Elazığ İli Yağış Verilerinin Trend Analizi

Year 2023, Volume: 35 Issue: 1, 159 - 173, 28.03.2023

Mahsum Aydın

https://doi.org/10.35234/fumbd.1178987

Abstract

İklim değişikliği özellikle son yıllarda artan etkisi nedeni ile insan yaşamını ve doğa olaylarını olumsuz yönde etkilemektedir. Bu olumsuz etkilerden biri de yağış rejimi üzerinedir. Yağış rejimindeki değişiklikler nedeni ile canlıların ihtiyaç duyduğu su kaynakları azalmakta veya bazı bölgelerde artan yağış miktarları nedeni ile bölgesel felaketler ortaya çıkmaktadır. Su kaynaklarının yönetimi ve taşkın risklerinden korunma çalışmaları için yağış verilerinin yıllar içerisindeki değişiminin bilinmesi büyük önem taşımaktadır. Bu amaçla Elazığ ili yağış verilerinin yıllar içerisindeki trendlerinin incelenmesi amacı ile Elazığ ili sınırları içerisinde bulunan beş adet yağış gözlem istasyonuna ait yıllık toplam yağış verileri ile mevsimsel yağış değerleri kullanılmıştır. Seçilen istasyonlara ait yağış verilerinin yıllar içerisindeki değişimleri Şen’in Yenilikçi Trend Analizi, Mann-Kendall ve Spearman-Rho testleri kullanılarak değerlendirilmiştir. Sonuç olarak Elazığ ili sınırları içerisinde bulunan Palu istasyonunda kış mevsimi yağışlarında, Keban istasyonunda ise ilkbahar mevsimi yağış değerlerinde her üç trend analizi yöntemine göre azalan yönde anlamlı bir trend olduğu tespit edilmiştir.

Keywords

Şen’in Yenilikçi Trend Analizi, Mann-Kendall Testi, Spearman-Rho Testi, Elazığ, Yağış

References

• Şen Z. Innovative trend analysis methodology. Journal of Hydrologic Engineering 2012; 17(9): 1042-1046.
• Büyükyıldız M, Berktay A. Parametrik olmayan testler kullanılarak Sakarya havzası yağışlarının trend analizi. Selçuk Üniversitesi Mühendislik, Bilim ve Teknoloji Dergisi 2004; 19(2): 23-38.
• Karabulut M, Cosun F. Kahramanmaraş ilinde yağışların trend analizi. Coğrafi Bilimler Dergisi 2009; 7(1): 65-83.
• Kızılelma Y, Çelik M, Karabulut M. İç Anadolu Bölgesinde sıcaklık ve yağışların trend analizi. Türk Coğrafya Dergisi 2015; 64: 1-10.
• Polat P, Sunkar M, Rize’nin iklim özellikleri ve Rize çevresinde uzun dönem sıcaklık ve yağış verilerinin trend analizleri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2017; 27(1): 1-24.
• Ay M, Özyıldırım S. Trend analysis of monthly total rainfall and monthly mean air temperature variables of Yozgat in Turkey. Çukurova Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi 2017; 32(2): 65-75.
• Şenocak S, Emek M. F. Trend analizi yöntemleri kullanılarak Doğu Anadolu Bölgesi aylık yağış miktarlarının değerlendirilmesi. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi 2019; 17: 807-822.
• Coşkun S. Aras-Kura kapalı havzasının ortalama sıcaklık, yağış ve akım verilerinin trend analizi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 2020; 30(2): 29-42.
• Aydın M, Öz A. Van Gölü Havzasında hidrometeorolojik verilerin eğilim analizi. Çukurova Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dergisi 2021; 36(2): 441-456.
• Katipoğlu O. M, Yeşilyurt S. N, Dalkılıç H. Y. Yeşilırmak havzasındaki hidrolojik kuraklıkların Mann-Kendall ve Yenilikçi Şen yöntemi ile trend analizi. Gümüşhane Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi 2022; 12(2): 422-442.
• Aydın M, Yaltay N, Öz A. Evaluation of Elazığ Province Precipitation Data by Innovative Trend Analysis. Academic Perspective Procedia 2019; 2(2): 162-171.
• Pettitt A. N. A non-parametric approach to the change-point problem. Journal of the Royal Statistical Society: Series C (Applied Statistics) 1979; 28(2): 126-135.
• Kocsis T, Kovács-Székely I, Anda A. Homogeneity tests and non-parametric analyses of tendencies in precipitation time series in Keszthely, Western Hungary. Theoretical and Applied Climatology 2020; 139(3-4): 849-859.
• Little R. J. A, Rubin D. B. Statistical Analysis with Missing Data. John Wiley & Sons, Inc. 2002; 793
• Von Storch H, Navarra A. Analysis of Climate Variability - Applications of Statistical Techniques. Springer-Verlag, New York 1995.
• Gocic M, Trajkovic S. Analysis of precipitation and drought data in Serbia over the period 1980–2010. Journal of Hydrology 2013; 494: 32-42.
• Gümüş V, Şi̇mşek O. Şanlıurfa İstasyonunun Aylık Ortalama Güneşlenme Şiddetinin Farklı Yöntemler ile Trend Analizi. Harran Üniversitesi Mühendislik Dergisi 2020; 5(3):227-238.
• Cebe E. N. Türkiye akarsularında mevsimsel trend analizi. Doktora Tezi, İTÜ, İstanbul, Türkiye, 2007.
• Soydan N. G, Gümüş V, Şimşek O, Gerger R, Berivan A. Seyhan Havzası aylık ortalama akım ve yağış verilerinin trend analizi. Dicle Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Mühendislik Dergisi 2016; 7(2): 319-327.
• Çeribaşı G. Şen yöntemi ve trend yöntemleri kullanılarak Doğu Karadeniz havzasının yağış verilerinin analiz edilmesi. Journal of the Institute of Science and Technology 2019; 9(1): 254-264.
• Yue S, Wang C. The influence of serial correlation on the Mann–Whitney test for detecting a shift in median. Advances in Water Resources 2002; 25(3): 325-333.
• Yenigün K, Gümüş V, Bulut H. Trends in streamflow of the Euphrates basin, Turkey. Proceedings of the Institution of Civil Engineers-Water Management 2008; 161(4): 189-198.
• Mondal A, Kundu S, Mukhopadhyay A. Rainfall trend analysis by Mann-Kendall test: A case study of north-eastern part of Cuttack district, Orissa. International Journal of Geology, Earth and Environmental Sciences 2012; 2(1): 70-78.
• Caloiero T, Coscarelli R, Ferrari E. Application of the innovative trend analysis method for the trend analysis of rainfall anomalies in southern Italy. Water Resources Management 2018; 32(15): 4971-4983.