Arketipsel Eleştirinin Temel Kaynakları

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 1, 133 - 148, 29.12.2021

Hicran Gümüş

Öz

Arketipsel eleştiri, Carl Gustav Jung’un analitik psikolojisine bağlı olarak gelişen,edebiyatı arketipik simgelerin ifadesi olarak gören esere dönük bir edebiyat kuramıdır.
Jung’a göre arketipler, psişe binasının temelleridir. Arketipler kendilerini simge diliyle açığa vurur. Teorisyen bu simgelerin dilbilgisine hâkim olmalıdır. Bunun ne yolla yapılacağını Jung’tan hemen önce James G. Frazer, onun ardından da Joseph Campbell, Northop Frye, Mircae Eliade gibi araştırmacılar yol açıcı eserleri ile ortaya koymuşlardır. Bu çalışmada bahsi geçen araştırmacıların eserleri çerçevesinde arketipsel eleştirinin ne olduğu ve ilk kaynakları üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler

arketip, arketipsel eleştiri, eleştiri, mitos, jung

Fundamental Sources of Archetypal Criticism

Öz

Archetypal criticism is a work-oriented literary theory that progresses based on the analytic psychosis of Carl Gustav Jung and sees literature as the expression of archetypal symbols. According to Jung, archetypes are the basis of the psyche concept. Archetypes reveal themselves through the symbol language. The theorist must master the grammar of these symbols. Shortly before Jung, James G. Frazer, and after him, researchers such as Joseph Campbell, Northop Frye, and Mircae Eliade have presented the way to do this with their inspiring works. In this study, it will be focused on what archetypal criticism is and its first sources within the framework of the works of the mentioned researchers.

Anahtar Kelimeler

arcethiphes, archetipal critisizm, critisizm, mithos, jung

Kaynakça

• Campbell, Joseph, Kahramanın Sonsuz Yolculuğu, trc. Sabri Gürses. İstanbul: Kabalcı Yayınları, 2013.
• Eliade, Mircea, Mitlerin Özellikleri, trc. Sema Rifat. İstanbul: Simavi Yayınları, 1993.
• Eliade, Mircea, Ebedi Dönüş Mitosu, trc. Ümit Altuğ. Ankara: İmge Yayınevi, 1994. Frazer, James George, Altın Dal l, trc. Mehmet H. Doğan. İstanbul: Payel Yayınları, 2004.
• Frazer, James George, Altın Dal ll, trc. Mehmet H. Doğan. İstanbul: Payel Yayınları, 2004a.
• Freud, Sigmund, Psikanalize Giriş, trc. A. Can İdemen. İstanbul: Cem Yayınları, 2015.
• Freud, Sigmund, Sanat ve Sanatçılar Üzerine, trc. Kamuran Şipal. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2016.
• Frye, Northrop, Eleştirinin Anatomisi, trc. Hande Koçak. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2015.
• Fordham, Frieda, Jung Psikolojisinin Ana Hatları, trc. Aslan Yalçıner. İstanbul: Say Yayınları, 2011.
• Jung, C. Gustav, Analitik Psikoloji, trc. Ender Gürol. İstanbul: Payel Yayınları, 1997.
• Jung, C. Gustav, Dört Arketip, trc. Zehra Aksu Yılmazer. İstanbul: Metis Yayınları, 2003.
• Kabalcı, Ece S, “Servet-İ Fünûn ve Fecr-İ Âtî Süreci Yazarlarının Romanlarının Arketipsel Eleştiri Yöntemiyle İncelenmesi”, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Yayınlanmış Doktora Tezi, Kayseri 2018.
• Lévi-Strauss, Claude, Mit ve Anlam, trc. Gökhan Yavuz Demir. İstanbul: İthaki Yayınları, 2013.
• Moran, Berna, Edebiyat Kuramları ve Eleştiri, İstanbul: İletişim Yayınları, 2017. Yılmaz, Ebru Burcu, “Hikâye ve Romanlarda Sembol Dilinin Görüntüleri Üzerine Bir Değerlendirme”. Bilig 56,(2011): 45-56,