TÜRK DÜNYASI MASALLARINDA KAPILARI AÇAN YÜZÜK

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 2, 814 - 823, 31.08.2024

Fatoş Yalçınkaya

https://doi.org/10.55666/folklor.1421523

Öz

Takı, insanlıkla birlikte ortaya çıkmış bir kavramdır. İnsanoğlunun günlük yaşamının parçası olan takı, işlevsel bir yapıya sahiptir. Süslenme, bağlılık, koruma vb. durumlarda kullanılan takının ne zaman kim tarafından ilk olarak kullanıldığı bilinmemektedir. Özellikle geçiş dönemi adetlerinde sıkça karşımıza çıkan takılar ağırlıklı olarak dinsel-büyüsel amaçla kullanılmıştır. Takılar, bazen dinsel-büyüsel unsur olarak kullanılırken bazen de gücün ve otoritenin sembolü olmuştur. Yapısı, kullanım amacı ve yapıldığı malzeme takının değerini belirler. Takılar dünyanın hemen hemen her yerinde benzer amaçlarla kullanılmaktadır. Yüzük ise ortaklıklar barındıran takıların başında gelir. Dirençli kültür unsurlarından biri olan yüzük bu yönüyle birçok halk bilgisi ürününde kullanılan yaygın bir motif olmuştur. Masallar yüzüğün kullanıldığı halk bilgisi ürünlerinin başında gelir. Özellikle sihir masallarında olağanüstü özelliğe sahip birçok takı/nesne yer alır.
Olağanüstü zaman ve mekânda gerçekleşen olayların anlatıldığı masallarda sihirli nesneler oldukça fazla kullanılmaktadır. Sihirli nesneler çeşitli sınavlar sonucunda kahramana olağanüstü yardımcılar eliyle verilen ödüllerdir. Bu nesnelerin masala girmesiyle aksiyonun şekli değişmeye başlar. Kahraman bütün olağanüstü savaşları bu nesnelerin yardımıyla kazanır. Sihirli nesnenin anlatıya girmesiyle olayın seyri tamamen değişir. Türk dünyası masalları çok farklı olağanüstü nesnelerle doludur. Türk dünyası masallarında yer alan sihirli nesnelerden biri yüzüktür. Sihirli nesnelerden biri olan yüzük, olağanüstü yardımcı kişiler tarafından kahramana verilir. Bir de sıradan insanların kahramana vermiş olduğu yüzükler vardır. Örneğin anne, baba, sevgili veya eş tarafından masal kahramanına verilen yüzük ise olağanüstü özellikler içermez. Bu yüzük de masala aksiyon katar fakat bu yüzüğün masallardaki fonksiyonu ise sihirli nesne olan yüzükten tamamen farklıdır.
Yüzüğün anlatılarda birçok işlevi vardır. Bu nesne sıradan insanların elinde bulunmaz. Olağanüstü yardımcıların elinde bulanan bu yüzük kahramana çeşitli sınavlardan geçtikten sonra verilir. Bu da kahramanı seçilmiş biri yapar. Çalışmamızda ele aldığımız bazı yüzüklerin olağanüstü özellikleri varken bazılarının ise olağanüstü herhangi bir özelliği yoktur. Burada Türk dünyası masallarında yer olan yüzüğün, kimin elinde, nerede bulunduğu, hangi şartlarda el değiştirdiği ve masallardaki işlevinin ne olduğu, sorularına cevap aranacaktır.

Anahtar Kelimeler

Takı, yüzük, Türk dünyası, masal, olağanüstü nesne.

Destekleyen Kurum

yok

Kaynakça

• Referans1 Referans1 Referans1