Nizamüddin Ömer b. Ali el-Merginânî ve Cevâhiru’l-Fıkh Adlı Eserindeki İstidlal ve Tercih Yöntemleri

Year 2018, Issue: 12 - Autumn, 479 - 493, 25.12.2018

Mahmud Nureddin Şaban

https://doi.org/10.16947/fsmia.502299

Abstract

Bu makale, İbn Sâhibü’l-hidâye (el-Hidâye sahibinin oğlu) olarak meşhur olan Nizâmüddîn

Ömer b. Ali el-Merğînâni (ö. 600/1204) ve ona ait olan “Cevâhirü’l-fıkh” adlı

eserini tanıtmak üzere kaleme alınmıştır. İbn Sâhibü’l-hidâye, konu tasnifini babasına

ait Hidâye’nin tertibine benzer şekilde tertip ettiği bu eserinin içeriğini çoğunluğu kayıp

mesabesinde olan Hanefi fıkhına ait muhtasar eserlerden derlemiştir. Bu makalede,

Cevâhirü’l-fıkh’ın Türkiye’de bulunan en önemli yazma nüshalarına değinilmiş; müellife

ve eserin müstensihi kardeşinin oğlu Zeynü’ddin ibn Abdurrahman’a ait mukaddimeler,

müellifin gerek meseleleri serd ederken gerek bu meselelere çözüm getirirken kullanmış

olduğu üslup ve bulunduğu tercihler ve yaptığı çıkarımlardaki istidlal yöntemi ele

alınmış ve eserin beslenmiş olduğu kaynaklar incelenmeye çalışılmıştır. Makalenin son

bölümünde eserin Hanefi literatüründeki önemi vurgulanmış ve hicri 7. yy’da yaşamış

Maveraünnehir alimlerine ait eserlere ışık tutulmuştur.

Keywords

el-Merginânî, Muhtasar, el-Hidaye, Veraünnehir, Cevahiru’l- Fıkh

Niẓām al-Dīn ʻUmar ibn ‘Alī al- Marghīnānī and His Inferential and Weighting Methodology in His Book Jawāhir Al-Fiqh

Abstract

This article is meant to introduce the scholar Niẓām al-Dīn ʻUmar ibn ‘Alī al- Marghīnānī

(d. 1204-600). This scholar is known with the name of Ibn Sahib al-Hidayah.

His book Jawāhir al-Fiqh is the most well-known work among his books. This book

includes many of Hanafiah school’s summaries Mukhtasarat which most of them were

lost. Al-Marghinani classified the summaries according to his father’s category in his

book Al-Hidayah. The article is meant to discuss the most important manuscripts that are

located in Turkey. The article will, then, address the introductions mentioned in the book.

The article will discuss the author’s methodology in explaining and addressing topics. His

methodology in inference and weighting will be discussed also, in parallel with tracking

the sources of the book. Finally, the conclusion will be presented to point out the importance

of this book at the Hanafiah school, and to highlight the works of those scholars

who come from countries located behind the river at the seventh Hijri century.

Keywords

el-Merginani, Muhtasar, Al-Hidaya, Beyond the river, Jewahiru-l Fikh

"نظام الدين عمر بن علي المرغيناني ومنهجه الإستدلالي والترجيحي في كتابه "جواهر الفقه

Abstract

تسعى هذه المقالة للتعريف بالعالم نظام الدين عمر بن علي المرغيناني )بعد 600 ه - 1204 م(

المشهور بابن صاحب الهداية وبكتابه "جواهر الفقه"، هذا الكتاب الذي جمع فيه عددًا من مختصرات

الحنفية وأغلبها مفقود، وقام بترتيبها على ترتيب كتاب والده الهداية. فالمقالة تذكر أهم النسخ المخطوطة

الموجودة في تركية، ثم تتعرض للمقدمات المذكورة في الكتاب، ثم أسلوب مؤلفه في الشرح وعرض

المسائل، وطريقته في الاستدلالات والترجيحات، مع تتبع مصادره التي استقى منها كتابه، ثم خاتمة تبين

أهمية هذا الكتاب في الفقه الحنفي، وتلقي الضوء أيضاً على مؤلفات علماء ما وراء النهر في القرن السابع

الهجري.

Keywords

المرغيناني، مختصر، الهداية، وراء النهر، جواهر الفقه

References

• البغدادي، إسماعيل باشا بن محمد أمين بن مير سليم الباباني، هدية العارفين أسماء المؤلفين وآثارالمصنفين، اسطنبول، طبع بعناية وكالة المعارف الجليلة في مطبعتها البهية، 1951 م، أعادت طبعهبالأوفست: دار إحياء التراث العربي في بيروت.