Öğretmenlerin Kişilik Özellikleri ile Okul Akademik İyimserliği Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Year 2018, Volume: 38 Issue: 1, 333 - 358, 24.04.2018

Rıza Gökler , Nuray Taştan

Abstract

Bu çalışmanın amacı öğretmenlerin kişilik özellikleri ile okul akademik
iyimserlik düzeyinin öğretmen görüşlerine göre incelenmesidir. Araştırmanın
hedef evreni 2017-2018 akademik yılında Ankara ilinde yer alan 115 kamu
lisesinde görev yapan 6355 öğretmenden meydana gelmektedir. Evrenin büyük
olması nedeniyle çalışma tesadüfi yöntemle belirlenen 400 öğretmen üzerinde
gerçekleştirilmiştir. Katılımcıların kişilik özelliklerini belirleyebilmek
amacıyla orijinali Benet-Martinez ve John (1998) tarafından geliştirilen ve
Sümer ve Sümer (2005) tarafından Türkçe uyarlaması gerçekleştirilmiş olan Büyük
Beşli Kişilik Envanteri kullanılmıştır. Öğretmenlerin okul akademik
iyimserliğine yönelik görüşlerini belirleyebilmek amacıyla da orijinali Hoy ve
arkadaşları (2006) tarafından geliştirilmiş olan ve daha sonra Çoban ve
Demirtaş (2011) tarafından Türkçe uyarlaması gerçekleştirilmiş olan Okul
Akademik İyimserliği Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin analizinde aritmetik
ortalama, standart sapma, Pearson korelasyon ile çoklu regresyon analizi
kullanılmıştır. Bulgular katılımcıların her ölçekten almış oldukları puanların
yüksek olduğunu ortaya çıkartmıştır. Bununla birlikte değişkenler arası
ilişkiyi saptamak amacıyla gerçekleştirilen Pearson korelasyon sonuçlarına göre
araştırma değişkenleri arasında orta düzeyde, pozitif yönlü ve anlamlı
ilişkiler olduğu gözlenmiştir. Diğer yandan çoklu regresyon analizi sonuçları
kişilik ölçeğinin beş alt boyutunun birlikte okul akademik iyimserliğinin
anlamlı bir yordayıcısı olduğunu göstermiştir. Ayrıca büyük beşli kişilik
ölçeğine ait boyutların okul akademik iyimserliğindeki değişkenliğin % 16’sını
açıkladıkları görülmüştür.

Keywords

Beş Faktör Kişilik Özellikleri, Okul Akademik İyimserliği, Öğretmen

References

• Akşit, F., ve Şahin, C. (2014). Coğrafya öğretiminde aktif öğretmenin akademik başarı ve tutum üzerine etkisi. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(4), 1-26.
• Allport, G. W., & Odbert, H. S. (1936). Trait-names: A Psycho-lexical study. Psychological Monographs, 47(1), 1-171.
• Altınkurt, Y. (2008). Öğrenci devamsızlıklarının nedenleri ve devamsızlığın akademik başarıya olan etkisi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20, 129-142.
• Altun, S. A., ve Çakan, M. (2008). Öğrencilerin sınav başarılarına etki eden faktörler: LGS/ÖSS sınavlarındaki başarılı iller örneği. İlköğretim Online, 7(1), 157-173.
• Arslan, B., ve Babadoğan, C. (2005). İlköğretim 7. ve 8. sınıf öğrencilerinin öğrenme stillerinin akademik başarı düzeyi, cinsiyet ve yaş ile ilişkisi. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 21, 35-48.
• Balcı, A. (2005). Sosyal bilimlerde araştırma. (5. Baskı). Ankara: Pegem.
• Balkıs, M., ve Duru, E. (2010). Akademik erteleme eğilimi, akademik başarı ilişkisinde genel ve performans benlik saygısının rolü. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27(27), 159-170.
• Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. New York: Freeman.
• Barrick, M. R., & Mount, M. K. (1991). The big five personality dimensions and job performance: A meta-analysis. Personnel Psychology, 44(1), 1-26.
• Begenirbaş, M., & Yalçın, R. C. (2012). Öğretmenlerin Kişilik Özelliklerinin Duygusal Emek Gösterimlerine Etkileri. Cag University Journal of Social Sciences, 9(1), 47-66.
• Benet-Martinez, V. B., & John, O. P. (1998). Los Cinco Grandes across cultures and ethnic groups: Multitrait multimethod analyses of the Big Five in Spanish and English. Journal of Personality and Social Psychology, 75(3), 729-750.
• Block, J. (1995). A contrarian view of the five-factor approach to personality description. Psychological Bulletin, 117(2), 187-215.
• Büyükgöze, H., ve Özdemir, M. (2017). İş doyumu ile öğretmen performansı ilişkisinin duygusal olaylar kuramı çerçevesinde incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 311-325.
• Carmeli, A., Gilat, G., & Waldman, D. A. (2007). The role of perceived organizational performance in organizational identification, adjustment and job performance. Journal of Management Studies, 44(6), 972-992.
• Cropanzano, R., Rupp, D. E., & Byrne, Z. S. (2003). The relationship of emotional exhaustion to work attitudes, job performance, and organizational citizenship behaviors. Journal of Applied psychology, 88(1), 160-169.
• Çelenk, S. (2003). Okul başarısının ön koşulu: Okul aile dayanışması. İlköğretim online, 2(2), 28-34.
• Çoban, D., ve Demirtaş, H. (2011). Okulların akademik iyimserlik düzeyi ile öğretmenlerin örgütsel bağlılığı arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 17(3), 317-348.
• Digman, J. M., & Takemoto-Chock, N. K. (1981). Factors in the natural language of personality: Reanalysis and comparison of six major studies. Multivariate Behavioral Research, 16(2), 149-170.
• Doymuş, K., Şimşek, Ü., ve Bayrakçeken, S. (2004). İşbirlikçi öğrenme yönteminin fen bilgisi dersinde akademik başarı ve tutuma etkisi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 1(2), 103-115.
• Fiske, D. W. (1949). Consistency of the factorial structures of personality ratings from differentsources. Journal of Abnormal Social Psychology, 44(3), 329-344.
• Guba, E. G., & Getzels, J. W. (1955). Personality and teacher effectiveness: a problem in theoretical research. Journal of Educational Psychology, 46(6), 330-344.
• Gallagher, D. J. (1990). Extraversion, neuroticism and appraisal of stressful academic events. Personality and Individual Differences, 11(10), 1053-1057.
• Goddard, R., Hoy, W. & Woolfolk-Hoy, A. (2000). Collective teacher efficacy: its meaning, measure and impact on student achievement. American Educational Research Journal, 37(2), 479-507.
• Goldberg, L. R. (1992). The development of markers for the Big-Five factor structure. Psychological Assessment, 4(1), 26-42.
• Hoy, W. K., Tarter, C. J., & Hoy, A. W. (2006). Academic optimism of schools: A force for student achievement. American educational research journal, 43(3), 425-446.
• Ilies, R., Fulmer, I. S., Spitzmuller, M., & Johnson, M. D. (2009). Personality and citizenship behavior: the mediating role of job satisfaction. Journal of Applied Psychology, 94(4), 945-954.
• John, O. P., & Srivastava, S. (1999). The Big Five trait taxonomy: History, measurement, and theoretical perspectives. In L. Pervin & O.P. John (Eds.), Handbook of personality: Theory and research (2nd ed., pp. 102-138). New York: Guilford.
• Judge, T. A., & Bono, J. E. (2000). Five factor model of personality and transformational leadership. Journal of Applied Psychology, 85(5), 751-765.
• Kalafat, S. (2012). Lise öğretmenleri kişilik özelliklerinin öğretmen yeterliliklerine etkisi. Yüksekögretim ve Bilim Dergisi, 2(3), 193-200.
• Keçeli-Kaysılı, B. (2008). Akademik başarının arttırılmasında aile katılımı. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 9(1), 69-83.
• Kılıç, A. G. E. (2002). Baskın öğrenme stilinin öğrenme etkinlikleri tercihi ve akademik başarıya etkisi. Eğitim Bilimleri ve Uygulama, 1(1), 1-15.
• Klassen, R. (2010). Teacher stress: the mediating role of collective efficacy beliefs. The Journal of Educational Research,103(5), 342-350.
• Korkmaz, M. (2006). Okul yöneticilerinin kişilik özellikleri ile liderlik stilleri arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 46(46), 199-226.
• Kotaman, H. (2008). Türk ana babalarının çocuklarının eğitim öğretimlerine katılım düzeyleri. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(1), 135-149.
• Kramer, N. C., & Winter, S. (2008). Impression management 2.0: The relationship of self-esteem, extraversion, self-efficacy, and self-presentation within social networking sites. Journal of media psychology, 20(3), 106-116.
• Lazaridou, A., & Beka, A. (2015). Personality and resilience characteristics of Greek primary school principals. Educational Management Administration & Leadership, 43(5), 772-791.
• Miner, J. B. (1992). Industrial-organizational psychology. New York: McGraw Hill.
• Norman, W. T. (1963). Toward an adequate taxonomy of personality attributes: Replicated factor structure in peer nomination personality ratings. Journal of Abnormal & Social Psychology, 66(6), 574-583.
• Oskarsson, S., Dawes, C., Johannesson, M., & Magnusson, P. K. (2012). The genetic origins of the relationship between psychological traits and social trust. Twin Research and Human Genetics, 15(1), 21-33.
• Özdemir, M., ve Yirmibeş, A. (2016). Okullarda liderlik ekibi uyumu ve öğretmen performansı ilişkisinde iş doyumunun aracı etkisi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36(2), 323-348.
• Riketta, M. (2002). Attitudinal organizational commitment and job performance: a meta‐analysis. Journal of organizational behavior, 23(3), 257-266.
• Seligman, M. (2006). Learned optimism: how to change your mind and your life. New York: Vintage Books.
• Sezer, A., ve Tokcan, H. (2003). İş birliğine dayalı öğrenmenin coğrafya dersinde akademik başarı üzerine etkisi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(3), 227-242.
• Smith, P. & Hoy, W. (2007). Academic optimism and student achievement in urban elementary schools. Journal of Educational Administration, 45(5), 556-568
• Sümer, N., ve Sümer, H. C. (2005). Beş faktör kişilik özellikleri ölçeği (Yayınlanmamış çalışma).
• Tett, R. P., Jackson, D. N., & Rothstein, M. (1991). Personality measures as predictors of job performance: a meta‐analytic review. Personnel psychology, 44(4), 703-742.
• Tupes, E. C., & Christal, R. E. (1961). Recurrent personality factors based on trait ratings (Report No. ASD-TR-61-97). Virginia: Personnel Research Lab Lackland Afb Tx.
• Uzun, N., & Sağlam, N. (2005). Sosyo-ekonomik durumun çevre bilinci ve çevre akademik başarısı üzerine etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(29), 194-202.
• Ware, H., & Kitsantas, A. (2007). Teacher and collective efficacy beliefs as predictors of professional commitment. Journal of Educational Research, 100(5), 303-310.
• Wrosch, C., & Scheier, M. F. (2003). Personality and quality of life: The importance of optimism and goal adjustment. Quality of life Research, 12, 59-72.
• Yıldırım, İ. (2000). Akademik başarını yordayıcısı olarak yalnızlık sınav kaygısı ve sosyal destek. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(18), 167-176.
• Yıldızoğlu, H.,ve Burgaz, B. (2014). Okul yöneticilerinin beş faktör kişilik özellikleriyle çatışma yönetimi stili tercihleri arasındaki ilişki. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(2), 295-310.