IBN FADLAN ALS PIONIER DER RELIGIONSANTHROPOLOGIE UND SEINER REISEBERICHT

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 3, 1414 - 1421, 27.12.2024

M. Fatih Demirdağ

https://doi.org/10.55666/folklor.1490335

Öz

By nature, humans are curious about learning and discovering new things. In other words, humans are sent to the world with the characteristics of reasoning, curiosity, research and questioning. For this reason, the story of the journey of Adam, which begins in the womb and continues until death, is a movement carried out for different reasons. Therefore, it can be said that the history of travel is the history of humanity and the history of the universe. Therefore, the travel books written by traveling humans are also important in the context of witnessing the era. Indeed, travel books are sources that allow us to benefit from information about many fields such as language, anthropology, history, geography and sociology. In this sense, travel books give us important clues about the past and are guiding. Travel books have a special place especially in the anthropology of religion. Indeed, issues such as material and spiritual culture, beliefs and worship, clothing are the subjects of anthropology. For this reason, it is important for us that travel books provide information about the cultures of the societies examined. Therefore, the importance of the study is that the travel books address issues related to religion. Because one of the subjects that social anthropology is interested in is undoubtedly the phenomenon of religion. Because wherever there are people, there is religion. Religion is a set of systems that exist due to human nature. In this context, religion is closely related to every subject that concerns people.

In the Islamic world, travel books were written during the travels carried out for the purpose of pilgrimage, acquiring knowledge, learning a language, and geographical exploration for Muslims. Introducing the religion of Islam to other regions was also considered as one of the important purposes of the travels. Sometimes, travels were also carried out as an ambassador of a state. Ibn Fadlan was also the secretary of the ambassadorial delegation sent by the Abbasid caliph Muqtadir from Baghdad to the Bulgarian Volga King in 921 (H.309). In this context, in this study, Ibn Fadlan's travel book was examined in the context of anthropology, unlike conventional research. Because this subject was generally studied by branches of science such as literature and history.
The fact that Ibn Fadlan, who is discussed in the study, provides important observation-based information about the geography, people, beliefs, laws, forms of government, social status and traditions of the places he visited with his travelogue has enabled him to be evaluated as an anthropologist. In particular, the fact that he touches upon the belief systems of the Oghuz, Khazars, Bulgars and Russians in his work can be evaluated in the context of his being seen as a pioneer in the anthropology of religion. Indeed, topics such as religion, ritual, worship, mythology, cultural codes, and the impact of religion on people and society are the topics covered by the anthropology of religion.

Anahtar Kelimeler

Key Words: Travel, Travelogue, Ibn Fadlan, Anthropology of Religion.

IBN FADLAN ALS PIONIER DER RELIGIONSANTHROPOLOGIE UND SEINER REISEBERICHT

Öz

Der Mensch ist von Natur aus neugierig darauf, Neues zu lernen und zu entdecken. Mit anderen Worten: Menschen wurden mit den Eigenschaften Argumentation, Neugier, Forschung und Fragen in die Welt geschickt. Aus diesem Grund ist die Reisegeschichte von den Menschen, die im Mutterleib beginnt und bis zum Tod andauert, eine Bewegung aus verschiedenen Gründen. Daher kann man sagen, dass die Geschichte des Reisens die Geschichte der Menschheit und die Geschichte des Universums ist. Daher sind auch die von den Reisenden verfassten Reiseberichte als Zeugnisse dieser Zeit wichtig. Tatsächlich sind Reiseberichte Quellen, die es uns ermöglichen, von Informationen zu vielen Bereichen wie Sprache, Anthropologie, Geschichte, Geographie und Soziologie zu profitieren. In diesem Sinne geben uns Reiseberichte wichtige Hinweise auf die Vergangenheit und dienen als Wegweiser.
Reiseberichte nehmen insbesondere innerhalb der Religionsanthropologie einen besonderen Stellenwert ein. Tatsächlich sind Themen wie materielle und spirituelle Kultur, Glauben und Gottesdienst sowie Kleidung Gegenstand anthropologischer Untersuchungen. Aus diesem Grund sind Reiseberichte für uns wichtig, weil sie Informationen über die Kulturen der untersuchten Gesellschaften liefern. Daher liegt die Bedeutung der Studie darin, sich mit Fragen in Reiseberichten in Bezug auf die Religion zu befassen. Denn eines der Themen, an denen sich die Sozialanthropologie interessiert, ist zweifellos das Phänomen Religion. Denn wo Menschen sind, gibt es auch Religion, die eine Reihe von Systemen ist die aufgrund der menschlichen Natur existieren. In diesem Zusammenhang ist Religion eng mit allen Themen verbunden, die Menschen betreffen.
In der islamischen Welt wurden Reiseberichte für Muslime während ihrer Reisen zu Zwecken wie Pilgerfahrt, Wissenserwerb, Sprachenlernen und geografischer Erkundung verfasst. Auch die Verbreitung der islamischen Religion in anderen Regionen galt als einer der wichtigen Reisezwecke. Manchmal reiste man als Botschafter eines Staates. Ibn Fadlan war auch der Sekretär der Delegation, die der abbasidische Kalif Muqtadir 921 aus Bagdad zum bulgarischen Wolgakönig entsandte (H.309). In dieser Hinsicht wurde in dieser Studie Ibn Fadlans Reisebericht im Gegensatz zur konventionellen Forschung auf der Achse der Anthropologie diskutiert. Denn dieses Fach wurde im Allgemeinen von Wissenschaftszweigen wie Literatur und Geschichte untersucht.
Dass Ibn Fadlan durch seine Reisebeschreibung bedeutende Informationen über die Geografie, die Völker, deren Glaubensvorstellungen, Gesetze, Regierungsformen, sozialen Verhältnisse und Traditionen der Orte, die er bereiste, basierend auf Beobachtungen liefert, hat es ermöglicht, ihn als Anthropologen zu bewerten. Insbesondere seine Erwähnung des Glaubens der Oghusen, Chasaren, Bulgaren und Russen in seinem Werk kann im Zusammenhang mit seiner Rolle als Pionier der Religionsanthropologie gewertet werden. Tatsächlich sind Themen wie Religion, Ritual, Anbetung, Mythologie, kulturelle Codes und der Einfluss der Religion auf Menschen und Gesellschaft die Themen, mit denen sich die Anthropologie der Religion befasst.

Anahtar Kelimeler

Schlüsselwörter: Reisen, Reisebericht, Ibn Fadlan, Religion, Anthropologie der Religion.

DİN ANTROPOLOJİSİNDE BİR ÖNCÜ OLARAK İBN FADLAN VE SEYAHATNAMESİ

Öz

Fıtratı gereği insan yeni şeyler öğrenmeye ve keşfetmeye meraklıdır. Başka bir ifadeyle insan akletme, merak etme, araştırma ve sorgulama özellikleriyle dünyaya gönderilmiştir. Bu nedenle de ana karnında başlayan ve ölene kadar devam eden beniâdemin seyahat hikâyesi farklı nedenlerle gerçekleştirilen bir devinimdir. Bundan mütevellit seyahatin tarihi, insanlığın tarihi ve kâinatın tarihidir denilebilir. Dolayısıyla seyahat eden insanın kaleme aldığı seyahatnameler de devre tanıklık etmesi bağlamında önemlidir. Nitekim seyahatnameler dil, antropoloji, tarih, coğrafya ve sosyoloji gibi birçok alanla ilgili bilgilerden istifade edilmesini sağlayan kaynaklardır. Bu anlamda seyahatnameler bizlere geçmişe dair önemli ipuçları vermekte ve yol gösterici nitelikte olmaktadır.
Seyahatnamelerin özellikle din antropolojisi içerisinde özel bir yeri vardır. Nitekim maddi ve manevi kültür, inanç ve ibadetler, giyim-kuşam gibi konular antropolojinin inceleme konusudur. Bu nedenle seyahatnamelerin incelenen toplumların kültürleri hakkında bilgi vermesi bizim için önemlidir. Dolayısıyla çalışmanın önemi, seyahatnamelerde din ile ilgili konuların ele alınmasıdır. Çünkü sosyal antropolojinin ilgilendiği konulardan biri şüphesiz din fenomenidir. Çünkü insanın olduğu her yerde din de vardır. Din, insanın doğası gereği var olan bir sistemler bütünüdür. Bu bağlamda din, insanı ilgilendiren her konu ile yakından ilgilidir.
İslam dünyasında seyahatnameler, Müslümanlar için hac, ilim edinme, dil öğrenme, coğrafi keşif gibi amaçlarla gerçekleştirilen seyahatler sırasında yazılmıştır. İslam dinini diğer bölgelere tanıtmak da seyahatlerin önemli amaçlarından biri sayılmıştır. Bazen bir devletin elçisi olarak da seyahatler gerçekleştirilmiştir. İbn Fadlan da Abbasi halifesi Muktedir'in 921 (H.309) yılında Bağdat’tan Bulgar Volga Kralı’na gönderdiği elçi heyetinin sekretiridir. Bu minvalde çalışmada İbn Fadlan’ın seyahatnamesi, alışılagelmiş araştırmaların aksine antropoloji ekseninde ele alınmıştır. Zira bu konu genel olarak edebiyat ve tarih gibi bilim dalları tarafından incelenmiştir.
Çalışmada ele alınan İbn Fadlan’ın, seyahatnamesi ile geçtiği yerlerin coğrafyası, halkları, halkların inançları, hukukları, yönetim biçimleri, sosyal vaziyetleri ve gelenekleri hakkında gözleme dayanan önemli bilgiler vermesi, onun bir antropolog olarak değerlendirilmesine imkân sunmuştur. Özellikle eserinde Oğuzlar, Hazarlar, Bulgarlar ve Rusların inanç biçimlerine değinmesi, onun din antropolojisinde bir öncü olarak görülmesi bağlamında değerlendirilebilir. Nitekim din, ritüel, ibadet, mitoloji, kültürel kodlar, dinin insan ve toplum üzerindeki etkisi gibi konular din antropolojisinin ele aldığı konu başlıklarıdır.

Anahtar Kelimeler

Anahtar Kelimeler: Seyahat, Seyahatname, İbn Fadlan, Din, Din Antropolojisi.

Etik Beyan

Etik kurallara uyulmuştur. Saha çalışması gerektirmeyen teorik bir çalışmadır.

Kaynakça

• AYTAÇ, G. (2013). “Seyahatname Geleneği İçinde Yabancı Seyyahlardan Ubucini’nin 1855’lerde Türkiye İzlenimleri”. Türk Yurdu Dergisi. 30, ss. 237-248.
• Büyük Larousse. (1986). (C.17), İstanbul: Gelişim Yayınları.
• DANKOFF, R. (2010). Seyyah-ı Alem Evliya Çelebi’nin Dünyaya Bakışı, (Çev: Müfit Günay), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• DEMİRDAĞ, M. F. (2020). “Din Antropolojisi Ekseninde Kültür ve Din İlişkisi”, Din Sosyolojisi, (Ed: Emine Öztürk), Ankara: Akademisyen Kitabevi.
• FEHİM, M. H. (1989). “Edebu’r-Rahalat”, Milli Heyetin Kültür, Sanat, Edebiyat Alanında Yayınladığı Aylık Kültürel Kitaplar Serisi, Kuveyt.
• GÜVENÇ, B. (2002). Kültürün ABC’si, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• https://blog.halalbooking.com/tr/musluman-seyyahlar-ibn-fadlan/ (Datum der Erfindung: 01.04.2024).
• IBN Fadlan, (2021). İbn Fadlan Seyahatnamesi, (Çev. Ramazan Şeşen), 10. Baskı, İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
• MUHAMMEDOĞLU, A. S. (1999). “İbn Faḍlân”, DİA, İstanbul: XIX.
• MUHAMMED İbn Su‘ud el-Ḥamed, Mevsû‘atu’r-Reḥalât (2007). el-‘Arabiyye ve’l-Mu‘arrabe el-Maḫṭûṭa ve’l-Maṭbû‘a ‘Mu‘cem Bibliyûcrâfî’, Dâru’l-Kutub ve’l-Vesâiḳ el-Ḳavmiyye, 1. bs. ss. 11-13.
• ÖRNEK, S. V. (1988). İlkellerde Din, Büyü, Sanat, Efsane. İstanbul: Gerçek.
• ÖZBUDUN, S. & Şafak, B. & Altuntek, S. (2007). Kuram ve Kuramcılar, Ankara: Dipnot.
• ÖZDEMİR, M. (2014). “Türk Turizm Tarihi İçerisinde Evliya Çelebi’nin Yeri ve Önemi”. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 25(2), ss. 260-268.
• ÖZMEN, N. (2015). Edirne Romanlarında Geçiş Ritüelleri ve Din. İstanbul: Rağbet.
• PATTON, M. Q. (2014). Nitel Araştırma ve Değerlendirme Yöntemleri, 3. Baskı. (Çev: Mesut Bütün ve Selçuk Beşir Demir). Ankara: Pegem Akademi.
• ŞAHİN, M. C. (2016). “Antropoloji ve Din: Tarihsel ve Kuramsal Temeller”, Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, Ağustos, ss. 451-473.
• THOMPSON, C. (2011). Travel Writing, Newyork: Routledge.
• Türkçe Sözlük. (1988). 2 Cilt. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• YAZICI, H. (2009). “Seyahatnâme”, TDV İslam Ansiklopedisi, XXXVII, Ankara.