Kariyer Stresi, Mesleğe Adanmışlık ve Mesleğe Yönelik Tutumların İncelenmesi: Hekim Adayları Örneği

Year 2025, Volume: 11 Issue: 1, 185 - 202

Tülin Mercan , Hikmet Yazıcı

Abstract

Bu çalışma, hekim adaylarının mesleğe adanmışlık, kariyer stresi ve mesleğe yönelik tutumları arasındaki ilişkileri incelemeyi amaçlamaktadır. Araştırma, nicel yaklaşımı kapsayan korelasyonel ve nedensel karşılaştırma yöntemlerine uygun şekilde tasarlanmıştır. Çalışmanın araştırma grubu Türkiye’deki farklı üniversitelerde eğitim gören 486 tıp fakültesi öğrencisinden oluşmaktadır. Veri toplama aracı olarak Kişisel Bilgi Formu, Kariyer Stresi Ölçeği, Hekimlik Mesleğine Yönelik Tutum Ölçeği ve Tıp Fakültesi Öğrencilerinin Hekimlik Mesleğine Adanmışlık Ölçeği kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen verilerin analizi için Jamovi 2.4.8.0 paket programı kullanılmıştır. Bu yolla bağımlı değişkenin bağımsız değişkenlerle nasıl açıklandığı tespit edilmeye çalışılmıştır. Verilerin analizinde, cinsiyet ve sınıf düzeyi değişkenleri normal dağılım göstermediği için Mann-Whitney U testi, Kruskal Wallis testi, Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon analizi ve Çoklu Doğrusal Regresyon teknikleri kullanılmıştır. Çalışmadan elde edilen başlıca sonuçlara göre hekimlik mesleğine adanmışlık ve kariyer stresi hekimlik mesleğine yönelik tutumları anlamlı düzeyde açıklamaktadır. Kız öğrencilerin mesleğe dönük olumlu tutumları erkeklerin tutumlarından anlamlı düzeyde yüksektir. Mesleğe yönelik tutumlar sınıf düzeyine bağlı olarak anlamlı bir farklılık göstermemektedir. Bu çalışmadan ortaya çıkan sonuçlar, hekimlik mesleğine dair tutumların adanmışlık ve kariyer stresi ile anlamlı düzeyde ilişkili olduğunu göstermektedir. Farklı alanlarda öğrenim gören üniversite öğrencileri üzerinde daha yaygın olmasına karşın tıp öğrencilerine dönük psiko-sosyal temelli araştırmaların sayısı sınırlıdır. Bu bakımdan özgün değer taşıyan çalışmanın ana bulguları öğretmen adayları üzerinde yapılanlarla benzerlik göstermektedir. Ancak başta sınıf düzeyi olmak üzere literatür bulgularından farklılaşan bazı sonuçlara da ulaşılmıştır. Elde edilen sonuçların tıp mesleğinin seçim süreçleri ve öğrenme deneyimleri açısından önemli farkındalık yaratacağı ve tıp eğitiminde psikososyal tabanlı uygulamaların geliştirilmesine katkı sağlayacak veriler sağlayacağı öngörülmektedir.

Keywords

Hekim, Kariyer stresi, Mesleğe adanmışlık, Tutum, Meslek

Examining Career Stress, Commitment to the Profession and Attitudes Towards the Profession: The Case of Physician Candidates

Abstract

The purpose of this study is to examine the relationships between commitment to the profession, career stress, and attitudes towards the profession of physician candidates. The research was designed by the correlational and causal comparison methods within a quantitative approach. The research group of the study consists of 486 medical school students studying at different universities in Türkiye. Personal Information Form, Career Stress Scale, Attitude Scale Towards the Medical Profession, and Medical School Students' Devotion Scale to the Medical Profession were used as data collection tools. The Jamovi 2.4.8.0 package program was used to analyze the data obtained from the research. In this way, an attempt was made to determine how the dependent variable was explained by the independent variables. In the data analysis, since the gender and grade level variables did not exhibit a normal distribution, the Mann-Whitney U test, Kruskal-Wallis test, Pearson Product Moment Correlation analysis, and Multiple Linear Regression techniques were applied. According to the main results obtained from the study, dedication to the medical profession and career stress significantly explain the attitudes towards the medical profession. The positive attitudes of female students toward the profession are significantly higher than the attitudes of male students. Attitudes toward the profession do not significantly differ depending on the grade level. The results of this study show that attitudes toward the medical profession are significantly related to dedication and career stress. Although it is more common for university students studying in different fields, the number of psychosocial-based studies on medical students is limited. In this respect, the main findings of the original study are similar to those conducted on teacher candidates. However, some results that differed from the literature findings, particularly at the class level, were also obtained. It is anticipated that the results obtained will raise significant awareness regarding the choice processes and learning experiences in the medical profession, and will provide data that contribute to the development of psychosocial-based applications in medical education.

Keywords

Physician, Career stress, Dedication to the profession, Attitude, Profession

References

• Aşık, G., & Akgül, H. (2022). Üniversite öğrencilerinin kariyer stresleri, kariyer kararında ailenin etkisi ve kariyer kararı verme yetkinlik algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 192-212.
• Ata-Doğan, S. (2020). Mersin Üniversitesi tıp fakültesi öğrencilerinin stres algılarının değerlendirilmesi (Yayımlanmamış tıpta uzmanlık tezi). Mersin Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Mersin.
• Aydoğan, S., Pala, S. Ç., & Işıklı, B. (2019). Mezuniyet öncesi ve sonrasında hekimlik mesleğine yönelik tutum. Ankara Medical Journal, 19(1), 10-20.
• Başhan, İ., & Selvi, H. (2019). Bir ölçek geliştirme çalışması: Tıp eğitimine yönelik tutum ölçeği: Güvenirlik ve geçerlik çalışması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(3), 803-814.
• Barker, C., Pistrang, N., & Elliott, R. (2015). Research methods in clinical psychology: An introduction for students and practitioners. John Wiley & Sons.
• Batı, A. H., & Bümen, N. T. (2006). Hekimlik mesleğine yönelik tutum ölçeğinin geliştirilmesi. Tıp Eğitimi Dünyası, 23(23), 41-50.
• Batı, A. H., Sarikaya, O., Senol, Y., Ertem, M., Caliskan, D., & Buyukakkus, A. (2010). How do medical students perceive professional attitudes? A multi-center study. Kuwait Medical Journal, 42(2), 112-117.
• Boğazlıyan, E. E., Yalçın, S., & Avşaroğlu, S. (2023). Kariyer stresi ve kariyer adanmışlığı ilişkisinde bir yordayıcı olarak öğretmenlik mesleğine yönelik tutumun incelenmesi: Necmettin Erbakan Üniversitesi pedagojik formasyon öğrencileri örneği. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(2), 613-620.
• Bozyiğit, E., & Gökbaraz, N. (2020). Career stress determinants of the students in faculty of sports sciences. Journal of Computer and Education Research Year, 8(15), 181-200.
• Buchanan, A., & Bhugra, D. (1992). Attitude of the medical profession to psychiatry. Acta Psychiatrica Scandinavica, 85(1), 1-5.
• Büyüköztürk, S., Kılıç Çakmak, E., Akgün, O. E., Karadeniz, S., & Demirel, F. (2017). Bilimsel araştırma yöntemleri (23. Baskı). Pegem Akademi.
• Cansever, Z., Avşar, Ü. Z., Acemoğlu, H., Çayır, Y., & Avşar, Ü. (2014). Atatürk Üniversitesi tıp fakültesi birinci sınıf öğrencilerinin tıp fakültesini tercih nedenleri ve tıp eğitiminden beklentileri. Konuralp Medical Journal, 6(1), 17-21.
• Choi, B. Y., Park, H., Nam, S. K., Lee, J., Cho, D., & Lee, S. M. (2011). The development and initial psychometric evaluation of the Korean Career Stress Inventory for college students. The Career Development Quarterly, 59, 559-572.
• Çakır, A. T., Baytar, Ç., & Bayraktaroğlu, T. (2022). Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi tıp fakültesi 2021-2022 eğitim yılı dönem 3 öğrencileri kanıta dayalı tıp çalışmaları. Batı Karadeniz Tıp Dergisi, 6(2), 239-262.
• Dağtekin, G., Taşcıoğlu, U., Arslantas, D., & Ünsal, A. (2022). Tıp fakültesi son sınıf öğrencilerinin hekimlik mesleğine yönelik tutumları ve iletişim becerilerinin değerlendirilmesi. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care, 16(1), 216-221.
• Erbir, M. (2022). Tıp fakültesi öğrencilerinin hekimlik mesleğine olan adanmışlık düzeyinin akademik başarı üzerindeki etkisi. Uluslararası Sosyal Bilimler Akademi Dergisi, 4(10), 946-965.
• Fournier, I., Fakhry, N., Kennel, T., Tessier, N., Bahgat, A., Lechien, J. R., & Ayad, T. (2018). Challenges faced by young otolaryngologists-head & neck surgeons around the world. European Annals of Otorhinolaryngology, Head and Neck Diseases, 135(5), S67-S73.
• Haidet, P., Dains, J. E., Paterniti, D. A., Hechtel, L., Chang, T., Tseng, E., & Rogers, J. C. (2002). Medical student attitudes toward the doctor–patient relationship. Medical Education, 36(6), 568-574.
• Henderson, E., Berlin, A., & Fuller, J. (2002). Attitude of medical students towards general practice and general practitioners. British Journal of General Practice, 52(478), 359-363.
• Kaya, K., & Tok, Ö. K. (2021). Sağlıkta şiddetin bir başka yüzü: medya etkisi. Harran Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 18(2), 217-220.
• Ko, Y., Kang, J., Hur, Y., Lee, K. H., Ko, Y., Kang, K. H., ... & Hur, Y. (2012). Mental health and coping strategies among medical students. Korean Journal of Medical Education, 24(1), 55-63.
• Kosan, A. M. A., & Toraman, C. (2020). Development and application of the Commitment to Profession of Medicine Scale using classical test theory and item response theory. Croatian Medical Journal, 61(5), 391-400
• Kozikoğlu, İ., & Özcanlı, N. (2020). Öğretmenlerin 21. yüzyıl öğreten becerileri ile mesleğe adanmışlıkları arasındaki ilişki. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 9(1), 270-290.
• Lafta, R., Qusay, N., Mary, M., & Burnham, G. (2021). Violence against doctors in Iraq during the time of COVID-19. Plos One, 16(8), e0254401.
• Layık, M. E., Korkmaz, D., Çeliker, F. N., Avcı, H., Balin, D., & Kaplan, A., (2022). Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi tıp fakültesi öğrencilerinin hekimlik mesleğine adanmışlığının değerlendirilmesi. XII. Ulusal Tıp Eğitimi Kongresi 2022 (s. 242). Samsun, Türkiye.
• Novelskaitė, A., & Riska, E. (2006). 'Feminization' of medicine and changing professional identities. Socialiniai Mokslai, 2, 47-53.
• Odabaşı, O. (2023). Türkiye tıp fakülteleri 2023. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 32(1), 37-61.
• Özden, K., & Sertel-Berk, Ö. (2017). Kariyer stresi ölçeği’nin (KSÖ) Türkçe’ye uyarlanması ve psikometrik özelliklerinin sınanması. Psikoloji Çalışmaları, 37(1), 35-51.
• Ramondetta, L. M., Urbauer, D., Brown, A. J., Richardson, G., Thaker, P. H., Koenig, H. G., ... & Sun, C. (2011). Work related stress among gynecologic oncologists. Gynecologic Oncology, 123(2), 365-369.
• Selvi, H., Başhan, İ., & Özdemir, A. A. (2022). Hekim adaylarının tıp eğitimine yönelik tutumları ve ilişkili değişkenler. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 15(3), 531-537.
• Şafak, Ü. B., Taşçı, Ü., Taşkın, T., Rizaj, X., Uçan, Y., Tursun, Y., ... & Emir, B. (2023). Tıp fakültesi öğrencilerinin hekimlik mesleğine adanmışlıkları. Güncel Tıbbi Araştırmaları Dergisi, 3(2), 27-42
• Tarsuslu, S., & Altan, F., (2019). Determination of career stress levels of university students. Fifthinternational Mediterranean Congress on Natural Sciences: Health Sciences and Engineering (MENSECV) (pp. 259-266). Budapest, Hungary
• Tat, A. (2023). Intörn hekimlerin tıbbi başarı öz yeterlik i̇nançlarının ve hekimlik mesleğine yönelik tutumlarının i̇ncelenmesi. Tıp Eğitimi Dünyası, 22(68), 18-28. https://doi.org/10.25282/ted.1284425
• Tengiz, F., Babaoğlu, A., Koç, E., & Pamuk, G. (2020). Tıp fakültesi öğrencilerinin hekimlik mesleğine yönelik tutumları: Preklinik ve klinik eğitim dönemlerinin karşılaştırılması. Tıp Eğitimi Dünyası, 19(57), 26- 36.
• Türkili, S., Aslan, E., Şenel, T. O. T., Erdoğan, S., Güleryüz, G., Aktürk, B. E., & Özaslan, E. (2022). Asistan hekimlerde korona virüs salgını nedeniyle yaşanılan zorluklar, kaygı düzeyi ve tükenmişlik sendromunun incelenmesi. Anatolian Clinic the Journal of Medical Sciences, 27(2), 103-114.
• Yemenici, A. D., Bozkurt, Ö., & Özkara, M. (2020). Genç nesilde başarı odaklı motivasyon ve öz saygının kariyer stresi ile ilişkisi. Uluslararası Turizm, Ekonomi ve İşletme Bilimleri Dergisi, 4(1), 56-66.
• Yıldırım, G., & Atilla, G. (2021). Mental iyi oluş ve kişilik özelliklerinin hekimlik mesleğine yönelik tutuma etkisi. Sakarya İktisat Dergisi, 10(4), 383-403.
• Yılmaz, N. D., & Yalçınkaya, M. (2018). Tıp öğrencilerinin öğrenme iklimi algılarının; akademik öz yeterlik, hekimlik mesleğine yönelik tutum ve akademik başarı açısından incelenmesi. Tıp Eğitimi Dünyası, 17(53), 13-23.
• You, S., & Yoo, J. (2021). Relations among socially prescribed perfectionism, career stress, mental health, and mindfulness in Korean college students. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(22), 12248.
• YÖK Atlas. (2023). Yükseköğretim kontenjan, tercih ve yerleşme istatistikleri (2023 YKS). https://yokatlas.yok.gov.tr/meslek-lisans.php?b=10206 adresinden 21 Ağustos 2023 tarihinde erişilmiştir.