Bir Sürgün Anlatısı Kondurma Siyaseti

Yıl 2024, Sayı: 24, 71 - 95, 30.12.2024

Muhittin Doğan

https://doi.org/10.16947/fsmia.1609815

Öz

Etkili anlatıları bünyesinde taşıyan edebiyat, insana/hayata farklı açılardan
bakabilmeyi, onu sorgulamayı, hayatın uzağında değil de merkezinde olmayı öneren bir
yeniden kurgulamadır. Bilim dallarının ihmal ettiği insana dair önemli veriler, toplumu
yansıtan birer ayna görevi üstlenen edebi eserlerde çoğu zaman kendilerine yaşam alanları
bulabilir. Bu eserlerden bizden önceki toplumlarla ilgili veriler elde edebilir, yazarların
insan gerçeğini göz ardı etmeden oluşturdukları kurguları sayesinde hayata dair önemli
ayrıntılara ulaşılabiliriz.
Dönemindeki çoğu yazar gibi Kemal Tahir’in roman ve hikâyelerinin temel dayanağı,
dereceleri farklı olmakla birlikte içerisinden çıktığı toplum olur; sanatçı şahit olduğu
toplumsal olayları, kurmaca kahramanlar/olaylar üzerinden vermeye çalışır. Kurmaca
olmasına rağmen gerçeğin uzağına düşmeyen, içerisinde hayatın gerçeklerine çıkan bir
yolu her zaman barındıran metinler sayesinde sosyolojik okuma, diğer bilgi kaynaklarının
yanında edebî metinleri de inceleme alanlarının dışında tutmayarak -tıpkı Kondurma
Siyaseti adlı anlatıda olduğu gibi- insan gerçeğine ulaşmada daha avantajlı bir hale gelir.
Bu çalışmada Kemal Tahir’in Göl İnsanları kitabında bulunan ve Dersim’de yaşayan
Kürtlerin Rumeli’ye sürgünlerini konu edinen Kondurma Siyaseti adlı hikayesi yazıldığı
dönemin toplumsal şartları göz önünde bulundurularak sosyolojik okuma yöntemi ile
incelenmiş ve olayların geçtiği zamana ait toplumsal gerçeklere ulaşılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kemal Tahir, kurmaca anlatı, sosyolojik eleştiri, Kondurma Siyaseti, Göl İnsanları

A Narrative of Exile Kondurma Siyaseti

Öz

Sociologists often seek to uncover social data through literary works that may be
absent in historical, sociological, or psychological studies. This is because important
aspects of human experience, often overlooked by other branches of science, find
expression in the narratives of writers who immerse themselves in the realities of life.
Consequently, elements such as the daily lives, clothing, entertainment, emotions, and
thoughts of people from the past are brought to light through literature. These works fill
the gaps left by other disciplines, offering a timeless relevance. By grounding their fiction
in the realities of human existence, authors ensure their works remain fresh and unbound
by the constraints of a specific time period.
In this study, Kemal Tahir’s understanding of art is illuminated by its main circles,
the relationship between literature and sociology will be emphasized and his story called
Kondurma Siyaseti in his work Göl İnsanları, which we think is a rich text in terms of
sociological reading, will be examined. After the work is analyzed with the “internal
reading” method based on content analysis about the social structure of the period will be
investigated for further information by taking into account the social conditions in which
it was produced, and the “external reading” method, based on the narrative created with
a socialist-realistic understanding.

Anahtar Kelimeler

Kemal Tahir, fictional narrative, sociological criticism, Kondurma Siyaseti, Göl İnsanları

Kaynakça

• Alver, Köksal, “Edebiyat Sosyolojisi ve Hayat”, Edebiyat Sosyolojisi, ed. Köksal Alver, İstanbul, İz Yayıncılık, 2018.
• _________, “Sosyolojik Eleştiri”, Edebiyat Sosyolojisi, ed. Köksal Alver, İstanbul, İz Yayıncılık, 2018.
• _________, “Sosyolojik Eleştiri”, Hece, Eleştiri Özel Sayısı, sayı 77/78/79, Ankara, Hece Yayıncılık, 2003.