Güçlendirme İşlerinde Miktar Hatasına Bağlı Dengesiz Teklifin Önlenmesi için Öneriler

Yıl 2024, Cilt: 36 Sayı: 2, 809 - 825, 30.09.2024

Suat Topuz , Önder Halis Bettemir

https://doi.org/10.35234/fumbd.1430740

Öz

Yıkıcı 6 Şubat Kahramanmaraş depremlerinin ardından on binlerce orta hasarlı binanın güçlendirilmesi ve az hasarlı binaların tamiratı gerçekleştirilmektedir. Güçlendirme ve onarım süreci ihale ve sözleşme üzerine deneyimsiz apartman yöneticileri tarafından yürütüldüğü için deneyimli yükleniciler tarafından sunulabilecek dengesiz tekliflere karşı etkisiz kalınabilmektedir. Ayrıca deprem sonrası bölge halkında oluşan yüksek düzeydeki endişe ve korku nedeniyle yüklenicilerin iş artışı talepleri işveren tarafından kabul edilerek sözleşme bedelinin çok üzerinde iş artışları görülebilmektedir. Bu çalışmada güçlendirme işlerinde dengesiz teklife dayalı olası iş artışlarından dolayı yüklenicilerin haksız kazanç elde etmelerinin önüne geçebilecek revize fiyat uygulamaları önerilmiş ve sonuçları değerlendirilmiştir. Kamu ihale kanunu eklerinde yer alan revize birim fiyat formülünün dengesiz teklif üzerindeki etkinliği %0 ile %20 iş artışından sonra uygulanma durumu incelenmiştir. Buna ek olarak daha hızlı fiyat eksiltmesi sağlayabilmek için artış oranının üssü alınarak revize birim fiyat formülü modifiye edilmiştir. Modifiye revize fiyat formülünün %0 ile %20 iş artışından sonra uygulanması incelenmiş ve dengesiz teklif sunan yüklenicinin iş artışından dolayı elde edeceği kârı azaltarak iş artışının cazip olmaması amaçlanmıştır. Bununla beraber dengeli teklif veren yüklenicilerin hızlı düşen birim fiyat uygulamasından mağdur olmayacak düzeyde revize birim fiyat uygulanması önerilmektedir. Vaka analizi çalışmasında elde edilen bulgulara göre modifiye revize birim fiyat formülünün %10 iş artışından sonra uygulanmasının dengesiz teklif sunan yüklenicinin aşırı kâr etmesini önlerken dengeli teklif sunan yüklenicinin makul kâr elde edebilmesine olanak verdiği belirlenmiştir. Bu çalışmada uygulaması kolay ve tarafların haklarını gözeten adaletli bir revize fiyat uygulaması önerilerek güçlendirme işlerinin adil ve güvenli biçimde gerçekleştirilmesinin sağlanması amaçlanmıştır. Bu sayede dengesiz teklif sunan yükleniciler için iş artışı cazip olmayacak ve iş artışları gerekli haller dışında ortaya çıkmayacağı için deprem sonrası maddi durumu zayıflayan konut sahiplerinin finansal sağlıklarını aşırı etkilemeyecek biçimde güçlendirme işleri gerçekleştirilebilecektir.

Anahtar Kelimeler

Dengesiz teklif, birim fiyat, sözleşme yönetimi, iş artışı.

Suggestions to Prevent Unbalanced Biding Due to Quantity Error in Retrofit Constructions

Öz

Following the devastating February 6 Kahramanmaraş earthquakes, tens of thousands of moderately damaged buildings were retrofitted and slightly damaged buildings were repaired. Since the retrofit and repair process is carried out by the inexperienced apartment managers on tender and contract management, they may be ineffective against unbalanced offers which may be submitted by experienced contractors. Moreover, contractors can have scope change requests accepted by the job owners and contract price can increase tremendously by abusing the high level of anxiety and fear in the people of the region after the earthquake. In this study, revised price practices that can prevent contractors from gaining excessive profits due to possible quantity increases based on unbalanced bids in retrofit constructions are proposed and the results are evaluated. The effectiveness of the revised unit price formula in the annexes of the public procurement law on the unbalanced bid and its application after a 0% to 20% work increase were examined. Furthermore, in order to achieve faster price decreases, the revised unit price formula has been modified by the power of the rate of increment. The application of the modified revised price formula is examined from 0% to 20% quantity increase. It is aimed to make the quantity increase of the work items unattractive by reducing the profit of the contractor who submitted an unbalanced bid. However, it is also aimed to protect contractors who submit balanced bids and prevent a rapidly falling unit prices which may cause heavy loss. According to the findings obtained in the case study, implementation of the modified revised unit price formula after the 10% work increase prevents the excessive profits of the contractor who prepares an unbalanced bid, while allowing a reasonable profit for the contractor who submits a balanced bid. In this study, it is aimed to ensure that the retrofit works are carried out fairly and safely by proposing a fair revised price application that is easy to implement and respects the rights of the parties. In this way, the job increase will not be attractive to contractors who submit unbalanced bids, and since job increases will not occur except for the necessary cases. Consequently, retrofit constructions will be carried out in a way that will not excessively affect the financial health of homeowners whose financial situation is weakened after the earthquake.

Anahtar Kelimeler

Unbalanced bid, unit price, contract management, quantity increase

Kaynakça

• Nikpour B, Senouci A, Eldin N. Detection tool for unbalanced bids. Open J of Civil Eng, 7(03), 409, 2017.
• Stark RM. Unbalanced bidding models-theory, J of the Constr Div, 94(2), 197-209, 1968.
• Ashley DB, Teicholz PM. Pre-estimate cash flow analysis, J of the Constr Div, (103.03),369-379, 1977.
• Diekmann JE, Mayer Jr, RH, Stark RM. Coping with uncertainty in unit price contracting, J of the Constr Div, 108(3), 379-389, 1982.
• Cattell DW, Bowen PA, Kaka AP. The risks of unbalanced bidding, Constr Manage and Econ, 28(4), 333–344, 2010.
• Cattell DW, Bowen PA, Kaka AP. Proposed framework for applying cumulative prospect theory to an unbalanced bidding model, J of Constr Eng and Manage 137(12), 1052–1059, 2011.
• Cattell DW, Bowen PA, Kaka AP. Review of unbalanced bidding models in construction, J of Constr Eng and Manage, 133(8), 562–573, 2007.
• Cattell DW, Bowen PA, Kaka AP. A simplified unbalanced bidding model, Constr Manage and Econ, 26(12), 1283–1290, 2008.
• Cattell DW, Bowen PA, Kaka AP. The risks of unbalanced bidding, Constr Manage and Econ, 28(4), 333–344, 2010.
• Yılmaz M, Bakış A, Derel ZA, Çiçek C. İnşaat ihalelerinde dengesiz teklif, 2015.
• Gencer YMH, Yaklaşık Maliyet Hesaplama Esasları, Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar Ve Çözüm Önerileri, Problems In Practice And A Solution Recommendation. 2017.
• Gencer H. Anahtar Teslimi Götürü Bedel Sözleşmelerde Yasal İş Artışı ve Yeni İş Kalemi Birim Fiyatının Düzenlenmesinde Ortaya Çıkan Sorunlar ile Yeni İş Kalemi Pursantaj Oranının Düzenlenmesine Yönelik Yaklaşımlar İnşaat Yönetimi Kongresi, Bildiriler Kitabı, 203–209, 2011.
• Uğur LO, Yapı İşleri Mevzuatı ve Yapım İşleri Genel Şartnamesi üzerine yüklenici inşaat firmaları orijinli eleştirel bir bakış Düzce Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, 2(2), 374–393, 2014.
• Karaçar P, Demirdöven JB. İhale Sürecinde İnşaat Maliyeti ve Kar Marjını Etkileyen Risklerin Durum Değerlendirmesi, 2014.
• Temel B, Gürcanlı GE, Mahçiçek SB. İnşaat sektöründe oluşan iş değişiklik taleplerini azaltacak bir proje yönetim sistemi önerisi. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 10(2), 662–673, 2021.
• Polat G, Türkoğlu H. İnşaat Projelerinde Kullanılan Dengesiz Teklif Tespit Yöntemleri Üzerine Bir İnceleme, 2017.
• Akçay C, Manisalı E, 4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu ve 4735 Sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununun, AB Uygulamaları Çerçevesinde Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar Açısından İncelenmesi, 4. İnşaat Yönetimi Kongresi, Bildiri Kitabı,13-26 2007.
• Cattell DW, Bowen PA, Kaka AP. Proposed framework for applying cumulative prospect theory to an unbalanced bidding model, J of Constr Eng and Manage 137(12), 1052–1059, 2011.
• Su L, Wang T, Li H, Chao Y, Wang L. Multi-criteria decision making for identification of unbalanced bidding, J of Civil Eng and Manage, 26(1), 43–52, 2020.
• Hyari KH, Alamayreh T. Unbalanced bidding in construction projects: A contractors’ perspective, Int J of Constr Manage, 23(12), 2058–2066, 2023.
• Polat G, Turkoglu H, Damci A. Detection of unbalanced bids: A case study. Creative Constr Conference 432–439, 2018.
• Jiang Y, Bai Y, Han S, Lin T. Probability of failure in infrastructure project unbalanced bidding. In Proceedings of the 55th Annual Conference of the Associated Schools of Construction. Associated Schools of Constr, 2019.
• Polat G, Turkoglu H, Damci A, Dogu Akin, F. Detecting unbalanced bids via an improved grading-based model. Organization, technology & Manage in Constr: an Int J, 12(1), 2072-2082., 2020.
• Li H, Su L, Lelin LV, Xia Q. Detecting unbalanced bidding to achieve economic sustainability using fuzzy logic approach. Constr Innovation, 21(2), 164-181, 2021.
• Li H, Su L, Zuo J, An X, Dong G, Wang L, Zhang C. The framework of data-driven and multi-criteria decision-making for detecting unbalanced bidding. Eng, Constr and Archit Manage, 30(2), 598-622, 2023.
• Su L, Wang T, Li H, Chao Y, Wang L. Multi-criteria decision making for identification of unbalanced bidding. J of Civil Eng and Manage, 26(1), 43-52, 2020.
• Wang WC. Electronic-based procedure for managing unbalanced bids, J of Constr Eng and Manage, 130(3), 455–460, 2004.
• Nyström J, Mandell S. Skew to win, not to profit–unbalanced bidding among informed bidders. J of Public Procurement, 19(1), 46-54, 2019.
• Yizhe T, Youjie LU. Unbalanced bidding on contracts with variation trends in client-provided quantities, Constr Manage and Economics, 10(1), 69–80, 1992.
• Manzo FA. The impact of an unbalanced bid on the change order process, Constr for News, 7(1), 1–8, 1997.
• Arditi D, Chotibhongs R. Detection and prevention of unbalanced bids, Constr Manage and Econ, 27(8), 721-732, 2009.
• Akin FD, Damci A, Arditi D, Demirkesen S. An advanced decision-support system for ranking unbalanced bids, Constr Manage and Econ, 1-14, 2024.
• Akin FD, Damci A, Yaşar S. Prevention of Unbalanced Bids: A Counter Strategy. Advances in Civil Eng (ACE2021), pp. 289 – 296, 2021.
• Akin F, Damci A, Polat G, Turkoglu H. A risk-based approach to prevent unbalanced bids. In Proc, 6th Int Project and Constr Manage Conf (e-IPCMC2020). Istanbul, Turkey: Istanbul Technical Univ, 2020.
• Ergen F, Bettemir ÖH. Development of ontological algorithms for exact QTO of reinforced concrete construction items. In Structures (Vol. 60, p. 105907). Elsevier, 2024, February.
• Ergen F, Bettemir ÖH. Yüksek doğrulukta kaba inşaat kalemlerinin metrajını hesaplayan YBM tabanlı prototip yazılımın geliştirilmesi. Gümüşhane Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 13(1), 86-105, 2023.
• Ergen F, Bettemir ÖH. Development of BIM software with quantity take-off and visualization capabilities. J of Constr Eng, Manage & Innovation, 5(1), 1-14, 2022.