Fen Bilgisi Öğretmenlerinin Sorgulayıcı Yaklaşıma Uygun Laboratuvar Kullanım Yeterlikleri ve Karşılaşılan Sorunlar

Year 2021, Volume: 7 Issue: 2, 196 - 223, 31.07.2021

Harun Çelik Oğuzhan Köken Bilge Kanat

Abstract

Bu araştırmada, fen bilgisi öğretmenlerinin günümüz öğretim anlayışına göre laboratuvarların uygulanabilirliğine ilişkin sorunları, görüşleri ve yeterlikleri incelenmiştir. Araştırmada, karma araştırma yöntemlerinden sıralı açımlayıcı desen kullanılmıştır. Çalışmanın nicel araştırma boyutunda tarama yöntemi, nitel araştırma ise fenomenoloji (olgu bilimi) deseni kullanılmıştır. Araştırmada, fen bilimleri öğretmenlerinden veriler toplamak amacıyla laboratuvar yeterlik ölçeği ve yarı yapılandırılmış görüş formu kullanılmıştır. Bununla birlikte kontrol listesi ile laboratuvarların fiziki ve güvenlik durumunun yanı sıra öğretim programına uyumluluğu da ele alınmıştır. Verilerin analizinde, nicel verilerde bir istatistik paket programından yararlanılmış ve betimsel analizler yapılmıştır. Nitel veriler ise ise içerik analizi ile çözümlenmiştir. Araştırmanın sonucuna göre, bazı öğretmenlerin laboratuvarı aktif olarak kullandıklarını ve kendilerini bu kapsamda yeterli gördükleri belirlenmiştir. Laboratuvar çalışmalarına yönelik yeterlik düzeyi kadın öğretmenlerin lehine oluşmuştur. Öğretmenlerin çoğu laboratuvar malzemelerinin yeterli olduğu yönünde görüş belirtmiş ancak sınıf mevcudunun sorun yaşattığını ve olası bir güvenlik sorununda laboratuvar kullanımını azaltmayı düşündüklerini ifade etmişlerdir. Laboratuvar uyumluluğunu araştırmak için kullanılan kontrol listesine göre öğretmenler, laboratuvarların fiziki konumunun kullanıma ve gündelik deneylere uygunluğuna yönelik olumlu ifadeler kullanmışlardır. Fen bilgisi öğretmenlerinin laboratuvarların daha fazla kullanımı konusunda, öğretmen motivasyonunu arttırabilecek teşvikler yanısıra bağımsız ders olarak planlanabileceği gibi çözüm önerileri dikkat çekmektedir.

Keywords

Fen Öğretimi Yeterlikleri, Laboratuvar Uygulamaları, Fen Laboratuvarı, Araştırmacı-Sorgulayıcı Yaklaşım

Thanks

Çalışma, Doç. Dr. Harun ÇELİK danışmanlığında Bilge Kanat'ın Kırıkkale Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü'nde tamamlamış olduğu yüksek lisans tezi çalışmasının ürünüdür.

Science Teachers' Competences in Using Laboratory Appropriate Inquiry Approach and Problems Encountered

Abstract

In this study, science teachers' views, problems encountered and competencies regarding the applicability of laboratories according to today's teaching approach were examined. Sequential explanatory design, one of the mixed research methods, was used in the research. The quantitative research design of the study was used in the descriptive method, while the qualitative research was used in the phenomenology (phenomenology) design. In this study; laboratory proficiency scale and semi-structured opinion form were used to collect data from science teachers. And in addition, the physical and security conditions of the laboratories as well as their compliance with the curriculum were evaluated through the checklist. In the analysis of the data, the SPSS 23.0 package program was used for the quantitative data and descriptive analysis was performed. Content analysis technique was used in qualitative data analysis. According to the results of the study, some teachers stated that they use the laboratory actively and they consider themselves sufficient in this context. When examined in terms of gender, the level of competence of women in laboratory studies is higher than that of men, and the result was determined within the scope of the study. It is among the results of the study that teachers feel inadequate in having maintenance and repair knowledge skills. In addition, most of the teachers stated that the laboratory equipment was sufficient, but they stated that the class size was a problem and they thought to reduce the use of the laboratory in case of a possible safety problem. As a result of the laboratory control questionnaire, the teachers made positive statements regarding the suitability of the physical location of the laboratories for use and daily experiments. According to the data obtained on the regulations and the incentives that can increase the teacher motivation in the use of the laboratory, the general view is that there should be separate additional courses for the laboratory.

Keywords

Science Teaching Competencies, Laboratory Applications, Science Laboratory, Inquiry Approach

References

• Akdeniz, A.R., Azar, A., & Çepni, S. (1999). Öğretmen adaylarının laboratuvar kullanma becerilerini geliştirmek için bir yaklaşım. III. Ulusal Fen Bilimleri Eğitimi Sempozyumu, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Mili Eğitim Bakanlığı Yayınevi.
• Akdeniz, A., & Karamustafaoğlu, O. (2003). Fizik öğretimi uygulamalarında karşılaşılan güçlükler. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(2), 1-11. Retrieved from: https://dergipark.org.tr/en/pub/tebd/issue/26132/275252
• Akıncı, B., Uzun, N., & Kışoğlu, M. (2015). Fen Bilimleri öğretmenlerinin meslekte karşılaştıkları problemler ve fen öğretiminde yaşadıkları zorluklar. Journal of Human Sciences, 12(1), 1189–1215.
• Aktamış, H., Hiğde, E., & Özden, B. (2016). Effects of the ınquiry-based learning method on students' achievement, science process skills and attitudes towards science: A meta-analysis science. Journal of Turkish Science Education (TUSED), 13(4), 248-261. doi: 10.12973/tused.10183a
• Atik, A.D., & Doğan, Y. (2020). The ınvestigation of pre-service elementary teachers’ experimental selfefficacy and their opinions on the experiments: A mixed method study. International Journal of Education Technology and Scientific Researches, 5(12), 789-844.
• Aydın, S., Diken, H.E., Yel, M., & Yılmaz, M. (2011). Fen ve teknoloji ile biyoloji öğretmen adaylarının laboratuvar güvenliği hakkındaki bilgi düzeylerinin belirlenmesi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(2), 583-604.
• Aydoğdu, C., & Yardımcı, E. (2013). İlköğretim fen laboratuvarlarında meydana gelen kazalar ve öğretmenlerin geliştirebilecekleri davranış tarzları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 44, 52-60.
• Ayvacı, H., & Durmuş, A. (2013). Fen ve teknoloji öğretmenlerinin mesleklerinin ilk yıllarında karşılaştıkları sorunlar ve bu sorunların yıllara göre değişimi. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 29-44.
• Böyük, U., Demir, S., & Erol, M. (2010). Fen ve teknoloji dersi öğretmenlerinin laboratuvar çalışmalarına yönelik yeterlik görüşlerinin farklı değişkenlere göre incelenmesi. TÜBAV Bilim Dergisi, 3(4), 342-349.
• Branch, J.L., & Solowan, D.G. (2003). Inquiry-based learning: The key to student success. Library skills. School Library in Canada, 22(4), 6-12.
• Coşkun, M. (2017). Fen bilgisi öğretmen adaylarının laboratuvar güvenliği hakkındaki bilgi düzeyleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Çelik, H. (2018). Laboratuvar yaklaşımları ile fen öğretimi. O. Karamustafaoğlu, Ö. Tezel ve U Sarı (Ed.), Güncel yaklaşım ve yöntemlerle etkinlik destekli fen öğretimi (s. 240-279). Ankara: Pegem A Akademi.
• Çelik, H., Katrancı, M., & Çakır, E. (2017). Fen öğretiminde açık uçlu araştırmacı sorgulayıcı laboratuvar yaklaşımının yaratıcı düşünme becerisine etkisi. Turkish Journal of Primary Education, 2, 1-10.
• Çoruhlu, T.Ş., Er Nas, S., & Çepni, S. (2009). Fen ve Teknoloji öğretmenlerinin alternatif ölçme değerlendirme tekniklerini kullanmada karşılaştıkları problemler: Trabzon örneği. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 122-141.
• Demir, S., Böyük, U., & Koç, A. (2011). Fen ve Teknoloji dersi öğretmenlerinin laboratuvar şartları ve kullanımına ilişkin görüşleri ile teknolojik yenilikleri İzleme Eğilimleri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2), 66-79.
• Duban, N. (2014). Sorgulamaya dayalı öğrenme yaklaşımı. Ş.S. Anagün ve N. Duba, (ED.), Fen bilimleri öğretimi (s. 221-240) içinde. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Ekici, G. (2009). Biyoloji öğretmenlerinin laboratuar kullanımı öz-yeterlik algılarının incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(3), 25-35.
• Fettahlıoğlu, P., Öztürk, N., Yücel Dağ, M., Kartal, T., & Ekici, G. (2012). Evaluating science teachers’ views about dimensions of teaching programme according to their levels of self-efficacy beliefs. Necatibey Faculty of Education Electronic Journal of Science and Mathematics Education, 6(2), 103-134.
• Fraenkel, J.R., & Wallen, N.E. (2006). How to design and evaluate research in education (6th Ed.). New York, NY: McGraw-Hill.
• Gulson, N., & Symes, C. (2007). Theories of education: Policy and geography matters. New York: Routledge/Taylor & Francis.
• Güneş, M., Dilek, N., Topal, N., & Can, N. (2013). Fen ve teknoloji dersinde laboratuar kullanımına yönelik öğretmen ve öğrenci değerlendirmeleri. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 20, 1-11.
• Gürkan, E. (2018). Sürdürülebilir laboratuvar güvenliği kültürü. Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5(4), 224-230.
• Hofstein, A., & Lunetta, V.N. (2004). The laboratory in science education: Foundation for the 21st century. Science Education, 88(1), 28–54.
• Hung, M. (2010). What matters in inquiry-based science instruction? ERIC Digest. Retrieved February 20, 2011, from ERIC database. (ERIC Identifier: ED514026)
• Jeffery, E., Nomme, K., Deane, T., Pollock, C., & Birol, G. (2016). Investigating the role of an inquiry-based biology lab course on student attitudes and views toward science. CBE-Life Sciences Education, 15:ar61, 1-12. doi:10.1187/cbe.14-11-0203
• Kakayev, K. (2019). Ortaokul fen bilimleri öğretmenlerinin laboratuvar yönetimine ilişkin yeterliliklerinin belirlenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• Karaca, A., Uluçınar, Ş., & Cansaran, A. (2006). Fenbilgisi eğitiminde laboratuvarda karşılaşılan güçlüklerin saptanması. Milli Eğitim Dergisi, 34(170), 1-7.
• Karamustafaoğlu, O., & Yaman, S. (2006). Fen eğitiminde özel öğretim yöntemleri I-II. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Kaya, A., Çepni, S., & Küçük, M. (2004). Fizik öğretmenlerinin laboratuvarlara yönelik hizmet içi ihtiyaçları için bir program geliştirme çalışması. Gazi Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi, 12(1), 41- 56.
• Koç, R.A.Y., Okumuş, R.A.S., & Öztürk, B. (2013). Effect of cooperative learning model on science and technology laboratory practices lesson. International Journal on New Trends in Education and Their Implications, 4(4), 42-57.
• Köseoğlu, F. & Tümay, H. (2015). Fen eğitiminde yapılandırmacılık ve yeni öğretim yöntemleri. Ankara: Palme Yayıncılık
• Kwok, P.W. (2015, June). Science laboratory learning environments in junior secondary schools. In Asia-Pacific Forum on Science Learning and Teaching, 16(1), 1-28.
• Levitt, K. (2001). An analysis of elementary teachers’ beliefs regarding the teaching and learning of science. Science Education, 86, 1-22.
• Merriam, S.B. (2013). Nitel araştırma desen ve uygulama için bir rehber. (Çev. Ed. S. Turan). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Millar, R. (2004). The role of practical work in the teaching and learning of science. Commissioned paper-Committee on High School Science Laboratories: Role and Vision. Washington DC: National Academy of Sciences, 308.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2013). İlköğretim kurumları (ilkokullar ve ortaokullar) fen bilimleri dersi (3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar) öğretim programı. Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. Ankara.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2018). İlköğretim kurumları (ilkokullar ve ortaokullar) fen bilimleri dersi (3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar) öğretim programı. Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. Ankara.
• Nakiboğlu, C., & Sarıkaya, S. (2000). Kimya öğretmenlerinin derslerinde laboratuvar kullanımına mezun oldukları programın etkisi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 8(1), 95- 106.
• Onwuegbuzie, A.J., & Johnson, R.B. (2004). Mixed methods research. R.B. Johnson, ve L.B. Christensen (Ed.). Educational research: Quantitative, qualitative, and mixed approaches içinde (s. 408-431), Boston, MA: Allyn and Bacon. doi:10.3102/0013189x033007014.
• Özcan, E., & Kaçar, S. (2021). Fen eğitiminde laboratuvar güvenliğine yönelik çalışmaların incelenmesi. Fen Matematik Girişimcilik ve Teknoloji Eğitimi Dergisi, 4(2) , 91-99 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/fmgted/issue/62218/926924
• Pyatt, K., & Sims, R. (2007). Learner performance and attitudes in traditional versus simulated laboratory experiences. Retrieved September 23, 2008 Accessed March 22, 2008.
• Soğukpınar, R., & Gundogdu, K. (2020). Fen bilimleri dersi ve laboratuvar uygulamalarına yönelik öğrenci ve öğretmen görüşleri: bir durum çalışması. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, 8, 275-294 . doi: 10.21733/ibad.733953
• Şen, Ş., Yılmaz, A., & Erdoğan, Ü.I (2016). Sorgulamaya dayalı laboratuvar etkinliklerine ilişkin öğretmen adaylarının görüşleri. Elementary Education Online, 15(2), 443-468. [Online]:http://ilkogretim-online.org.tr. doi: http://dx.doi.org/10.17051/io.2016.25448.
• Şimşek, P., & Kabapınar, F. (2010). The effects of inquiry-based learning on elementary students’ conceptual understanding of matter, scientific process skills and science attitudes. Procedia Social and Behavioral Sciences, 2, 1190–1194.
• Tekindal, M., & Uğuz Arzu, Ş. (2020). Nitel araştırma yöntemi olarak fenomenolojik yaklaşımın kapsamı ve sürecine yönelik bir derleme. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, 20(1), 153- 182.
• Uluçınar, Ş., Cansaran, A., & Karaca, A. (2004). Fen bilimleri laboratuvar uygulamalarının değerlendirilmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(4), 465-475.
• Veloso, L., & Marques, J.S. (2017). Designing science laboratories: learning environments, school architecture and teaching and learning models. Learning Environ Res, 20, 221–248.
• Wolcott, H.F. (2009). Writing up qualitative research. Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
• Yazıcı, E.K. & Özmen, H. (2015). Fen ve teknoloji öğretim programında yer alan deney ve etkinliklerin uygulanabilirliğine ilişkin öğretmen görüşleri, Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(1), 92-117.
• Yener, D., Köklü, N., Yamaç, R.Z., & Yalçın, S. (2020). Analysis of the studies done on laboratories in Turkey. Journal of Turkish Science Education, 17(2), 162-179.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yung, B.H.W. (2001). Three views of fairness in a school-based assessment scheme of practical work in biology. International Journal of Science Education, 23, 985–1005.