Tarih ve Poiesis: Çağdaş Kıta Avrupası Politik Teorisinde Üretimi Yeniden Düşünmek

Year 2025, Volume: 9 Issue: 3, 1688 - 1700, 25.08.2025

Cem Oto

https://doi.org/10.25295/fsecon.1688471

Abstract

Yapmak, üretmek, meydana getirmek gibi sanatsal ve teknik yaratıcı ve üretici etkinliklerin ortak adı olan poiesis ile yapılan, üretilen, meydana getirilen etkinliklerin, olayların üzerine a posteriori bir söylem, anlatı, bir disiplin olarak tarih her ne kadar birbirleriyle olan ilişkisi içerisinde ele alınmış olsa da ikisi arasında kronolojik bir farkın kabul edilmesi gittikçe sorunlu hale gelmektedir. Bu sebeple, sadece sanat, teknik ve zanaat cinsinden değil insanlık durumuna etki eden tüm açığa getirme faaliyetlerini karşılayan poetik bireyleşme oluş sorusunu bünyesinde barındırır. Buna karşılık, tarih de oluşun imkân koşullarını meydana getiren bir araştırma faaliyeti ve her şeyden önce oluşun sergilendiği mecra olarak politika teorisinin temel inceleme alanlarına nüfuz eder. Bu araştırma makalesi boyunca günümüzde yaşanan ekolojik, teknolojik, ekonomik, endüstriyel ve politik dönüşümler ile birlikte tarih ve poiesise yüklenen işlevler ve kullanım tarzlarında meydana gelen farklılaşmanın çağdaş politika teorisinde belirleyici bir etkiye sahip olduğu öne sürülecektir. Bu dönüşümler, en az modern dönemin başlangıcındaki kriz kadar belirleyici olmanın yanında devlet, egemenlik, otorite ve demokrasi gibi politika teorisinin temel konu alanlarını etkilemektedir. Diğer yandan, modern dönemin tarih ve üretim etkinliğine bakışında doğanın da etkin bir müdahale alanı olarak tasarlanmasının yol açtığı sonuçlar günümüzde kapsam, etki ve yoğunluk bakımından yeni bir merhaleye ulaşmıştır. Nitekim Antroposen olarak adlandırılan çağın da geride kalmaya başladığı günümüzde hareket eden insan ve diğer organik canlıların yanında teknik bireyler ve yeryüzü bulunmaktadır. Bu araştırma makalesi boyunca, tarih ve poiesis kavramları özelinde, Çağdaş Kıta Avrupası politika teorisindeki güncel tartışmaların tarih, oluş, üretim ve yaratıcılık kavramlarını özne ve yapı arasındaki statik ilişkiyle kavrayamadığı öne sürülmektedir.

Keywords

Tarih , Poiesis , Zaman , Üretim , Antroposen

History and Poiesis: Rethinking Production in Contemporary Continental Political Theory

Abstract

Poiesis, encompassing artistic and technical creative activities such as making, producing, and bringing forth, has traditionally been linked with history, understood as a posteriori discourse and narrative on what has been produced. However, maintaining a chronological separation between the two is increasingly problematic. This study argues that the question of poetic individuation and becoming — extending beyond art and technique to all forms of revealing that affect the human condition — must be reconsidered. Meanwhile, history, as both a research activity that uncovers the conditions of becoming and as the medium where becoming is exhibited, permeates core areas of political theory. It will be proposed that contemporary transformations — ecological, technological, economic, industrial, and political — have fundamentally reshaped the roles and uses of history and poiesis, exerting a decisive influence on political theory today. These transformations, comparable in impact to the foundational crises of modernity, also affect essential political concepts such as sovereignty, authority, and democracy. Furthermore, the modern framing of nature as an active field of intervention has, in the context of the Anthropocene and its aftermath, evolved into a new stage where not only humans and organic life but also technical individuals and the Earth emerge as agents of becoming. This article contends that contemporary Continental political theory remains inadequate in addressing history, production, becoming, and creativity, as long as it remains trapped within a static subject-structure framework.Meanwhile, history, as both a research activity that uncovers the conditions of becoming and as the medium where becoming is exhibited, permeates core areas of political theory. It will be proposed that contemporary transformations — ecological, technological, economic, industrial, and political — have fundamentally reshaped the roles and uses of history and poiesis, exerting a decisive influence on political theory today. These transformations, comparable in impact to the foundational crises of modernity, also affect essential political concepts such as sovereignty, authority, and democracy. Furthermore, the modern framing of nature as an active field of intervention has, in the context of the Anthropocene and its aftermath, evolved into a new stage where not only humans and organic life but also technical individuals and the Earth emerge as agents of becoming.
This article contends that contemporary Continental political theory remains inadequate in addressing history, production, becoming, and creativity, as long as it remains trapped within a static subject-structure framework.

Keywords

History , Poiesis , Time , Production , Anthropocene

References

• Arendt, H. (2017). Geçmişle gelecek arasında. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Arendt, H. (2021). Totalitarizmin kaynakları 1/Antisemitizm. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Aristoteles. (2015). Poetika: Şiir sanatı üstüne. (S. Rıfat, Çev.). İstanbul: Can Yayınları
• Badiou, A. (2013). Deleuzecü siyaset diye bir şey var mıdır?. İstanbul: Norgunk.
• Baudrillard, J. (2014). Simülakrlar ve simülasyon. İstanbul: Doğu Batı Yayınları.
• Baudrillard, J. (2016). Üretimin aynası ya da tarihi materyalist eleştiri yanılsaması. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Benjamin, W. (2015). Estetize edilmiş yaşam. İstanbul: İnkılap Yayınları.
• Blackledge, P. (2017). Marksist tarih kuramı üzerine. İstanbul: Yordam Yayınları.
• Bodin, j. (1969). Method for the easy comprehension of history. New York: W.W. Norton & Company INC.
• Chakrabarty, D. (2018). Anthropocene time. History and Theory, 57(1), 5-32. https://doi.org/10.1111/hith.12044
• Cicero. (2019). Devlet üzerine. İstanbul: İthaki Yayınları.
• Deleuze, G. & Guattari, F. (2005). A Thousand plateaus: Capitalism and schizophrenia. Minnesota: University of Minnesota Press
• Deleuze, G. (2017). Fark ve tekrar. İstanbul: Norgunk.
• Derrida, J. (1981). Positions. Chicago: The University of Chicago Press.
• Foucault, M. (2011). Özne ve iktidar. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Heidegger, M. (2004). Varlık ve zaman. (A. Yardımlı, Çev.). İstanbul: İdea Yayınları.
• Heidegger, M. (2015). Teknik ve dönüş & Özdeşlik ve ayrım. (N. Aça, Çev.). Ankara: Pharmakon.
• Herder, J.G. (2020). Tarih felsefesi. Ankara: Doğu Batı.
• Koselleck, R. (2004). Futures past: On the semantics of historical time. NY: Columbia University Press
• Latour, B. (2017). Facing gaia: Eight lectures on the new climatic regime. New York: Polity
• Lefebvre, H. (2023). Mekânın üretimi. İstanbul: SEL Yayıncılık
• Lyotard, J. F. (2014). Postmodern durum. Ankara: BilgeSu Yayınları.
• Machiavelli (2017). Söylevler. İstanbul: Say Yayınları.
• Marx, K. (1977). Critique of Hegel’s ’philosophy of right’. Cambridge: Cambridge Uni. Press.
• Marx, K. (2016). Louis Bonapart’in 18 Brumaire’i. İstanbul: Yordam
• Negri, A., & Hardt, M. (2019). Meclis. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Nietzsche, F. W. (2019). Tarihin yaşam için yararı ve sakıncası. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Özlem, D. (2001). Tarih felsefesi. İstanbul: İnkılap Yayınları.
• Platon. (2017). Phaidros. (F. Akderin, Çev.). İstanbul: Say Yayınları.
• Ranciére, J. (2019). Tarihin adları. İstanbul: Metis Yayınları.
• Ricoeur, P. (2010). Başkası olarak kendisi. Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Rousseau, J. J. (2015). İnsanlar arasındaki eşitsizliğin kaynağı. İstanbul: Say Yayınları.
• Serres, M. (1995). The natural contract. Michigan: Michigan University Press.
• Simondon, G. (2010). The limits of human progress. Cultural Politics, 8(2), 229-236.
• Stiegler, B. (2016). Automatic society 1: The future of work. Cambridge: Polity.