Sağlıklı Beslenmeye İlişkin Tutum Ölçeği (SBİTÖ): Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Year 2019, Volume: 4 Issue: 2, 256 - 274, 28.06.2019

Gönül Tekkurşun Demir Halil İbrahim Cicioğlu

https://doi.org/10.31680/gaunjss.559462

Cited By: 49

Abstract

Bu
araştırmada sağlıklı beslenmeye ilişkin tutum ölçeğinin geçerli ve güvenilir
olarak geliştirilmesi amaçlanmıştır. Araştırma, 2018-2019 eğitim-öğretim
yılında öğrenim gören 573 üniversite öğrencisi üzerinde yürütülmüştür.
Açımlayıcı Faktör Analizi sonucunda, toplam varyansın % 57,79’unu açıklayan, 21
madde ve 4 faktörden oluşan bir yapı elde edilmiştir. Bu faktörler, Beslenme
Hakkında Bilgi (BHB), Beslenmeye Yönelik Duygu (BYD), Olumlu Beslenme (OB) ve
Kötü Beslenme (KB) olarak adlandırılmıştır. Doğrulayıcı faktör analizi
sonucunda ölçeğin yeterli uyum indekslerine sahip olduğu kanıtlanmıştır.
Ölçeğin güvenirliği iç tutarlılık katsayısı ve test tekrar test yöntemiyle
incelenmiş, hesaplanan güvenirlik katsayılarının kabul edilebilir sınırlar
içerisinde yer aldığı belirlenmiştir. Madde analizi sonucunda ölçekte yer alan
maddelerin tamamının ayırt edici olduğu ortaya koyulmuştur. Sonuç olarak, Sağlıklı
Beslenmeye İlişkin Tutum Ölçeği (SBİTÖ)’nin geçerli ve güvenilir bir ölçme
aracı olduğu saptanmıştır.

Keywords

beslenme, sağlıklı beslenme, beslenmeye ilişkin tutum, tutum

References

• Altıncı, E. E., Keskin, B., Türksoy, A., Güvendi, B., ve Doğan, G. (2016). İstanbul İli Bayrampaşa Uluğbey İlköğretim Okulu 7 ve 8. Sınıf Öğrencilerinde Beslenme Davranışları ve Obezite Durumlarına Spor Aktivitelerinin Etkisi. İstanbul Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 6(4), 17-27.Alpar, R. (2000). Spor Bilimlerinde Uygulamalı İstatistik. GSGM Yayınları. Ankara.Balcı, A. (2005). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntem, Teknik ve İlkeler (5. Baskı). Ankara: PegemYayınları. Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı (2004). Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü Başkanlığı, Devlet İstatistik Enstitüsü Başkanlığı Matbaası. “Eğitim Durumu”, Türkiye Özürlüler Araştırması, Ankara.Bassett, R., Beagan, B., ve Chapman, G. E. (2008). Grocery lists: connecting family, household and grocery store. British Food Journal, 110(2), 206-217.Baysal A. (1997). Beslenme. 7.bs.. Ankara: Hatipoğlu Yayınevi:9-18. Bassett R., Chapman G. E., ve Beagan B. L. (2008). Autonomy and control: The coconstruction of adolescent food choice. Appetite; 50: 325-332.Bütüner,Ö.S ve Gür, H. (2007). V diyagramına yönelik bir tutum ölçeğinin geliştirilme çalışması, Milli Eğitim Dergisi, 176, 72–85.Besler, H. T., ve Rakıcıoğlu, N. (2015). Türkiye’ye Özgü Besin ve Beslenme Rehberi. Ankara: Merdiven Reklam Tanıtım. the International Olympic Committee and the International Society for Sports Nutrition. South African journal of clinical nutrition, 26(1), 6-16.Büyüköztürk, Ş. (2006). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. İstatistik, Araştırma Deseni SPSS Uygulamaları ve Yorum (6. baskı). Ankara: Pegem A Yayıncılık.Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi Yayınları. Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., ve Demirel, F. (2012). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (Geliştirilmiş 11.Baskı). Ankara: Pegem Yayınları.Büyüköztürk, Ş. (2014). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı: İstatistik, Araştırma Deseni SPSS Uygulamaları ve Yorum (Genişletilmiş 20. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.Creswell, J. W. (2008). Educational research planning, conducting and evaluating quantitative and qualitative research. International Pearson Merril Prentice Hall.Creswell, J., ve Plano Clark, V. L. (2007). Understanding mixed methods research. In J. Creswell (Ed.), Designing and conducting mixed methods research (pp. 1-19). Thousand Oaks, CA: Sage.Conner, M., Norman, P., ve Bell, R. (2002). The theory of planned behavior and healthy eating. Health psychology, 21(2), 194.Condon E., M., Crepinsek, M., K., ve Fox, M., K. (2009). School Meals: Types of foods offered to and consumed by children at lunch and breakfast. J Am Diet Assoc; 109: 67-78.Çelik, H. E., ve Yılmaz, V. (2013). Lisrel 9.1 İle Yapısal Eşitlik Modellemesi: Temel Kavramlar Uygulamalar-Programlama (Yenilenmiş 2.Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık. Demirhan, G., ve Altay, F. (2001). Lise Birinci Sınıf Öğrencilerinin Beden Eğitimi Ve Spora İlişkin Tutum Ölçeği Iı. Spor Bilimleri Dergisi, 12(2), 9-20. De Vellis, R. F. (2014), Ölçek Geliştirme: Kuram Ve Uygulamalar (Ed.Tarık Totan). Ankara: Nobel Yayıncılık.Durmaz, Ş., Kaçar, Z., Can, S., Koca, R. ve Yeşilova, D. (Danışman: Gülbu Tortumluoğlu) (2007) Çanakkale Sağlık Yüksekokulu Öğrencilerinin Problem Çözme Becerileri (PÇB) ve Etkileyen Bazı Faktörler. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi,10 (4), 63-71. Erkuş, A. (2014). Psikolojide Ölçme ve Ölçek Geliştirme-I: Temel Kavramlar Ve İşlemler (2. Baskı). Ankara:Pegem Yayınları.Erkuş, A., Sanlı, N., Bağlı, M. T., ve Güven, K. (2000). Öğretmenliğe ilişkin tutum ölçeği geliştirilmesi. Eğitim ve Bilim, 25(116).Garibağaoğlu, M., Budak, N., Öner, N., Sağlam, Ö. ve Nişli, K. (2006). Üç farklı üniversitede eğitim gören kız öğrencilerin beslenme durumları ve vücut ağırlıklarının değerlendirmesi, Sağlık Bilimleri Dergisi, 15(3), 173-180. Gay, L. R., ve Airasian, P. (2000). Educational Research. New Jersey: Upper Saddle River. Güleç, M., Yabancı, N., Göçgeldi, E., ve Bakır, B. (2008). Ankara'da iki kız öğrenci yurdunda kalan öğrencilerin beslenme alışkanlıkları. Gülhane Tıp Dergisi, 50(2), 102-109.Güllü, M., ve Güçlü, M. (2009). Ortaöğretim Öğrencileri İçin Beden Eğitimi Dersi Tutum Ölçeği Geliştirilmesi. Beden Egitimi Ve Spor Bilimleri Dergisi, 3(2). Görgüt, İ., ve Güllü, M. (2017). Ortaokul Öğrencileri İçin Hentbol Tutum Ölçeği Geliştirilmesi. Journal Of Physical Education & Sports Science/Beden Egitimi Ve Spor Bilimleri Dergisi, 11(1).Hazar, Z., ve Demir, G. T. (2018). Attitude scale towards Game and Physical Activities course of class teacher candidates: Validity and reliability study Sınıf öğretmeni adaylarının Oyun ve Fiziksel Etkinlikler dersine yönelik tutum ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Journal of Human Sciences, 15(2), 1206-1215. Heşeminia, T., Çalışkan, D., ve Işık, A. (2002). Ankara’da yüksek öğretim öğrenci yurtlarında kalan öğrencilerin beslenme sorunları. İbni Sina Tıp Dergisi 7: 155-166Ilhan E. L., Esenturk O. K., ve Yarimkaya E. (2016). Attitude scale of individuals having mental disabilities towards sports activities zebseytö Validity and reliability study, Zihinsel engelli bireylerin sportif etkinliklerine yönelik tutum ölçegi zebseytö Geçerlik ve güvenirlik çalısması. International Journal of Human Sciences, 13(1), 1141-1160., Doi:10.14687/ijhs.v13i1.3656İlhan, N., Batmaz, M., ve Akhan, L. U. (2010). Üniversite öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışları. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, 3(3), 34-44.İnceoğlu, M. (2010). Tutum Algı İletişim, Beykent Üniversitesi Yayınları No: 69, 5. Baskı, İstanbul.Kalfa, M. (2019). Diş Hekimliği Fakültesindeki Öğrencilerinin Spora Yönelik Tutumları. Spormetre Beden Eğitimi Ve Spor Bilimleri Dergisi, 17(1), 165-181.Karasar, N. (2014), Bilimsel Araştırma Yöntemleri: Kavramlar, Teknikler Ve İlkeler (27. Baskı). Ankara: Nobel Yayınevi.Kağıtçıbaşı, Ç. (2004). İnsan ve İnsanlar, Psikolojiye Giriş, Gözden Geçirilmiş Onuncu Baskı, Evrim Basım-Yayım-Dağıtım, İstanbul.Kaya, Ö., Cicicoğlu, H. İ., ve Demir, G. T. (2018). The Attitudes Of University Students Towards Sports: Attitude And Metaphorical Perception. European Journal of Physical Education and Sport Science.Kirimoglu, H., Yilmaz, A., ve Kaynak, K. (2016). An evaluation of pre-and in-service preschool teachers' attitudes towards sports activities of individuals with intellectual disabilities: Kocaeli province example. British Journal of Education, Society & Behavioural Science, 16 (3), 1, 9. Kırımoğlu, H., Dallı, M., Yılmaz, A., ve Say, M. (2017). Öğretmen Adaylarının Zihinsel Engelli Bireylerin Sportif Etkinliklerine Yönelik Tutum Düzeylerinin İncelenmesi (Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Örneği). Journal of Human Sciences, 14(4), 3116-3125.Koçak, F. (2014). Üniversite öğrencilerinin spora yönelik tutumları: bir ölçek geliştirme çalışması. SPORMETRE Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 12(1), 59-69. Kline, P. (2005). An Essay Guide To Factor Analysis. New York: Routledge. Kline, R. B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling. New York: The Guilford Press.Meydan, H.C., ve Şeşen, H. (2011). Yapısal eşitlik modellemesi AMOS uygulamaları. Ankara: Detay Yayıncılık.Meyers, L.S, Gamst, G., ve Guarino, A.J. (2006). Applied multivariate research: Design and ınterpretation. London: SAGE Publications.Marsh, H. W., Hau, K.T., Artelt, C., Baumert, J., ve Peschar, J.L. (2006). OECD’s brief self-report measure of educational psychology’s most useful affective constructs: Cross-cultural, psychometric comparisons across 25 countries. International Journal of Testing, 6(4), 311-360.Müftüoğlu O. (2003). Yaşasın Hayat. Doğan Kitapçılık AŞ, İstanbul, 32-87. Özmen, D., Çetinkaya, A. Ç., Ergin, D., Şen, N. ve Erbay P.,D. (2007). Lise öğrencilerinin yeme alışkanlıkları ve beden ağırlığını denetleme davranışları. Kor Hek; 6: 98-105.Pett, M., Lackey, N., ve Sullivan, J. (2003). Making Sense Of Factor Analysis. Thousand Oaks: SagePublications, Inc.Saygın, M., Öngel, K., Çalışkan, S., Yağlı, M., Has, M., Gonca, T., ve Kurt, Y. (2011). Süleyman Demirel Üniversitesi öğrencilerinin beslenme alışkanlıkları. SD Ü Tıp Fakültesi Dergisi, 18(2), 43-47.Seçer, İ. (2015). SPSS Ve Lisrel İle Pratik Veri Analizi: Analiz ve Raporlaştırma. Ankara: Anı Yayıncılık. Soyer, F., Sentürk, U., Koyuncuoglu, K., ve Yilmaz, A. (2016). Attitude Scale Toward Game Lesson of the Class Teachers. The Anthropologist, 25(1-2), 141-150.Sümer, N. (2000). Yapısal Eşitlik Modelleri. İstanbul: Türk Psikoloji YayınlarıSchermelleh-Engel, K., ve Moosbrugger, H. (2003). Evaluating The Fit Of Structural Equation Models: Tests Of Significance And Descriptive Goodness Of Fit Measurement. Methods of Psychological Research Online, 8(2), 23-74. Şentürk, H. E. (2015). Sportif Tutum Ölçeği: Geliştirilmesi, Geçerliliği Ve Güvenirliği. Cbü Beden Eğitimi Ve Spor Bilimleri Dergisi, 7(2), 8-18.Şencan, H. (2005). Sosyal ve Davranışsal Ölçümlerde Geçerlilik ve Güvenirlik, Seçkin Matbaası, Ankara.Tabachnick, B. G., ve Fidell, L. S. (2007). Using multivariate sta¬tistics (5th ed.). New York: Allyn and Bacon.Tavşancıl, E. (2002), Tutumların ölçülmesi ve spss ile veri analizi, Ankara: Nobel Yayıncılık.Tavşancıl, E. (2005). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri ana¬lizi. Ankara: Nobel Yayıncılık.Tavşancıl, E. (2014).Tutumların Ölçülmesi ve SPSS İle Veri Analizi (5. Baskı). Ankara: Nobel Yayınevi.Tekin, H. (2004). Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme. (Onyedinci Baskı). Ankara: Yargı Yayınevi.Tezbaşaran, A. A. (2008). Likert Tipi Ölçek Geliştirme Kılavuzu (3. baskı). Ankara: Türk PsikologlarıDerneği Yayınları.Tekkurşun Demir, G., Cicioğlu, H. İ, İlhan, E, L ve Arslan, Ö. (2017). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Beden Eğitimi Dersine Yönelik Tutumları. International Journal of Sport, Exercise & Training Sciences - Ijsets, 3(4), 120-128. Doı: 10.18826/Useeabd.319676.Tekkurşun Demir, G. ve Mutlu Bozkurt, T. (2019). Dijital Oyun Oynama Tutumu Ölçeği (DOOTÖ): Geçerlik Ve Güvenirlik Çalışması, Sportif Bakış: Spor ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(1), 1-18.TC Sağlık Bakanlığı Türkiye Beslenme Rehberi -TÜBER- (2015). Sağlık Bakanlığı Yayınları, Ankara.Thompson, B. (2004). Exploratory And Confirmatory Factor Analysis: Understanding Concepts And Applications. Washington, DC, US: American Psychological Association.Üstüner, M. (2006). Öğretmenlik mesleğine yönelik tutum ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 12(1), 109-127.Weston, R., ve Gore, P.A. (2006). A brief guide to structural equation modeling. The Counseling Psychologist, 34(5), 719-751. Vançelik, S., Önal, S. G., Güraksın, A., ve Beyhun, E. (2007). Üniversite öğrencilerinin beslenme bilgi ve alışkanlıkları ile ilişkili faktörler. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 6(4), 242-248.Yavuz, S. (2005), Developing a technology attitude scale for pre-service chemistry teachers, The Turkish Online Journal of Educational Technology, 4(1).Yılmaz, E., ve Özkan, S. (2007). Üniversite öğrencilerinin beslenme alışkanlıklarının incelenmesi. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 2(6), 87-104.Yıldız, A. B., Arı, Ç., ve Yılmaz, B. (2017). Üniversite öğrencilerinin spora yönelik tutumlarının incelenmesi (Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi örneği).