Muhasebe Temelli Performans Ölçümleri ile Piyasa Temelli Performans Ölçümlerinin CRITIC ve ARAS Yöntemleriyle Değerlendirilmesi

Year 2018, Issue: 641, 983 - 1002, 01.07.2018

Zekai Şenol Alptekin Ulutaş

Abstract

İşletmelerde klasik kar maksimizasyonu amacı yerini değer maksimizasyonuna bırakmıştır. İşletme paydaş sayılarının artması, halka açık firma sayılarının çoğalması, firma ölçeklerinin büyüyerek küresel nitelik kazanması gibi gelişmelerin etkisiyle piyasa değerini esas alan performans ölçütlerinin önemi artmıştır. Ortaya çıkan bu gelişmeler neticesinde, muhasebe uygulamalarıyla hesaplanan performans ölçümlerine ek olarak modern performans ölçümleri yaygınlık kazanmaya başlamıştır. Bu çalışmanın amacı, muhasebe faaliyetleri sonucunda tespit edilen performans ölçütleri ile arz ve talebe göre piyasada ortaya çıkan performans ölçütleri arasında farklılık olup olmadığını araştırmaktır. Çalışmada, Borsa İstanbul’a (BİST) kayıtlı Kimya, Petrol, Kauçuk ve Plastik ürünler sektöründe faaliyette bulunan firmaların verileri kullanılmıştır. Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) tekniklerinden CRITIC (Kriterler arasındaki korelasyon ile kriter öneminin tespiti) ve ARAS (Toplanan Oran Değerlendirmesi) yöntemleri kullanılarak şirketlerin sıralaması elde edilmiştir. Muhasebe temelli performans ölçümlerine göre yapılan şirketlerin sıralaması ile piyasa temelli performans ölçüm göre yapılan şirketlerin sıralaması farklı oldukları görülmüştür

Keywords

Performans Değerleme, Firma Performansı, ÇKKV, CRITIC, ARAS

The Evaluation of Accounting Based Performance Measures and Market Based Performance Measures by CRITIC and ARAS Methods

Abstract

In corporations, the aim of classical profit maximization has left its place to value maximization. The performance criteria based on market value increased with the influence of improvements such as increase of business stakeholder numbers, increase in the number of business stakeholders and publicly traded companies, enlargement of company scale and global qualification. As a result ofthese developments, in addition to performance measures calculated by accounting applications, modern performance measures have become widespread. The aim of this study is to investigate whether there is a difference between the performance measures that are determined as accounting activities and the performance measures that are produced in the market with respect to supply and demand. In the study, the data of the firms operating in the Chemicals, Petroleum, Rubber and Plastic products sector registered in the Istanbul Stock Exchange (BIST) are used. The results were obtained using the CRITIC (Criteria Importance Through Intercriteria Correlation) and ARAS (Additive Ratio Assessment) methods from the Multi-Criteria Decision Making (MCDM) methods. The results showed that ranking of companies with respect to the accounting based performance measures and the market based performance measures are different

Keywords

Performance Evaluation, Firm Performance, MCDM, CRITIC, ARAS

References

• AKSOY, Esra, ÖMÜRBEK, Nuri ve KARAATLI, Meltem; (2015), “AHP Temelli MULTIMOORA ve COPRAS Yöntemi ile Türkiye Kömür İşletmeleri'nin Performans Değerlemesi”, Hacettepe Üniversitesi, İİBF Dergisi, 33(4), ss. 1-28.
• ALPARSLAN, Ajar. ve AYGÜN, Mehmet; (2013), “Kurumsal Sosyal Sorumluluk ve Firma Performansı”, S.D.Ü. İ.İ.B.F. Dergisi, 18(1): ss. 435-448.
• ALPTEKİN, Nesrin ve ŞIKLAR, Emel; (2009), “Türk Hisse Senedi Emeklilik Yatırım Fonlarının Çok Kriterli Performans Değerlendirmesİ: TOPSIS Metodu”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (25), ss. 185-196.
• ARNOLD, Glen; (2005), The Handbook of Corporate Finance: A Business Companion to Financial Markets, Decisions and Techniques, Harlow, Prentice Hall, England.
• AYDIN, Nurhan, BAŞAR, Mehmet. ve ÇOŞKUN, Metin; (2015), Finansal Yönetim, Yenilenmiş 2. Baskı. Detay Yayıncılık, Ankara.
• BAYRAKDAROĞLU, Ali ve YALÇIN, Neşe; (2012), “Strategic Financial Performance Evaluation of the Turkish Company Traded on ISE”, Ege Akademik Bakış, 12(4), pp. 529-539.
• BERTİNETTİ, Giorgio Stefano, CAVEZZALİ, Elisa ve GARDENAL, Gloria; (2013), “The Effect of The Enterprise Risk Management Implementation on The Firm Value of European Companies”, Working Paper Series, http://virgo.unive.it/wpideas/storage/2013wp10.pdf , 13.07.2014.
• BULGURCU, Berna Kıran; (2012), “Application of TOPSIS Technique for Financial Performance Evaluation of Technology Firms in İstanbul Stock Exchange Market”, Procedia Social and Behavioral Sciences, 62,pp. 1033-1040.
• CANBAŞ, Serpil, DOĞUKANLI, Hatice ve DÜZAKIN, Hatice; (2004), “Tobin Q Oranı ve Günümüzde İşletme Kararları Açısından Önemi”, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(2): ss. 57-73.
• CEYLAN, Ali; (2003), “İşletmelerde Finansal Yönetim”, Gözden Geçirilmiş 8. Basım, Ekin Kitabevi, Bursa.
• DAMODARAN, Aswath; (2007), “Return on Capital (ROC), Return on Invested Capital (ROIC) and Return on Equity (ROE): Measurement and Implications”, Sterns School of Business, http://www.stern.nyu.edu/~adamodar/pdfiles/papers/returnmeasures.pdf (22.06.2016).
• DAS, Manik Chandra, SARKAR, Bijan ve RAY, Siddhartha; (2012), “A Framework to Measure Relative Performance of Indian Technical Institutions Using Integrated Fuzzy AHP and COPRAS Methodology”, Socio-Economic Planning Sciences, 46, pp. 230-241.
• DEMİRELİ, Erhan; (2014), “Topsis Çok Kriterli Karar Verme Sistemi:Türkiye’deki Kamu Bankaları Üzerine Bir Uygulama”, Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 5 (1), ss. 101-112.
• DIAKOULAKI, Danae, MAVROTAS, Georges, and PAPAYANNAKIS, Lefteris; (1995), “Determining Objective Weights In Multiple Criteria Problems: The Critic Method”, Computers & Operations Research, 22(7), pp. 763-770.
• ECE, Nalan ve ÖZDEMİR, Funda; (2011), “Halka Açık Finansal Kiralama ve Faktöring Şirketlerinin Performans Ölçümü ve Analizinde Kullanılan EVA ve TOPSİS Yöntemlerinin Hisse Senedi Değerleri ile Karşılaştırmalı Analizi”, Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 48(561), ss. 83-95.
• ERTUĞRUL, İrfan ve KARAKAŞOĞLU, Nilsen; (2009), “Performance Evaluation of Turkish Cement Firms with Fuzzy Analytic Hierarchy Process and TOPSIS Methods”, Experd Systems with Applications, (36), pp. 702- 715.
• ERTUĞRUL, Murat; (2009), “Finansal Performans Ölçümünde Dönüşümlerin Türkiye Açısından Değerlendirilmesi”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1): ss. 19-46.
• ESBOUEİ, Saber Khalili ve GHADİKOLAEİ, Abdolhamid Safaei; (2013), “Applying FAHP and COPRAS Method for Evaluating Financial Performance”, International Journal of Management, IT and Engineering, 3(1), pp. 1-13.
• HOYT, Robert. E. ve LİEBENBERG, Andre.P; (2011), “The Value of Enterprise Risk Management”, Journal of Risk and Insurance, 78 (4), pp. 795-822.
• İÇKE, Başak Turan ve AYTÜRK, Yusuf; (2011), “Fiyat - Kazanç Oranı Etkisinin Değer Yatırım Stratejileri Kapsamında Analizi: İMKB İçin Ampirik Bir Uygulama”, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(35): ss. 103-115.
• İÇTEN, Orkun; (2013), “Hisse Başı Kazanç Kalitesinin, Hisse Başı İşletme Faaliyetlerinden Net Nakit Akışı ile Test Edilmesi ve İMKB Ticaret Endeksi Hisse Senetleri Örneği”, Maliye Finans Yazıları. 27(98): ss. 47-62.
• KNIGHT, Rory ve BERTONECHE, Marc; (2001), Financial Performance. Butterworth – Heinemann, Oxford: United Kingdom.
• Lİ, Qiuying, WU, Yue, OJİAKO, Udechukwu, MARSHALL, Alasdair ve CHİPULU, Maxwell; (2014), “Enterprise Risk Management and Firm value within Chine’s Insurance Industry”, Acta Commercii, 14(1): pp. 1-10.
• MADIĆ, Miloš, and RADOVANOVIĆ, Miroslav; (2015), “Ranking Of Some Most Commonly Used Non-Traditional Machining Processes Usıng Rov And Critic Methods”, Upb Sci. Bull., Series D, 77(2), pp. 193-204.
• MADİTİNOS, Dimitrios, SEVİC, Zeljko ve THERİOU, Nikolaos; (2006), “A Review of the Empirical Literature on Earnings and Economic Value Added (EVA), in Explaining Stock Market Returns. Which Performance Measure is More Value Relevant in the Athens Stock Exchange (ASE)”, 5. Yunan Finans ve Muhasebe Konferansı (ss. 15-16). Makedonya Üniversitesi. Aralık 2006, http://abd.teikav.edu.gr/articles/Review.pdf 20.06.2016.
• MARANGU, Kenneth ve JAGONGO, Ambrose; (2014), “Price to Book Value Ratio and Financial Statement Variables (An Empirical Study of Companies Outed at Nairobi Securities Exchange, Kenya)”, Global Journal of Commerce & Management Perspective, 3(6): pp. 50-56.
• ORÇUN, Çağatay ve EREN, B. Selman; (2017), “TOPSIS Yöntemi ile Finansal performans Değerlemesi: XUTEK Üzerinde Bir Uygulama”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, (75), ss. 139- 154.
• OTLEY, David; (2004), Measuring Performace: The Accounting Perspective. Business Performace Measurement, (Edit. Neely, A.), Cambridge University Press, United Kingdom.
• PANARETOU, Argyro; (2014), “Corporate Risk Management and Firm Value: Evidence from UK Market”, The European Journal of Finance, 20(12): pp. 1161-1186.
• RABBANİ, Arefeh, ZAMANİ, Mahmoud, YAZDANİ-CHAMZİNİ, Abdolreza ve ZAVADSKAS, Edmundas Kazimieras; (2014), “Proposing a New Integrated Model Based on Sustainability Balanced Scorecard (SBSC) and MCDM Approaches by Using Linguistic Variables for the Performance Evaluation of Oil Producing Companies”, Expert Systems with Applications, (41), pp. 7316-7327.
• SAYILGAN, Güven; (2013), Soru ve Yanıtlarıyla Finansal Yönetim, Güncelleştirilmiş ve Genişletilmiş 6. Basım, Turhan Kitabevi, Ankara.
• SEÇME, Neşe Yalçın, BAYRAKDAROĞLU, Ali ve KARAMAN, Cengiz; (2009), “Fuzzy performance Evaluation in Turkish Banking Sector Using Analytic Hierarchy Process and TOPSIS”, Expert Systems with Applications. (36), pp. 11699-11709.
• STANKEVİCİENE, Jelena ve MENCAİTE, Evelina; (2012), “The Evaluation of Bank Performance Using A Multıcriteria Decision Making Model: A Case Study on Lithuanian Commercial Banks”, Technological and Economic Development of Economy, 18(1), pp. 189-205.
• STANUJKİC, Dragisa, DORDEVİC, Bojan ve DORDEVİC, Mira; (2013), “Comparative Analysis of Soma Prominent MCDM Method: A case Ranking Serbian Banks”, Serbian Journal of Management, 8(2), pp. 213-241.
• TAYYAR, Nezih, AKCANLI, Fatma, GENÇ, Erhan ve EREM, Işıl; (2014), “BİST’e Kayıtlı Bilişim ve Teknoloji Alanında Faaliyet Gösteren İşletmelerin Finansal Performanslarının Analitik Hiyerarşi Prosesi (AHP) ve Gri İlişkisel Analiz (GİA) Yöntemiyle Değerlendirilmesi”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, (61), ss. 19-40.
• TEMİZEL, Fatih ve BAYÇELEBİ, Berfu Ece; (2016), “BİST 30 Endeksinde Yer Alan İşletmelerin Finansal performans değerlemesinde TOPSIS Yaklaşımı”, TISK Academy, 11(22), ss. 270-286.
• VENANZİ, Daniela; (2012), “Criticism of the Accounting-Based Measures of Performance. Financial Performance Measures and Value Creation: The State of the Art”, Springer, Roma: Italy.
• WANG, Yu-Jie; (2014), “The Evaluation of Financial Performance for Taiwan Container Shipping Companies by Fuzzy TOPSIS”, Applied Soft Computing, (22), pp. 28-35.
• YALÇIN, Neşe ve ÜNLÜ, Ulaş; (2017), “A Multi-Criteria Performance Analysis of Initial Public Offering (IPO) Firms Using CRITIC and VIKOR Methods”, Technological and Economic Development of Economy, pp. 1-27.
• YALÇIN, Neşe, BAYRAKDAROGLU, Ali ve KAHRAMAN, Cengiz; (2012), “Application of Fuzzy Multi-Criteria Decision Making Methods for Financial Performance Evaluation of Turkish Manufacturing Industries”, Expert Systems with Applications, 39(1), pp. 350-364.
• YÜREĞİR, Oya. H. ve NAKIBOĞLU, Gülsün; (2007), “Performans Ölçümü ve Ölçüm Sistemleri: Genel Bir Bakış”, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(2): ss. 545 - 562.
• ZAVADSKAS, E. K., TURSKIS, Z. ve VILUTIENE, T.; (2010), “Multiple Criteria Analysis of Foundation Instalment Alternatives by Applying Additive Ratio Assessment (ARAS) Method”, Archives Of Civil And Mechanical Engineering, 10(3), pp.123-141.