Erken Cumhuriyet Dönemi Türk-Alman Askerî İlişkileri ve General Hilmar von Mittelberger’in Harp Okullarındaki Faaliyetleri

Year 2021, Volume: 14 Issue: 28, 95 - 113, 10.06.2021

Resul Alkan

https://doi.org/10.19060/gav.948886

Abstract

Osmanlı askerî modernleşmesinde Prusya geleneği, Yüzbaşı Helmuth von Moltke ile başlamıştır. Helmuth von Moltke başkanlığındaki heyetin Osmanlı ordusundaki faaliyetlerinden yaklaşık bir asır sonra Almanya’dan gelen danışmanlar, Türkiye Cumhuriyeti tarafindan ordunun çeşitli kademelerinde yeniden görevlendirilmiştir. Daha önceki askerî heyetlerle karşılaştırıldığında kâğıt üstündeki görevleri orduya bağlı akademilerde dersler vermek ile sınırlı olan Alman danışmanlar, Almanya’daki resmî görevlerinden istifa etmişlerdir. Türk Silahlı Kuvvetleri ile kendi ülkeleri ve askerî kurumlarını bağlamayan özel anlaşmalar imzalamışlar ve ülkelerinde kazandıkları maaşın üstünde bir ücret karşılığında Türkiye’de görev yapmışlardır. 1925-1939 yılları arasında-Türkiye‘deki Alman elçiliklerinde görevli askerî ataşeleri bir kenera bırakırsak- 36 Alman Türkiye’nin Kara ve Deniz Harp Okullarında görev almıştır. Bunların içerisinde Almanya’daki son görevi korgenerallik rütbesi ile, en kıdemlisi Hilmar von Mittelberger, 7 sene gibi kısa sürede geride bıraktığı eserleri ile en ön plana çıkan isimdir. İkinci Dünya Savaşı‘nın başlangıcıyla beraber ülkesine geri dönen Alman general, ülkesinin genelkurmay karargâhında Türkiye ile alakalı görüşmelere katılmış ve burada Alman ordusunun generallerini Türkiye’nin savunma gücü hakkında bilgilendirmiştir.

Keywords

General Hilmar von Mittelberger, Türk-Alman Askerî İlişkileri, Harp Okulları, Türk Askerî Tarihi, Hatırat.

References

• T.C. Cumhurbaşkanlıği Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi, Başbakanlık Kararlar Daire Başkanlığı (1928-)
• BCA, Fon Adı: 30-18-1-2., Yer Numarası: 34-17-6., 18.03.1933.
• BCA, Fon Adı: 30-18-1-2., Yer Numarası: 32-72-1., 21.11.1932.
• Federal Almanya Askerî Arşiv Freiburg, Bundesarchiv-Militärarchiv Freiburg (BArch-MA)
• BArch-MA N 40, BArch-MA MSg 2/3284., BArch-MA N 239. BArch-MA Pers 6-2097.
• Institut für Zeitgeschichte München (IfZ), IfZ ZS 679.
• ALKAN, Necmettin, ‘‘II. Abdülhamid Devrinde İstihdam Edilen İlk Alman Askerî Heyetinin Komutanı Otto von Kaehler ve İki Tarafin Beklentileri’’, Tarih Dergisi, Sayı: 43, İstanbul 2006, s.135-165.
• ‘‘Wilhelm Colmar von der Golz’’, TDV İslam Ansiklopedisi, Ek-1, Türkiye Diyanet Vakfı, İstanbul 2016, s. 478-480.
• ALKAN, Resul, Die „Türkische Post“: Eine deutsche Propagandazeitung in der Türkei 1926-1944, LitVerlag, Münster 2019.
• BALİ, Rıfat, “Hitler ile Görüşme. Ordu Komutanı Orgeneral Cemil Cahit Toydemir’in Almanya Gezisi”, Toplumsal Tarih, Sayı: 165, İstanbul 2007, s. 38-42.
• BEYDİLLİ, Kemal, ‘‘II. Abdülhamid Devrinde Gelen İlk Alman Askerî Heyet Hakkında’’, Tarih Dergisi, Sayı: 32, İstanbul 1979, s. 481-494.
• ‘‘Helmuth von Moltke’’, TDV İslam Ansiklopedisi, Cilt:30, Türkiye Diyanet Vakfı, İstanbul 2005, s. 267-268.