The Jurisdiction of Bergos According to the Awarid Register Dated 1712

Year 2020, Issue: 15, 63 - 98, 25.06.2020

Bekir Gökpınar

https://doi.org/10.16947/fsmia.758036

Cited By: 1

Abstract

Bergos is one of the first conquered places in Rumelia and it is an district appendant
to the Vize Province since its conquest. As of the beginning of the XVII. century, avariz
registers have gained importance. In this context, the avariz register was prepared in
1712 by the of the Bergos district. In this paper, the status of the military officers, religious
officials, poor and pauper population in the quarters located in the center of the
Bergos district, based on the said registry. Also, the foundations of the sultans and commanders
where the villages of Bergos were allocated were also discussed. As a result of
the registration, the potential tax payers and avarız household payers, , were determined
and evaluated.

Keywords

Ottoman, Rumeli, kaza, Bergos, avariz, tahrir

1712 Tarihli Avârız Defterine Göre Bergos (Lüleburgaz) Kazası

Abstract

Bergos, Rumeli’de ilk fethedilen yerlerden biri olup fethinden itibaren Vize sancağına
bağlı bir kazadır. XVII. yüzyıl başlarından itibaren avârız tahrirleri önem kazanmıştır.
Bu kapsamda 1712 yılında Bergos kazasının tahriri yapılarak avârız defteri hazırlanmıştır.
Bu çalışmada söz konusu avârız defteri esas alınarak Bergos kazasının merkezinde
bulunan mahallelerdeki askerî görevliler, din görevlileri, fakir ve yoksul nüfusun durumu
incelenmiştir. Yine Bergos kazası köylerinin tahsis edildiği selâtîn ve ümerâ vakıfları da
konu edilmiştir. Yapılan tahrir sonucu vergi tabanını esas olan nüfus ve avârız hânesi
tespit edilerek değerlendirmeye tabi tutulmuştur.

Keywords

Osmanlı, Rumeli, kaza, Bergos, avârız, tahrir

References

• Başkanlık Osmanlı Arşivi (BOA), Kamil Kepeci Defterleri (KK.d.), nr. 2840. Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü Kuyud-ı Kadime Arşivi Vakfiye Defterleri (TKG.KK.VKF. Cd.,) nr. 2121/80. 30 Numaralı Muhasebe-i Vilayet-i Rûm-ili Defteri (937/1530)-I, Ankara, Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Yayınları, 2001. 370 Numaralı Muhasebe-i Vilayet-i Rum-ili Defteri (937/1530), Ankara, Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, 2001. Afyoncu, Erhan, “Rüstem Paşa”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, c. 35, İstanbul, 2008. Aktepe, Münir, “XVII. Asra Ait İstanbul Kazâsı Avârız Defteri”, İstanbul Enstitüsü Dergisi-III, İstanbul, 1957. Altunan, Sema, “XVII. Yüzyıl Sonlarında İstanbul-Edirne Arasındaki Menziller ve Bazı Menzilkeş Köyler”, Tarih Araştırmaları Dergisi, c. 25, sayı 39, Ankara, 2006. Arslantürk, Hacı Ahmet, “Bir Bürokrat ve Yatırımcı Olarak Kanûnî Sultan Süleyman’ın Veziriazamı Rüstem Paşa”, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2011. Ayverdi, Ekrem Hakkı, Osmanlı Mimarisinde Fatih Devri 855-886 (1451- 1481), c. III, İstanbul, Baha Matbası, 1973. Barkan, Ömer Lütfi, “Türkiye’de İmparatorluk Devirlerinin Büyük Nüfus ve Arazi Tahrirleri ve Hakana Mahsus İstatistik Defterleri (I)”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, c. II/1, İstanbul, 1941. __________, “Türkiye’de İmparatorluk Devirlerinin Nüfus ve Arazi Tahrirleri ve Hakana Mahsus İstatistik Defterleri (II), İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, c. II/2, İstanbul, 1941. __________, “İslâm-Türk Mülkiyet Hukuku Tatbikatının Osmanlı İmparatorluğunda Aldığı Şekiller-III: İmparatorluk Devrinde Toprak Mülk ve Vakıfların Hususiyeti”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, c. VII/4, İstanbul, 1941. __________, “Osmanlı İmparatorluğu Bütçelerine Dair Notlar”, İktisat Fakültesi Mecmuası, c. 15, sayı 1-4, İstanbul, 1953. __________, “Süleymaniye Cami ve İmareti Tesislerine Ait Yıllık Bir Muhasebe Bilançosu (993-994/1585-1586)”, Vakıflar Dergisi, sayı IX, (Tıpkı Basım), Ankara, 2006. __________, “Avârız”, İslam Ansiklopedisi, c. 2, İstanbul, Milli Eğitim Basımevi, 1979. Barkan, Ömer Lütfi-Ayverdi, Ekrem Hakkı, İstanbul Vakıfları Tahrir Defteri 953 (1546) Târihli, İstanbul, Baha Matbası, 1970. Çakar, Enver, “Kanûni Sultan Süleyman Kanun-nâmesine Göre 1522 Yılında Osmanlı İmparatorluğu’nun İdari Taksimatı”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, c. 12/1, Elazığ, 2002. __________, “17. Yüzyılın İkinci Yarısında Antakya Kazâsında İskân ve Nüfus (1678/1089 tarihli Avârız-hâne Defterine Göre)”, Belleten, c. LXVIII, sayı 252, Ağustos 2004. Emecen, Feridun M., “Koca Mustafa Paşa”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, c. 26, Ankara, 2002. __________, “Mufassaldan İcmale”, Osmanlı Araştırmaları, sayı XVI, İstanbul, 1996. __________, “Süleyman I”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, c. 38, İstanbul, 2010. Ertürk, Volkan, “Osmanlı Devletinde Vize Sancağındaki Selâtin ve Ümera Vakıfları (1530-1613)”, Turkish Studies, c. 8/5, Bahar 2013. __________, “1642 Tarihli Avârız Defterlerine Göre Vize Sancağı Kazaları”, EKEV Akademi Dergisi, yıl 17, sayı 57, Güz 2013. Evliya Çelebi b. Derviş Mehmed Zıllî, Evliya Çelebi Seyatnâmesi, 3. Kitap, haz. Seyit Ali Kahraman, Yücel Dağlı, İstanbul, Yapı Kredi Yayınları, 2006. __________, Evliya Çelebi Seyatnâmesi, 6. Kitap, haz. Seyit Ali Kahraman, Yücel Dağlı, İstanbul, Yapı Kredi Yayınları, 2002. Gök, Eren Bahri, “89 Numaralı Mühimme Defteri”, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul, 2003. Gökbilgin, M. Tayyip, Rumeli’de Yörükler, Tatarlar ve Evlad-ı Fatihan, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, 1957. __________, XV- XVI.Asırlarda Edirne ve Paşa Livası (Vakıflar-Mülkler- Muktaalar), İstanbul, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, 1952. __________, “Kanûnî Sultan Süleyman Devri Başlarında Rumeli Eyaleti, Livaları, Şehir ve Kasabaları”, Belleten, c. 20, sayı 78, Ankara, 1956. Gökçe, Turan, “Osmanlı Nüfus ve İskan Kaynaklarından “Mufassal-İcmal” Avârız Defterleri ve 1701-1709 Tarihli Gümülcine Kazâsı Örnekleri”, Tarih İncelemeleri Dergisi, c. XX/I, Temmuz 2005. __________, “Bir Tahrir Üç Defter: 1697-1698 Avârız Defterlerine Göre Siroz (Serez) Şehri”, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, c. VI, sayı 1, İzmir 2006. Göyünç, Nejat, “Hâne”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, c. 15, İstanbul, 1997. Güçer, Lütfi, XVI.-XVII. Asırlarda Osmanlı İmparatorluğunda Hububat Meselesi ve Hububattan Alınan Vergiler, İstanbul, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi, 1964. İnalcık, Halil, Devlet-i Aliyye, Osmanlı İmparatorluğu Üzerine Araştırmalar- I, Klasik Dönem (1302-1606), İstanbul, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2009. __________, Hicrî 835 Tarihli Sûret-i Defter-i Sancak-ı Arvanid, Ankara, Türk Tarih Kurumu, 1987. __________, Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi, ed. Halil İnalcık, Donald Quataert, cilt I, 1300-1600, İstanbul, Eren Yayıncılık, 2004. __________, “Çiftliklerin Doğuşu: Devlet, Toprak Sahibi ve Kiracılar”, Osmanlı Toprak Mülkiyeti ve Ticarî Tarım, ed. Çağlar Keyder, Faruk Tabak, İstanbul, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 1998. __________, “Osmanlı’da Raiyyet Rüsûmu”, Belleten, c. XXXIII/92, 1959. İnbaşı, Mehmet, 17. Yüzyıl Kayseri Avârız ve Cizye Defterleri, Kayseri, Kayseri Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları, 2011. __________, “1642 Tarihli Avârız Defterine Erzurum Şehri”, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, sayı 4, İstanbul, 2001. İpşirli, Mehmet, “Câbî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, c. 6, İstanbul, 1992. Kılıç, Orhan, “Batı Karadeniz Kıyısında Bir Osmanlı Eyaleti: Özi/Silistre (İdari Taksimat ve Yönetim)”, Karadeniz İncelemeleri Dergisi, sayı 23, 2017. Kiel, Machiel, “Lüleburgaz”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, c. 27, Ankara, 2003. Köç, Ahmet, “Osmanlı Devletinde Yönetici Sınıfın Hayırseverliği: Ümera ve Ulema Vakıfları Üzerine Bazı Düşünceler”, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, c. 19, sayı 35, Haziran 2016. Kul, Eyüp, “1642 Tarihli Avârız Defterine Göre Şiran Kazası ve Köyleri”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, sayı 44, Erzurum, 2010. Küçükdağ, Yusuf, “Pîrî Mehmed Paşa”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, c. 34, İstanbul, 2007. Küçükkaya, Gülçin, “Mimar Sinan Dönemi İstanbul-Belgrad Arası Menzil Yapıları Hakkında Bir Deneme”, Vakıflar Dergisi, sayı 21, Ankara, 1990. Küpeli, Özer, “Klasik Tahrirden Avârız Tahririne Geçiş Sürecinde Tipik Bir Örnek: 1604 Tarihli Manyas Avârız Defteri”, CIÉPO Osmanlı Öncesi ve Osmanlı Araştırmaları Uluslararası Komitesi XVII. Sempozyumu Bildirileri (Trabzon, 18- 23 Eylül 2006), haz. Kenan İnan, Yücel Dursun, Trabzon, Karadeniz Araştırmaları Enstitüsü Yayınları, 2011. Müderrisoğlu, Fatih, “Menzil Kavramı ve Osmanlı Devletinde Menzil Yerleşimleri”, Türkler, ed. Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca, c. 10, Ankara, Yeni Türkiye Yayınları, 2002. __________, “Osmanlı İmparatorluğunda Menzil Yolları ve Menzil Külliyeleri”, Osmanlı, ed. Güler Eren, c. 10, Ankara, Yeni Türkiye Yayınları, 2002. Öz, Mehmet, “Tahrir”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, c. 39, İstanbul, 2010. Özdeğer, Mehtap, “Vize Kazası Vakıfları –XVI. Yüzyıl Arşiv Kayıtlarına Göre-“, Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, c. XXII, sayı 1, 2007. __________, “16. Yüzyılda Vize Sancağının Demografik ve Ekonomik Yapısı”, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, sayı 132, Haziran 2001. Özel, Oktay, “17. Yüzyıl Osmanlı Demografi ve İskan Tarihi İçin Önemli Bir Kaynak: “Mufassal Avârız Defterleri”, XII. Türk Tarih Kongresi, (12-16 Eylül 1994), Kongreye Sunulan Bildiriler, c. III, Ankara, 1994. __________, “Avârız ve Cizye Defterleri”, Osmanlı Devleti’nde Bilgi ve İstatistik, der. Halil İnalcık, Şevket Pamuk, Ankara, Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü, 2000. Öztürk, Mustafa, “1675-1676 (h. 1086) Şam Avârızhâne Defteri”, Fırat Üniversitesi Orta Doğu Araştırmaları Dergisi, c. II, sayı 2, Elazığ, 2004. Öztürk, Nazif, “Koca Mustafa Paşa Vakıfları ve Külliyesi”, Vakıflar Dergisi, sayı 28, Ankara, 2004. Pakalın, Mehmet Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, c. 2, İstanbul, Milli Eğitim Basımevi, 1983. Purodran, Nihan, “Temettuat Defterlerine Göre Lüleburagz’ın Sosyo-Ekonomik ve Demografik Yapısı”, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne, 2010. Rumeli Eyaleti (1514-1550), Ankara, Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, 2013. Sağır, Yusuf, “Vakfiyelerine ve Belgelerine Göre Şehzâde Mehmed Vakıfları”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, c. 9, sayı 43, Nisan 2016. Sezer, Musa, “Avârız Kayıtlarına Göre XVII. ve XVIII. Yüzyıllarda Karinabad Kazâsı”, History Studies, c. 10, sayı 9, Aralık 2018. Tabakoğlu, Ahmet, “Klasik Dönemde Osmanlı Ekonomisi”, Türkler, ed. Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca, c. 10, Ankara, Yeni Türkiye Yayınları, 2002. Topçular Katibi Abdülkâdir (Kadrî) Efendi Tarihi (Metin ve Tahlîl), c. II, haz. Ziya Yılmazer, Ankara, Türk Tarih Kurumu, 2003. Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Osmanlı Tarihi, c. II, Ankara, Türk Tarih Kurumu, 1988. __________, Osmanlı Tarihi, c. IV, Ankara, Türk Tarih Kurumu, 1983. Ünal, Mehmet Ali, “1646 (1056) Tarihli Harput Kazâsı Avârız Defteri”, Tarih İncelemeleri Dergisi, c. XII, İzmir, 1997. Yarcı, Güler, “Osmanlı Yönetiminde Vize Sancağı: Nüfus ve İskan”, IV. Vize Tarih ve Kültür Sempozyumu (17-18 Ekim 2008, Vize), Bildiriler, ed. Güler Yarcı, Hüseyin Salman, Vize, 2015. __________, “Arşiv Belgeleri Işığında Vize (XVIII.-XX. yy), Vize II. Tarih ve Kültür Sempozyumu, Vize, 10 Haziran 2005.