Birinci Dünya Savaşı ve Kıbrıs

Year 2023, Issue: 21, 209 - 236, 23.06.2023

Mehmet Erkan Kıllıoğlu

https://doi.org/10.16947/fsmia.1318924

Abstract

Kıbrıs, 1878 yılında dönemin şartlarının da etkisiyle, İngiltere tarafından Osmanlı
Devleti’nden de facto olarak alınmış, Birinci Dünya Savaşı’nın patlak vermesi ile de
tek taraflı bir kararla ilhak edilmiştir. Ancak Kıbrıs’ı önemli kılan sadece Birinci Dünya
Savaşı olmamıştır. 1869 yılında Süveyş Kanalı’nın kullanıma açılması ve Kanal’ın İngiltere’nin
Asya’daki sömürgelerine en kısa yol olması, Süveyş Kanalı ile birlikte Doğu
Akdeniz’in en büyük adası olan Kıbrıs’ın da önemini artırmıştır. Bu sebepten dolayı İngiltere,
Kıbrıs’ın kontrolünü ele geçirmek için uygun fırsat aramaya başlamış ve aradığı
fırsatı 1877-1878 Osmanlı Rus Savaşı sonrasında bulmuştur. Akdeniz’deki Rus yayılmacılığına
karşı önlem alabilmek için Kıbrıs’ı talep eden İngiltere bu tarihten sonra adaya
yerleşmiştir. Mülkiyet hakları devredilmese de adanın idaresi İngiltere’ye bırakılmıştır.
1914 yılında başlayan Birinci Dünya Savaşı sırasında ise Kıbrıs, karşı blokta yer alan
Osmanlı Devleti’nin Anadolu kıyılarına yakın önemli bir nokta olması sebebiyle lojistik
destek üssü olarak kullanılmıştır. Ada’daki Türk varlığı İngiliz idaresini rahatsız etse de
Rumlara karşı denge unsuru olması sebebiyle İngiliz idaresi Türk varlığına müsamaha
göstermiştir. Birinci Dünya Savaşı sırasında adadaki Rum nüfusu arasında Yunanistan’a ilhak ve adanın tümünde hak iddiası düşüncesi yayılmış, bu düşünce savaş sonrasında
İngiliz idaresinin zayıflamasına bağlı olarak gün yüzüne çıkmıştır.

Keywords

Kıbrıs, İngiliz yönetimi, Birinci Dünya Savaşı, Doğu Akdeniz

The Great War and the Isle of Cyprus

Abstract

The Isle of Cyprus was de facto taken from the Ottoman Empire by England in 1878
and was annexed by a unilateral decision with the outbreak of the First World War. However,
it wasn’t only the First World War that improve Cyprus’s importance. The opening
of the Suez Canal in 1869 increased it as well. For this reason, England began to look for
an opportunity to seize control of Cyprus and found that opportunity after the 1877-1878
Ottoman-Russian War. England, which demanded Cyprus in order to counter Russian
expansionism in the Mediterranean, settled on the island after that war. The administration
of the island was left to England. During the First World War, which started in 1914,
Cyprus was used as a logistic support base because it was very close to the Anatolian
peninsula. Although the Turkish population on the island disturbed the British administration,
the British administration tolerated the Turkish presence as it was a balancing factor
against the Cypriots. During the First World War, the idea of annexation to Greece spread
among the non Muslim population on the island, and this idea came to forefront due to
the weakening of the British administration after the war.

Keywords

Cyprus, British administration, Great War, Eastern Mediterranean