The Institutional History of International Trade: A Study on Developing Countries

Year 2022, , 1233 - 1265, 14.09.2022

Ziya Can

https://doi.org/10.25295/fsecon.1108618

Abstract

While trade is regarded by some as the basis of the economy, for others, it considered as the cause of everything good and bad in the world, even beyond the economy. Human history is fraught with wars, the main reason of which is to gaining an advantage in trade. Theories that emerged to evaluate the advantages to be gained from trade occupy an important place in the field of economics. International trade theories in economic literature after the classical approach have always been developed through dualities. The advantage arising between the parties of foreign trade originates from the differences in factor endowments for some theories, technological development according to some others, and capital accumulation for others. Nevertheless, the majority of these theories do not include the driving forces of the differences. Only a few theories have suggested that these differences bear the traces of the colonial period. Yet, the de facto end of colonialism and the spread of financial liberalization and international capital movements are the major developments in the field of economy during the second half of the 20th century. By all means, it is no coincidence that these developments took place simultaneously.
This study aims to examine the history of international trade through international organizations that play a dominant role in the preservation of the bilateral structure based on capital ownership, in order to fill the gap for the aforementioned deficiency. The institutions to be discussed will be examined according to the functions of the global system established after the wars that ended the age of empires in protecting the historical positions of the capital-owning countries, and it will be discussed to what extent the organizations fulfil these functions. In the conclusion part, the current state of the global system will be examined and the possibility of developing countries to change their current positions will be dwelled on.

Keywords

Developing Countries, Globalization, Free Trade, International Economic Organizations

Uluslararası Ticaretin Kurumsal Tarihi: Gelişmekte Olan Ülkeler Üzerinden Bir İnceleme

Abstract

Ticaret, kimileri tarafından ekonominin temeli olarak görülürken, kimileri içinse ekonominin de ötesinde, dünya üzerinde iyi ve kötü olan her şeyin sebebi olarak ortaya konmuştur. İnsanlık tarihi, temel sebebi ticarette avantaj sağlamak olan savaşlarla doludur. Ticaretten sağlanacak avantajları değerlendirmek için ortaya çıkan teoriler ise iktisat alanında önemli bir yer kaplamaktadır. Klasik sonrası iktisat yazınındaki uluslararası ticaret kuramları hep ikilikler üzerinden teorize edilmiştir. Dış ticaretin tarafları arasında doğan avantaj, bir kısım teoriye göre faktör donanımlarının, bazılarına göre teknolojik gelişmişliğin, kimilerine göreyse sermaye birikiminin farklılığından kaynaklanmaktadır. Fakat bu teorilerin çoğunda farklılıkların sebebi yer almamaktadır. Çok az teori bu farklılıkların sömürgeci dönemin izlerini taşıdığını ortaya koymuştur. Hâlbuki sömürgeciliğin fiilen son bulması ile finansal serbestleşme ve uluslararası sermaye hareketlerinin yaygınlaşması, 20. yüzyılın ikinci yarısında ekonomi alanında yaşanan büyük gelişmelerdir. Bu gelişmelerin eşzamanlı gerçekleşmiş olması da kuşkusuz bir tesadüf değildir.
Bu çalışma bahsi geçen eksikliği biraz olsun gidermek adına, uluslararası ticaret tarihini, sermaye sahipliğiyle temellenen ikili yapının korunmasında başat rolü olan uluslararası kuruluşlar üzerinden incelemeyi hedeflemektedir. Ele alınacak kuruluşlar, imparatorluklar çağını bitiren savaşlar sonrasında kurulan küresel sistemin, sermaye sahibi ülkelerin tarihsel pozisyonlarını korumadaki işlevlerine göre incelecek ve örgütlerin bu işlevlerini ne ölçüde yerine getirdiği tartışılacaktır. Sonuç bölümündeyse küresel sistemin günümüzdeki durumu değerlendirilecek ve gelişmekte olan ülkelerin mevcut konumlarını değiştirme ihtimali üzerinde durulacaktır.

Keywords

Gelişmekte Olan Ülkeler, Küreselleşme, Serbest Ticaret, Uluslararası Ekonomik Organizasyonlar

References

• Alpar, C, ve Ongun, T. (1988). Dünya Ekonomisi ve Uluslararası Ekonomik Kuruluşlar. İstanbul: Evrim Basım Yayım Dağıtım.
• Arès, M., ve Bernard, C. (2022). “Make America Great Again: A New Auto Pact for the North American Car Industry?” Içinde NAFTA 2.0, Canada and International Affairs, ed. Gagné, G. ve Rioux M. Cham: Springer International Publishing, 65–80. https://link.springer.com/10.1007/978-3-030-81694-0.
• Balassa, B. (1962). The Theory of Economic Integration. Londra: George Allen & Unwin Ltd.
• Bergsten, C. F. (2018). “China and the United States: The contest for global economic leadership”. China & World Economy 26(5): 12–37.
• Berkin, C., Miller C., Cherny R. ve Gormly J. (2014). Making America: a history of the United States. Wadsworth: Cengage Learning.
• Braudel, F.. (2014). Kapitalizmin Kısa Tarihi. İstanbul: Say Yayınları.
• Carabelli, A. M. ve Cedrini, M. A.. (2015). “On ‘fear of goods’ in Keynes’s thought”. The European Journal of the History of Economic Thought 22(6): 1115–48. http://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/09672567.2015.1094099.
• Chang, H. J. ve Grabel I. (2016). Kalkınma Yeniden. Ankara: İmge Kitabevi.
• Chinn, M. D. (2015). “China’s Trade Flows: Some Conjectures”. Içinde The Global Trade Slowdown: A New Normal?, ed. Bernard Hoekman. Londra: Centre for Economic Policy Research, 229–52.
• Dicken, P. (2007). Global shift: Mapping the changing contours of the world economy. SAGE Publications Ltd.
• Dönmez Atbaşı, F. ve Öziş M.. (2020). “J . M . Keynes ’in Analizinde ‘Merkantilist Doktrindeki Bilimsel Doğruluğun Esası’”. Çalışma ve Toplum 1(64): 117–46.
• Dowd, D. (2020). Kapitalizm ve Kapitalizmin İktisadı. İstanbul: Yordam Kitap.
• Enerji Atlası. (2021). “Ülkelere Göre Dünya Petrol Rezervi”. 23 Nisan 2022 tarihinde https://www.enerjiatlasi.com/rezerv/dunya-petrol-rezervi.html.
• Engels, F. (2020). Tarihte Zorun Rolü. İstanbul: Yordam Kitap.
• Günal, M. (2019). “Ticaret ve Kur Savaşlarının Ekonomi Politiği: Çok Kutuplu Yeni Finansal Sistem Arayışları”. Içinde Ticaret ve Kur Savaşları Küresel Ekonomik Politiğe Yansımaları, ed. Çetinkaya M. ve Muratoğlu G.. Ankara: Gazi Kitabevi, 41–90.
• Hamilton, C. ve Kniest P. (1991). “Trade liberalisation, structural adjustment and intra-industry trade: A note”. Weltwirtschaftliches Archiv 127(2): 356–67. http://link.springer.com/10.1007/BF02707991.
• Hardt, M., ve Negri A. (2003). İmparatorluk. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Itoh, M. ve Lapavitsas C. (2012). Para ve Finansın Ekonomi Politiği. İstanbul: Yordam Kitap.
• Kazgan, G. (2000). İktisadi Düşünce veya Politik İktisadın Evrimi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Keck, A., Hancock J. ve Nee C. (2018). “Perspectives for Global Trade and the International Trading System”. Wirtschaftsdienst 98(S1): 16–23. http://link.springer.com/10.1007/s10273-018-2272-0.
• Keynes, J. M. (2010). Genel Teori: İstihdam, Faiz ve Paranın Genel Teorisi. İstanbul: Kalkedon Yayınları.
• Köymen, O. (2007). Sermaye Birikirken Osmanlı, Türkiye, Dünya. İstanbul: Yordam Kitap.
• Liu, T. ve Woo W. T. (2018). “Understanding the U.S.-China Trade War”. China Economic Journal 11(3): 319–40. https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/17538963.2018.1516256.
• OECD. (2005). OECD Handbook on Economic Globalisation Indicators. Paris: OECD Publishing.
• Özcan, U. (2004). “Bir Postmodern Büyük Anlatı Örneği: İmparatorluk”. İstanbul University Journal of Sociology 3(6): 125–30.
• Öziş, M. (2016). “Güç / Zor ve ‘ Piyasa Ekonomisi ’ Bağlamında Adam Smith ’ in ‘ Merkantil Sistem ’ Eleştirisi”. Mülkiye Dergisi 40(4): 1–30.
• Satlıgan, N. (2014). Emek-Değer Teorileri ve Dış Ticaret. İstanbul: Yordam Kitap.
• Selik, M. (1988). İktisadi Doktrinler Tarihi. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Şenses, F. (2017). İktisada (Farklı Bir) Giriş: Giriş İktisadı Öğrencileri ve İktisada İlgi Duyanlar İçin Yardımcı Kitap. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Seyidoğlu, H. (2015). Uluslararası İktisat, Teori Politika ve Uygulama. İstanbul: Güzem Can Yayınları. Stiglitz, J. (2003). “What I Learned at the World Economic Crisis”. Içinde Globalization and the poor: Exploitation or equalizer, ed. Driscoll W. ve Clark J. New York: International Debate Education Association New York, 195–204. https://www8.gsb.columbia.edu/faculty/jstiglitz/sites/jstiglitz/files/What_I_Learned_at_the_World_Economic_Crisis.pdf.
• Ticaret Bakanlığı. (2022). “Yanı Başımızdaki Dev Pazar Avrupa Birliği”. 21 Nisan 2022 tarihinde https://ticaret.gov.tr/dis-iliskiler/avrupa-birligi/yani-basimizdaki-dev-pazar-avrupa-birligi.
• Tonus, Ö., Hasgüler M. ve Uludağ B. (2013). Uluslararası Ekonomik Kuruluşlar. ed. Tonus Ö. ve Çatalbaş N. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Trefler, D. (2019). “The China-OECD trade divide: building bridges”. China Economic Journal 12(2): 195–207. https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/17538963.2019.1603644.
• Vikipedi. (2021). “II. Dünya Savaşı”. 21 Nisan 2022 tarihinde https://tr.wikipedia.org/wiki/II.Dünya_Savaşı.
• Vikipedi. (2022). “Zapatista Ayaklanması”. 22 Nisan 2022 tarihinde https://tr.wikipedia.org/wiki/Zapatista_Ayaklanması.
• Wood, E. M. (2003). Kapitalizm Demokrasiye Karşı: Tarihsel Maddeciliğin Yeniden Yorumlanması. İstanbul: Yordam Kitap.
• Xing, Y. (2014). “China’s High-Tech Exports: The Myth and Reality”. Asian Economic Papers 13(1): 109–23.
• Yıldırım, U ve Aksoy E. (2019). “OECD Ülkelerinin Küresel Ticaretteki Konumu”. Içinde Ticaret ve Kur Savaşları Küresel Ekonomik Politiğe Yansımaları, ed. Çetinkaya M. ve Muratoğlu G. Ankara: Gazi Kitabevi, 91–118.