DÜNYADAKİ EN BÜYÜK HALK ŞARKISI ARŞİVİNİN SERGÜZEŞTİ: DEUTSCHES VOLKSLIEDARCHIV

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 3, 1023 - 1035, 27.12.2023

Tunahan Eren Arslan

https://doi.org/10.55666/folklor.1280468

Öz

Halk bilimi çalışma kadrosu içerisinde mühim bir yer teşkil eden halk şarkıları, Almanya'da 19. yüzyıl sonu ile 20. yüzyılın başlarında artan milliyetçiliğin etkisiyle önemli bir araştırma alanı haline gelmiş ve folklorun ortaya çıkmasına ve gelişmesine büyük katkılarda bulunmuştur. Toplumun en önemli kültürel unsurlarından biri olan halk şarkılarından yola çıkarak toplumsal yapıyı ve değişimi analiz edebilmek ve açıklayabilmek pekâlâ mümkündür. Halk şarkılarının başlıca işlevi mevcut kültürel birikimi kuşaktan kuşağa taşımasıdır. Öte yandan aynı sosyal gruba mensup kişiler arasında bir birlik duygusu yaratarak grup kimliğinin oluşmasında ve bu kimliğin farklı gruplar içinde sergilenmesinde önemli bir sanatsal dışavurum yolu olması halk şarkılarının bir diğer önemli işlevidir. Toplumun aynası halk şarkıları, sosyal hayatı hem düzenleme hem de gelecek kuşaklara aktarma işlevlerini üstlenir. Dolayısıyla sosyal bilimcilerin anlamak istediği topluma yönelik önemli verileri haizdir. Bu minvalde Alman halk şarkılarının toplanması, belgelenmesi ve bunların bilimsel bir baskıda düzenlenmesi amacıyla Prof. Dr. John Meier girişimleriyle teessüs etmiş olan “Deutsches Volksliedarchiv” 1914 yılında Freiburg’ta kurulmuştur. Almanya'da halk bilimi çalışmalarının gelişimi, merkezî bir kurumsallaşma sürecinin başarıyla gerçekleştirilmesi nedeniyle oldukça hızlı bir şekilde ilerlemiştir. Bu merkezî teşkilat, “Verband Deustcher Vereine für Volkskunde” dir. Prof. Dr. John Meier da bu teşkilatın uzun yıllar başkanlığını yapmıştır. Arşiv, 1952 yılında Baden-Württemberg eyaletine bağışlanmıştır. Bu makalede, öncelikle halk şarkısı türü hakkında Almanya’daki öncü araştırmalara değinilecektir. Ardından Alman Prof. Dr. John Meier’nın halk şarkısı araştırmalarındaki yeri ve derlemecilik yönü irdelenecektir. Daha sonra Prof. Dr. Erich Seemann, Prof. Dr. Wilhelm Heiske ve Prof. Dr. Lutz Röhrich gibi Alman halk bilimcilerin başkanlığında Alman halk şarkılarına dair dünyadaki en büyük halk şarkıları arşivi olarak öne çıkmış olan “Deutsches Volksliedarchiv”in yüz yılı aşkın tarihi, koleksiyonları, katalogları, kütüphanesi ve yayınları tanıtılacaktır. 1914 yılında kurulan arşiv, 2014 yılından itibaren Freiburg Albert-Ludwigs Üniversitesi bünyesinde “Zentrum für Populäre Kultur und Musik (ZPKM)” adıyla bilimsel çalışmalarının sonuçlarını çeşitli biçimlerde kamuoyuna sunan disiplinlerarası bir araştırma enstitüsü olarak faaliyetlerine devam etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Halk şarkısı, Almanya’da halk şarkısı araştırmaları, Alman Halk Şarkısı Arşivi, Popüler Kültür ve Müzik Merkezi, John Meier

Kaynakça

• BAUSİNGER, H. (1980). Formen der Volkspoesie. Berlin: Erich Schmidt Verlag.
• BRADFORD, L.E. (2000). “Folk Music and Folksong”. Ed. C.LINDAHL vd. In: Medieval Folklore: An Encyclopedia of Myths, Legends, Tales, Beliefs and Customs. Santa Barbara, Denver and Oxford. V: 1, 327-333.
• BREDNİCH, R.F. (1964). “Zum 50-jahrigen bestehen des Deutschen Volksliedarchivs in Freiburg i. Br. Ein Forschungsbericht”. Hessische Blätter für Volkskunde. LV, 310-318.
• BREDNİCH, R. F. ve Cotter, J. (1968). “Das Deutsche Volksliedarchiv in Freiburg im Breisgau and German Folksong Research”. Journal of the Folklore Institute, Vol. 5, 198-211.
• BREDNİCH, R. (1975). “Neuerwerbungen des Deutschen Volksliedarchivs. Volksliedsammlung Johannes Koepp und Flugschriftensammlung Kurt Wagner”. In: Jahrbuch für Volksliedforschung. 20, 151-153.
• COCCHİARA, G. (2017). Avrupa’da Folklor Tarihi. (Çev.:Yerke Özer). Ankara: Geleneksel Yayıncılık.
• ÇOBANOĞLU, Ö. (2015). Halkbilimi Kuramları ve Araştırma Yöntemleri Tarihine Giriş. Ankara: Akçağ Yayınları.
• DUNDES, A. (2006). “Halk Kimdir?” (Çev. Metin Ekici). Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar. Ankara: Geleneksel Yayıncılık.
• ERK, L. ve Böhme, F.M. (1893). Deutscher Liederhort. 3. Bde. Leipzig.
• FİSCHER, M. (2009). “Rekonstruktion und Dekonstruktion. Die Edition „Deutsche Volkslieder mit ihren Melodien (1935–1996) und die Online-Publikation „Populäre und traditionelle Lieder”. Historisch-kritisches Liederlexikon“ (2005 ff.). In: Lied und populäre Kultur / Song and Popular Culture. Jahrbuch des Deutschen Volksliedarchivs, S. 54, 33–61.
• FİSCHER, M. (2012). “Flugschrift und Volkslied. Zur Sammlungs- und Bestandsgeschichte im Deutschen Volksliedarchiv”. In: Albrecht Classen, Michael Fischer, Nils Grosch (Hrsg.): Kultur- und kommunikationshistorischer Wandel des Liedes im 16. Jahrhundert. Münster, 57–71.
• FİSCHER, M. (2014). “100 Jahre Deutsches Volksliedarchiv – Gründung des Zentrums für Populäre Kultur und Musik”. In: Lied und Populäre Kultur / Song and Popular Culture. Jahrbuch des Zentrums für Populäre Kultur und Musik, S. 59, 9–18.
• GRIMM, J.W. (1999). “Volk-”. Deutsches Wörterbuch-XXVI (1854- 1971). München: Deutschen Taschenbuch Verlag, 489-492.
• GÜNAY, U. (1987). “Folklor Nedir?”. Türk Folklor Araştırmaları, 23- 30. HEİSKE, W. (1964). “Das deutsche Volksliedarchiv 1914-1964. Ein Bericht zu seinem 50-jahrigen Bestehen”. Zeitschrift für Volkskunde. LX, 242-251.
• HOLZAPFEL, O. (1989). Das Deutsche Volksliedarchiv. Freiburg i. Br. Lang, Bern.
• JOST, C. (2012). Musik, Medien und Verkörperung. Transdisziplinäre Analyse populärer Musik. Baden-Baden.
• KOHLSCHMİDT, W. (1939). “20 Jahre Deutsches Volksliedarchiv. Forschungen und Fortschritte”. XV, 203-204.
• KORKMAZ, M. A. (2006). Türkü Türü ve Doğu Karadeniz Türkü Kültürü. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• KORKMAZ, M. A. (2021). “Almanya'da Sözlü Edebiyat Türleri Hakkında Yapılmış Çalışmalar Bağlamında André Jolles'in Temel Formlar Tipolojisi Üzerine Bir İnceleme”. Uluslararası Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, S. 6, 140-154.
• LANSKY, J. ve Suppan, W. (1963). “Der neue Melodien-Katalog des Deutschen Volksarchivs”. In: Fontes artis musicae. 10, 30-34.
• OZAN, M. (2000). “Herder’de Volk Kavramı”. Milli Folklor, S. 45, 40- 42. ÖZTÜRK, A.O. (1994). “Grimm Kardeşlerin Halk Türküsü Derlemeleri”, Prof. Dr. Saim Sakaoğlu'na 55. Yıl Armağanı. Kayseri, 148-154.
• ÖZTÜRK, A.O. (1995). Türkü Yazıları. Ankara: Milli Folklor Yayınları.
• SEEMANN, E. (1928). “Ein Musterbeispiel zu den Ungenauigkeiten Böhmes in seinem Deutschen Liederhort”. In: Jahrbuch für Volksliedforschung, 1. Jahrg., 183–185.
• SEEMANN, E. (1954). “John Meier (1864-1953). Sein Leben, Forschen und Wirken”. Freiburger Universitätsreden. N.F. XVII, Freiburg. SCHEPPİNG, W. (1994). “Lied- und Musikforsung” (Hrsg.) Grundrisse der Volkskunde, Einführung in die Forschungfelder der europäischen Ethonologie/Volkskunde. Berlin: Dietrich Reimer Verlag, 467-492.
• SUPPAN, W. (1964). “Das Deutsche Volksliedarchiv 1914-1964”. Deutsches Jahrbuch für Volkskunde. X, 317-322.
• UHLAND, L. (1866). Schriften zur Geschichte der Dichtung und Sage. Stuttgart: Verlag der Cottaschen Buchhandlung.
• İnternet Kaynakları URL-1: https://www.zpkm.uni-freiburg.de/publikation (Erişim: 15.03.2023)
• Sözlü Kaynaklar KK-1: Michael Fischer, Heidelberg 1968, Doktora, Öğretim Üyesi. (Görüşme: 30.01.2023)