli yazılar yer almaktadır. “Yaş Kommunist” gazetesinde, dönemin önemli simaları tarafından yayımlanan yazılar, Türkmen düşünce tarihinin gelişim ve değişim sürecini göstermesi açısından da değerli metinlerdir. Özellikle 1904-1943 yılları arasında yaşamış olan Amandurdı Alamışov’un “Söndi” adıyla kaleme aldığı yazı dizisi, Türkmen edebiyatı alanına ayrı bir renk katmıştır. Sovyet Türkmenistanı döneminde kaleme alan Alamışov’un “Söndi” isimli eseri, bu konuda yazılan öncü poemalardan biridir. Türkmen Edebiyatı’nın önde gelen temsilcileri olan Alamışov’un “Söndi” poeması, Ekim İhtilali’nden sonra Türkmen düşüncesinin durumunu beyan eden yazı olmakla birlikte Sovyet Türkmenistanı döneminin gelişim ve değişimini gösteren panorama olduğu da söylenebilir. Ayrıca gazetenin Sovyet Türkmenistan’ında Latinleştirme sürecinin önemli bir rol oynadığı görülebilir. Sovyet Türkmenistanı’nın ilk yıllarında yayın hayatına başlayan ve bu dönemin en başarılı edebî eseri olan Alamışov’un “Söndi” poemasının ilk Arap alfabesiyle yayımlanan “Yaş Kommunist” gazetesi, dönemin Türkmen dili, edebiyatı, medeniyeti, tarihi açısından değerli süreli yayınlardan biridir.

Anahtar Kelimeler

Türkmenistan, Süreli Yayınlar, Türkmn Edebiyatı, Alamışov, Söndi