Eski Türkçede İçcümlenin Öznesinin Genitif Durum ile Yüklenmesi Üzerine Düşünceler I

Yıl 2015, Sayı: 6 - Güz, 57 - 71, 13.01.2016

Ahmet Naim Çiçekler

Öz

Bu çalışmada Türkçenin ilk evresi olan Eski Türkçede iç cümlenin öznesinin genitif durum ile yetkilendirilmesi işlenecektir. Türkiye Türkçesinde iç cümle öznesinin genitif durumla yetkilendirilmesi tümleyici başı tarafından, Dagur ve Modern Uygurcada ise ana cümledeki belirleyici başı tarafından gerçekleşmektedir. Miyagawa (2008) tarafından yapılan bu sınıflandırmaya göre Eski Türkçenin bu sınıflandırılmaya göre Tüm-yetkilendiren
bir dil mi yoksa Bel-yetkilendirilen bir dil mi olduğu bu çalışmada incelenecektir. Ayrıca Eski Türkçede iç cümle öznesinin genitif durum ile yetkilendirilmesi durumu Türkiye Türkçesi, Eski Anadolu Türkçesi ve Modern Uygurcadaki genitif durum yetkilendirilmesiyle karşılaştırılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Eski Türkçe; Genitif Durum; Durum Yükleme; Tüm-Yetkilendirme; Bel-Yetkilendirme

Thoughts About the Complement Clause Subject Being Assigned with Genitive Case in Old Turkic (Orkhun and Uighur) I

Öz

In this study, it will be analyzed that the inner clause subject is assigned with genitive case in Old Turkic, which is the first period of Turkish language. In Modern Turkish, the assignment of inner clause subject is made by the head modifier, whereas it is made by the head determiner in Dagur and Modern Uigur. According to this classification made by
Miyagawa (2008), it will be analyzed in this study whether Old Turkic is a C-licensing or a D-licensing language. Furthermore, the state of the inner clause subject being assigned with genitive case in Old Turkic will be compared with genitive case assignments in Modern Turkish, Old Anatolian Turkish, and Modern Uigur.

Anahtar Kelimeler

Old Turkic; Genitive Case; Case Assignment; C-licensing; D-licensing

Kaynakça

• Asarina, A.-Hartman, J., Genitive subject Licensing in Uyghur Subordinate Clauses, WAFL 7, October 2010.
• Aygen, G., “Finiteness, Case and Clausal Architecture”, (Unpublished doc- toral dissertation), Harvard University, Boston, 2002.
• ________, “Genitive Case in Complement Clauses and Reduced Relatives in Turkic”, Californina Linguistic Notes, XXXII Spring, 2007.
• Banguoğlu, T., Türkçenin Grameri, Ankara, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yayınları, 2007.
• Çağatay, S., “Eski Osmanlıcada Fiil Müştakları Partisipler”, A.ÜD.T.C.F. Dergisi, cilt V, 1947.
• Çiçekler, A. N. , “Eski Anadolu Türkçesinden Türkiye Türkçesine Birleşik Cümlelerde İç Cümledeki Özne Konumunun Durum Özelliklerine Tarihsel Bir Bakış”, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2015.
• Eraslan, K., Eski Türkçe’de İsim- Fiiller, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, 1980.
• Ergin, M. , Türk Dil Bilgisi, İstanbul, Bayrak Yayınevi, 2008.
• Hale, K., “On Dagur Object Relative: Some Comparative Notes”, Journal of East Asian Linguistics,11, 2002.
• Karabulut, F., “Köktürkçenin Sıfat Fiilli Yapı Tipolojisi”, Bilig, cilt 48, Kış, 2009.
• Kornfilt, J., “Case Marking, Agreement and Empty Categories in Turkish”, (Unpublished doctoral dissertation), Harvard University, Boston, 1984.
• Korkmaz, Zeynep, “-ası/ -esi Gelecek Zaman İsim-Fiil (participium) Ekinin Yapısı Üzerine”, TDAY-Belleten 1968, Ankara, 1969.
• Mansuroğlu, M., “Türkçede –mış Ekinin Fonksiyonları”, 60. Doğum Yılı Münasebetiyle Fuad Köprülü Armağanı, Ankara, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2010.
• Miyagawa, S., “Case-checking and minimal link condition”, ed. C. Phil- lips, MIT Working Papers in Linguistics 19: Papers on Case and Agreement II. MITWPL, Cambridge, Mass, 1993.
• __________“Genitive Subjects in Altaic”, Proceedings of the Workshop on Altaic Linguistics, 4, Cambridge, MIT Working Papers in Linguistics, 2008.
• Ochi, M., “Move F and ga/no conversion in Japanese”, Journal of East Asian Linguistics, 10, 2001.
• Tekin, T., “İslâm Öncesi Türk Şiir”, Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, LI, 409, January, 1989.
• _________, Orhon Yazıtları, Ankara, Türk Dil Kurumu Yayınları, 2014.
• Ulutaş, S., “Feature Inheritence and Subject Case in Turkish”, The Internati- onal Conference on Turkish Linguistics, XIV, 2008.
• Von Gabain, A., Eski Türkçenin Grameri, çev. M. Akalın, Ankara, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yayınları, 2003.