Food Inflation Problem in Türkiye: Fourier Bootstrap ARDL

Year 2025, Volume: 9 Issue: 1, 372 - 390, 25.02.2025

Hatice Bozkurt , Seval Mutlu Çamoğlu

https://doi.org/10.25295/fsecon.1519572

Abstract

Food inflation has been one of the important factors in the chronic inflation problem in Türkiye. Despite the decline in global food prices in the last two years, food inflation in Türkiye continued to rise excessively. Therefore, examining food inflation has become important in terms of analyzing the inflation problem in the Turkish economy. Exchange rate shocks and the shift in monetary policy in Türkiye disrupted pricing behavior and caused inflation rates to accelerate. In this study, the effects of possible factors determining food inflation were analyzed using the Fourier Bootstrap ARDL model. According to the research findings, the existence of cointegration between the variables of food consumer price index, food producer price index, food industry production index, dollar exchange rate and policy rate is accepted. Short-term and long-term estimation results imply that the increase in the producer price index of food products and the exchange rate has strong effects on increasing food inflation. In the short term, consumer prices have been positively affected by their lagged values. Decreases in the policy rate had a lagged effect on price levels. Short-term deviations in food inflation are estimated to stabilize in about three months.

Keywords

Food Inflation, exchange rate, monetary policy, Fourier Bootstrap ARDL

Türkiye'de Gıda Enflasyonu Sorunsalı: Fourier Bootstrap ARDL

Abstract

Gıda enflasyonu, Türkiye’de enflasyon sorununun kronik hâle gelmesinde önemli unsurlardan biri olmuştur. Son iki yılda küresel gıda fiyatlarında düşüş yaşanmasına rağmen Türkiye’de gıda enflasyonu aşırı yükselişine devam etmiştir. Bu durum Türkiye ekonomisinde enflasyon sorununun analizi açısından gıda enflasyonunun incelenmesini önemli hale getirmiştir. Türkiye’de yaşanan kur şokları, para politikasında yaşanan kayma fiyatlandırma davranışlarını bozmuş ve enflasyon oranlarının ivmelenerek yükselmesine neden olmuştur. Bu çalışmada gıda enflasyonunu belirleyen olası unsurların etkileri Fourier Bootstrap ARDL modeli kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırma bulgularına göre gıda tüketici fiyat endeksi, gıda üretici fiyat endeksi, gıda sanayi üretim endeksi, dolar kuru ve politika faizi değişkenleri arasında eşbütünleşmenin varlığı kabul edilmiştir. Kısa ve uzun dönem bulgularına göre gıda ürünleri üretici fiyat endeksi ve döviz kurundaki artış, gıda enflasyonunu artırıcı yönde güçlü etkilere sahiptirler. Kısa dönemde tüketici fiyatları kendi geçmiş değerlerinden pozitif yönde etkilenmiştir. Politika faizindeki düşüşler fiyat seviyelerine artış yönünde gecikmeli etkide bulunmuştur. Gıda enflasyonundaki kısa vadedeki sapmaların yaklaşık üç ayda dengeye geleceği tahmin edilmiştir.

Keywords

Gıda Enflasyonu, döviz kuru, para politikası, Fourier Bootstrap ARDL

References

• Albers, R. & Peeters, M. (2011). Food and energy prices, government subsidies and fiscal balances in South Mediterranean countries. European Economy Economic Papers, 437.
• Baek, J. & Koo, W. W. (2010). Analyzing factors affecting US food price inflation. Canadian Journal of Agricultural Economics, 58(3), 303-320.
• Barbaros, M., Kalaycı, S. & Bakır, D. (2019). Türkiye’de gıda ihracatı, gıda fiyatları ve enflasyon arasındaki nedenselliğin analizi. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 7(18), 537-548.
• Başkaya, Y. S., Gürgür, T. & Öğünç, F. (2008). Küresel ısınma, küreselleşme ve gıda krizi-Türkiye'de işlenmiş gıda fiyatları üzerine ampirik bir çalışma. Central Bank Review, 8(2), 1.
• Bayramoğlu, A. & Yurtkur, A. K. (2015). Türkiye’de gıda ve tarımsal ürün fiyatlarının uluslararası belirleyicileri. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(2), 63-73.
• Becker, R., Enders, W. & Lee, J. (2006). A stationarity Test in the Presence of an Unknown Number of Smooth Breaks. Journal of Time Series Analysis, 27, 381-409.
• Boratav, K., Köse, A. H. & Yeldan, A. E. (2023). Türkiye’de derinleşen yapısal kriz eğilimi ve kâr itilimli enflasyonun dinamikleri. İktisat ve Toplum Dergisi, 158, 8-30.
• Daşdemir, E. (2023). Türkiye ekonomisinde döviz kurunun gıda fiyatlarına etkisi ve döviz kurunun sürdürülebilir gıda güvencesi için önemi. Tarım Ekonomisi Araştırmaları Dergisi, 9(1), 14-26.
• David, J., Abu, N. & Owolabi, A. (2023). The moderating role of corruption in the oil price-economic growth relationship in an oil-dependent economy: Evidence from Bootstrap ARDL with a Fourier Function. Alternative Economics, Forthcoming.
• Dickey, D. A. & Fuller, W. A (1981). Likelihood ration statistics for autoregressive time series with a unit root. Econometrica, 49, 1057-1072.
• Enders, W. & Lee, J. (2012). The flexible fourier form and Dickey–Fuller type unit root tests. Economics Letters, 117(1), 196-199.
• Eştürk, Ö. & Albayrak, N. (2018). Tarım ürünleri-gıda fiyat artışları ve enflasyon arasındaki ilişkinin incelenmesi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 147-158.
• FAO (2024). World food situation food price index. United Nations Food and Agriculture Organization (FAO), Erişim Tarihi: 18.07.2024, Erişim Adresi: https://www.fao.org/worldfoodsituation/foodpricesindex/en/
• Güloğlu, B. & Nazlıoğlu, Ş. (2013). Enflasyonun tarımsal fiyatlar üzerindeki etkileri: Panel yumuşak geçiş regresyon analizi. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 1(1), 1-20.
• Güngör, E. & Erer, D. (2022). Türkiye’deki gıda fiyatları ile petrol fiyatları ve döviz kuru arasındaki doğrusal olmayan ilişkinin incelenmesi: zamanla-değişen parametreli VAR modelleri. Alanya Akademik Bakış, 6(2), 2481-2497.
• Ismaya, B. I. & Anugrah, D. F. (2018). Determinant of food inflation. Bulletin of Monetary Economics and Banking, 21(1), 81-94.
• Lee, J. & Strazicich, M. C. (2003). Minimum lagrange multiplier unit root test with two structural breaks. Review of Economics and Statistics, 85(4), 1082-1089.
• Lin, F. L., Inglesi-Lotz, R. & Chang, T. (2018). Revisit coal consumption, CO2 emissions and economic growth nexus in China and India using a newly developed Bootstrap ARDL Bound test. Energy Exploration & Exploitation, 36(3), 450–463.
• Loening, J. L., Durevall, D. & Birru, Y. A. (2009). Inflation dynamics and food prices in an agricultural economy: The case of Ethiopia. World Bank Policy Research Working Paper, (4969), 57.
• McNown, R., Sam, C. Y. & Goh, S. K. (2018). Bootstrapping the autoregressive distributed lag test for cointegration. Applied Economics, 50(13), 1509-1521. https://doi.org/10.1080/00036846.2017.1366643
• Hasan, A. N. & Masih, M. (2018). Determinants of food price inflation: evidence from Malaysia based on linear and nonlinear ARDL. MPRA Paper 91517, University Library of Munich, Germany.
• Pesaran, M. H., Shin, Y. & Smith, R. J. (2001). Bounds testing approaches to the analysis of level relationships. Journal of Applied Economics, 16(3), 289-326.
• Phillips, P. C. & Perron, P. (1988). Testing for a unit root in time series regression. Biometrika, 75(2), 335-346.
• Taylor, J. (1993). Discreation versus policy rules in practice. Carnegie-Rochester Conference Series on Public Policy, 38, 195-214.
• TCMB (2021). Faiz oranlarına ilişkin basın duyurusu. https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Duyurular/Basin/2021/DUY2021-42
• TCMB (2023). Faiz oranlarına ilişkin basın duyurusu. https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Duyurular/Basin/2023/DUY2023-22
• Trostle, R. (2008). Global agricultural supply and demand: Factors contributing to the recent increase in food commodity prices. US Department of Agriculture. Economic Research Service Report WRS-0801.
• TÜİK (2024). Hanehalkı tüketim harcaması, 2023. Haber Bülteni, Sayı: 53801. Erişim Tarihi:15.07.2024, Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Tuketim-Harcamasi-2023-53801
• Ulusoy, A. & Şahingöz, B. (2020). Türkiye’de gıda ürünleri fiyatlarının enflasyon üzerindeki etkisi. Maliye Araştırmaları Dergisi, 6(2), 45-56.
• Uysal, Y. (2023). Gıda enflasyonu, gıda enflasyonu mudur?. İktisat ve Toplum Dergisi, 147, 4-14. https://iktisatvetoplum.com/gida-enflasyonu-gida-enflasyonu-mudur-yasar-uysal/
• Woertz, E., Soler, E., Farrés, O. & Busquets, A. (2014). The impact of food price volatility and food inflation on Southern and Eastern Mediterranean countries. Economics, 2, 1-9.
• Yavuz, F. (2021). Türkiye'de gıda enflasyonu: Tarladan çatala sorunların bir göstergesi. İstanbul: SETA Yayınları.
• Yılancı, V., Bozoklu, Ş. & Görüş, M. Ş. (2020). Are BRICS countries pollution havens? Evidence from a Bootstrap ARDL Bounds testing approach with a fourier function. Sustainable Cities and Society, 55, 1-12. https://doi.org/10.1016/j.scs.2020.102035
• Yıldırım, A. E. (2019). Enflasyon düşerken gıda fiyatları neden arttı?. 03 Ocak 2019 tarihli Dünya Gazetesi Haber Bülteni, https://www.dunya.com/ekonomi/enflasyon-duserken-gida-fiyatlari-neden-artti-haberi-436339
• Yıldırım, K., Karaman D. & Taşdemir, M. (2014). Makro ekonomi (12. Baskı). Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• Zivot, E. & Andrews, D. W. K. (1992). Further evidence on the great crash, the oil-price shock, and the unit-root hypothesis. Journal of Business & Economic Statistics, 10(3), 251-270.