Türkiye – Avrupa Birliği İlişkilerinde Yeni Bir Eşik: Sığınmacı Krizi Bağlamında Bir Değerlendirme

Year 2016, Issue: 4, 86 - 119, 01.07.2016

Yusuf Furkan Şen Gözde Özkorul

Abstract

Türkiye, coğrafi ve jeopolitik konumun nedeniyle göçmenler için kaynak ve transit ülke olmasının yanı sıra son dönemde artan siyasi ve ekonomik istikrarıyla birlikte hedef ülke konumuna da gelmiştir. 2000’li yıllardan itibaren AB üyelik müzakereleri çerçevesinde göç müktesebatını AB ile uyumlaştırma ve göç alanındaki kurumsal yapılanmaya ilişkin önemli adımlar atılmıştır. Türkiye tarafından kapsamlı bir göç yönetimi kurmaya yönelik somut adımların atıldığı aynı dönemde patlak veren Suriye kriziyle birlikte günümüzde halihazırda 2.7 milyonu aşkın Suriyeliye geçici koruma sağlamaktadır. Başlangıçta bölgesel bir kriz olarak nitelendirilen ve büyük çoğunluğu Suriyeli olmak üzere, Irak, Afganistan ve diğer ülke vatandaşlarının da içinde olduğu bu göç hareketinin AB sınırlarına ulaşması sonucunda Türkiye ve AB arasında yapılacak olan işbirliğinin önemi de giderek artmıştır. Bu çalışmada; öncelikle tarihsel süreçte Türkiye’ye yönelen göç hareketleri ve kavramsal çerçeveye değinilmiş, akabinde Türkiye’nin göç alanında kaydettiği gelişmeler ele alınmıştır. Ayrıca, AB’nin tarihsel süreç içerisinde ortak göç ve iltica politikaları oluşturma yönünde atmış olduğu adımlar incelenmiştir. Çalışmanın son bölümünde ise günümüzde yaşanan kitlesel akın krizi düzensiz göç boyutu ile ele alınmış, son dönem Türkiye-AB ilişkileri; geri kabul anlaşması, vize serbestisi ve 18 Mart 2016 Türkiye – AB Mutabakatı çerçevesinde tartışılmıştır

Keywords

Göç, mülteci, geri kabul anlaşması, vize serbestisi

A New Threshold in Turkey - European Union Relationships: A Review Within The Context of Refugee Crisis

Abstract

Turkey is source and transit country for migrants due to its geographical and geopolitical location; Turkey has also become a destination country due to the political and economic stability in the country which has seen an increase in recent years. Within in the scope of EU membership negotiations, important steps have been taken for complying migration acquis to EU and establishing institutional structure in the fıeld of migration since 2000. While concrete steps were being taken in order to establish a comprehensive migration management system, Syria crisis broke out. Currently, 2,7 million Syrians have been granted with temporary protection. The importance of cooperation with Turkey in the field of migration management has increased as a result of a major transit movements of not only Syrians but also Iraqis, Afghans and other nationals towards Europe by sea and land, and what was initially described as a regional refugee crisis for the neighboring countries has turned into one at EU’s external borders.This study primarily covers migration movements towards Turkey over the course of history and the conceptual framework, and secondarily migration related developments in Turkey. Besides, the steps that the EU has taken towards creating common migration and asylum policies in the historical process are analyzed. In the last section of the study, ongoing mass influx crisis is discussed taking into consideration its irregular migration aspect, and within the framework of recent Turkey-EU affairs, readmission agreement, visa liberalization and Turkey – EU Joint Statement of 18 March 2016

Keywords

Migration, refugee, readmission agreement, visa liberalisation

References

• “AB Bakanı Çelik’ten Vize Serbestisi Açıklaması”, NTV, 19 Ekim 2016,
• http://www.ntv.com.tr/dunya/ab-bakani-celikten-vize-serbestisi-acikla
• masi,cwiYepvLOUKvdL0Z8XRODQ, erişim: 1 Kasım 2016.
• “AB 3 milyar avro sözünü tutmadı”, Anadolu Ajansı, 29 Aralık 2016,
• http://aa.com.tr/tr/info/infografik/3298, erişim: 29 Aralık 2016.
• “After Berlin attack, Europe weighs freedom against security”, Ga
• zettextra, 24 Aralık 2016, http://www.gazettextra.com/20161224/af
• ter_berlin_attack_europe_weighs_freedom_against_security, erişim: 28 Aralık 2016.
• Avrupa Komisyonu Üçüncü Vize Serbestisi Raporu (2016), http://
• ec.europa.eu/dgs/home-affairs/what-we-do/policies/european-agen
• da-migration/proposal-implementation-package/docs/20160504/third_
• progress_report_on_turkey_visa_liberalisation_roadmap_en.pdf, erişim: 20 Ekim 2016. Enes Bayraklı/Kazım Keskin, Türkiye, Almanya ve AB Üçgeninde Mülteci Krizi, SETA, 2015.
• BMMYK Refugee/Migrants Emergency Response–Mediterrenean (2016), http://data.unhcr.org/mediterranean/country.php?id=83, erişim 19 Ekim 2016.
• BMMYK Suriye Krizi (2016), http://www.unhcr.org/syria-emergency. html, erişim: 26 Ekim 2016.
• BMMYK Suriye Krizi Müdahalesi (2016) http://data.unhcr.org/syri
• anrefugees/regional.php#_ga=1.174270694.516338590.1465649748, erişim: 26 Ekim 2016.
• BMMYK Küresel Eğilimler Raporu, (2015), http://www.unhcr.org/
• statistics/unhcrstats/576408cd7/unhcr-global-trends-2015.html, s. 2,
• erişim: 1 Ekim 2016. Ramazan Cesur, AB’ye Üyelik Sürecinde İltica ve Sığınma Konularında Kar
• şılaşılacak Sorunlar ve Çözüm Önerileri, Yüksek Lisans Tezi, (Polis Akademisi, Güvenlik Bilimleri Enstitüsü), 2011.
• Dışişleri Bakanı Sayın Mevlüt Çavuşoğlu’nun “Frankfurter Allgemei ne Zeitung“a (FAZ) Verdiği Mülakat, (2016), http://www.mfa.gov.tr/
• disisleri-bakani-sayin-cavusoglu_nun-_frankfurter-allgemeine-zeitun
• g_a-_faz_-verdigi-mulakat_-31-temmuz-2016---1-agustos-2016.tr.mfa,
• erişim: 20 Ekim 2016.
• Dışişleri Bakanlığı, Türkiye-AB İlişkilerine Genel Bakış (2016), http://
• www.mfa.gov.tr/turkiye-ab-iliskilerine-genel-bakis.tr.mfa, erişim: 19 Ekim 2016. Mehmet Uğur Ekinci, Türkiye-AB Geri Kabul Anlaşması ve Vize Diyaloğu,
• SETA Yayınları, 2016. Nuray Ekşi, Türkiye Avrupa Birliği Geri Kabul Antlaşması, İstanbul 2016, s. 36 vd. Nuray Ekşi, Yabancılar ve Uluslararası Koruma Hukuku, 4. bası, İstanbul 2016. Heinz Fassman/Max Haller/David Lane (Eds.), Migration and Mobility
• in Europe: Trends, Patterns and Control, Northampton, Edward Elgar Publication 2009.
• FRONTEX 2016 Risk Analiz Raporu, http://frontex.europa.eu/assets/
• Publications/Risk_Analysis/Annula_Risk_Analysis_2016.pdf, erişim: 18 Ekim 2016. Yusuf Furkan Şen, Dünya ve Türkiye Perspektifinden Göçmen Kaçakçılığı,
• İnsan Ticareti Organ-Doku Ticareti, Ankara 2006, KOM/TADOC Ya- yınları.
• “Global Migration Trends 2015 Factsheet”, Uluslararası Göç Örgütü
• (IOM), http://iomgmdac.org/global-trends-2015-factsheet/, erişim: 10 Ekim 2016.
• Göç İdaresi Genel Müdürlüğü (2016), Kitlesel Akınlar, http://www.
• goc.gov.tr/icerik3/kitlesel-akinlar_409_558_559, erişim: 8 Ekim 2016.
• Göç İdaresi Genel Müdürlüğü, Göç İstatistikleri (2016), http://www.goc.
• gov.tr/icerik/goc-istatistikleri_363_378, erişim: 7 Kasım 2016. Cansu Güleç, Avrupa Birliği’nin Göç Politikaları ve Türkiye’ye Yansımaları,
• TESAM Akademi Dergisi 2015, 2(2). Naim Güleryüz, Türkiye’ye Yahudi Göçü, Uluslararası Göç Sempozyumu
• Bildiriler, 08-11 Aralık 2005, İstanbul 2006, Zeytinburnu Belediyesi Ya- yınları, No: 6.
• IOM Missing Migrant Projesi (2016), http://missingmigrants.iom.int/
• mediterranean, erişim: 18 Ekim 2016. Ahmet İçduygu, Rethinking Irregular Migration in Turkey: Some Demo-E
• conomic Reflec-tions, CARIM AS 2008/72, Robert Schuman Centre for
• Advanced Studies, San Domenico di Fiesole (FI): European University Institute. Ahmet İçduygu, Türkiye’de Düzensiz Göç, Uluslararası Göç Örgütü, Ankara 2012. Kemal Kirişçi, Managing Irregular Migration in Turkey: A Political-Burea
• ucratic Perspective, CARIM AS 2008/61, Robert Schuman Centre for
• Advanced Studies, San Domenico di Fiesole (FI): European University Institute.
• Mart 2016 Tarihli Türkiye-AB Zirvesi Bildirisi, AB Bakanlığı (2016),
• http://www.ab.gov.tr/files/AB_Iliskileri/18_mart_2016_turkiye_ab_zir
• vesi_bildirisi_.pdf, erişim 19 Ekim 2016. Aslı Özge Özgen, Avrupa Birliği Göçmenlik Politikaları: Tarihsel Geçmiş ve
• Mevcut Durum, (Yüksek Lisans Tezi, S.D.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü), 2010. Hanifi Sever/Muhammed Sever, Avrupa Birliği ve Türkiye Ekseninde Ya
• sadışı Göç ve iltica Paradoksu: Domino Etkisi Sonrası Yaşananlar, Polis
• Bilimleri Dergisi, 2013, 15 (2). Zerrin Savaşan, AB’de Sığınma Hakkı: Ortak Sığınma Sistemi Oluşturma
• Amacı ve Devam Eden Kısıtlamalar, İnsan Hakları Yıllığı, 27, 2010.
• Türkiye-AB Zirvesi Ortak Sonuç Bildirisi, AB Bakanlığı (2015), http://
• www.ab.gov.tr/files/000files/2015/11/turkiye_ab_zirvesi_ortak_sonuc_
• bildirisi_29_kasim_2015.pdf, erişim: 19 Ekim 2016.
• “Türkiye En Çok Mülteci Kabul Eden Ülke”, BBC, 18 Haziran 2015,
• http://www.bbc.com/turkce/haberler/2015/06/150618_unhcr_multe
• ci_turkiye, erişim: 20 Ekim 2016.
• “Türkiye, düzensiz göçle mücadelede tüm imkanları seferber ediyor”,
• T.C. Başbakanlık Kamu Diplomasisi Koordinatörlüğü, http://kdk.gov.
• tr/haber/turkiye-duzensiz-gocle-mucadelede-tum-imkanlarini-sefer
• ber-ediyor/573, erişim: 15 Ekim 2016.
• UN Statement (22 Mart 2016), http://www.unhcr.org/news/briefin
• g/2016/3/56f10d049/unhcr-redefines-role-greece-eu-turkey-deal-co
• mes-effect.html, erişim: 1 Kasım 2016.
• UN News Centre (2016), http://www.un.org/apps/news/story.asp?
• NewsID=55315#.WBfNcOGLTeQ, erişim: 30 Ekim 2016.
• “Suriyeliler geri dönüyor”, Sabah, 12 Eylül 2016, http://www.sabah.
• com.tr/gundem/2016/09/12/suriyeliler-geri-donuyor-1473704529, eri- şim: 3 Aralık 2016.
• “Vizesiz Avrupa umudu sonbahara kaldı”, Milliyet, 12 Mayıs 2016,http://
• www.milliyet.com.tr/vizesiz-avrupa-umudu-sonbahara/dunya/de
• tay/2243713/default.htm, erişim: 20 Ekim 2016.