Sınıf Öğretmeni Adaylarının Öğretmenlik Uygulaması Dersi Kapsamındaki Etkinlik Hazırlama ve Uygulama Süreçlerinin İncelenmesi

Year 2019, Volume: 39 Issue: 3, 1601 - 1636, 24.12.2019

Derya Girgin , Çavuş Şahin

Abstract

Öğretmen yetiştirme sistemimiz içerisinde hizmet
öncesinde gerçekleştirilen ve öğretmen adaylarına deneyim kazandıran
öğretmenlik uygulaması dersi önemli bir konuma sahiptir. Bir öğretmen adayının
mesleki yaşamında etkili ve başarılı bir öğretmen olabilmesi için öğrenme
sürecini biçimlendirmesi, uygun öğrenme yaklaşımlarını ile etkinlikler
hazırlaması gerekmektedir. Bu bağlamda bu araştırmada sınıf öğretmeni
adaylarının öğretmenlik uygulaması kapsamındaki etkinlik hazırlama ve uygulama
süreçlerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç çerçevesinde araştırmada nitel
araştırma yöntemlerinden biri olan durum çalışması yöntemi kullanılmıştır.
Araştırmanın çalışma grubunu, 2018-2019 öğretim yılında Çanakkale Onsekiz
Üniversitesi Sınıf Öğretmenliği Lisans Programı’nın dördüncü sınıfında öğrenim
gören Çanakkale il merkezinde bir ilkokulda öğretmenlik uygulaması dersini
gerçekleştiren 8 (5 kadın, 3 erkek) 
öğretmen adayı oluşturmaktadır. Nitel araştırma desenlerinden durum
çalışması yöntemi kullanılarak yürütülen çalışmada öğretmen adaylarının
hazırlamış oldukları etkinlikler doküman analizi yöntemi ile incelenmiştir.
Bunun yanı sıra öğretmen adaylarının hazırlamış oldukları etkinliklerin
tarafından nasıl ve ne kadar uygulandığı yarı yapılandırılmış gözlemler
aracılığıyla ortaya konmuştur. Sınıf öğretmeni adaylarının hazırlamış oldukları
etkinlik planlarının analizinde betimsel analiz yönteminden yararlanılmıştır.
Araştırmadan elde edilen verilerin analizi sonucunda, öğretmen adaylarının
çoğunlukla etkinliğin yöntem-teknik, araç-gereç ve ölçme-değerlendirme
kısımlarındaki bilgilere yer vermedikleri, uygulamada yeterli bilgi ve donanıma
sahip olmadıkları ve öğrenme–öğretme süreci temel unsurlarına yönelik önemli
davranışları etkinliği uygularken sergilemedikleri tespit edilmiştir. 

Keywords

Sınıf öğretmeni adayı, öğretmenlik uygulaması, etkinlik hazırlama, durum çalışması

References

• Aguado, J. D. M. (2016). Öğretmenlik uygulaması sürecinde İngilizce öğretmen adayları uygulama öğretmenlerinden ne tür geribildirimler bekliyorlar? İspanyol İngilizce öğretmen adayları örneği. Australian Journal of Teacher Education, 41(5), 36-51.
• Ainley, J., Pratt, D. & Hansen, A. (2006). Connecting engagement and focus in pedagogic task design. British Educational Research Journal, 32(1), 23-38.
• Altun, M. & Kayapınar, A.Y. (2011). Lise öğrencilerinin işaret fonksiyonu bilgisini oluşturma süreci. Eğitim ve Bilim, 36(162), 66-83.
• Altun, M. (2005). İlköğretim ikinci kademede (6, 7 ve 8. sınıflarda) matematik öğretimi (4. Baskı). Bursa: Aktüel Yayınevi.
• Arastaman G., Öztürk Fidan İ. & Fidan T.(2018). Nitel Araştırmada Geçerlik ve Güvenirlik: Kuramsal Bir İnceleme. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi (YYU Journal of Education Faculty), 15(1):37-75.
• Atmiş, S. (2013). Sınıf öğretmeni adaylarının öğretmenlik uygulaması sürecini değerlendirmelerine yönelik görüşlerinin incelenmesi. Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Trabzon.
• Aydın, F. & Akgün, E. (2014). Eğitim fakültesi BÖTE son sınıf öğrencilerinin okul deneyimi ve öğretmenlik uygulaması derslerinde karşılaştıkları sorunlar. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 1-14.
• Aykaç, N. (2007). İlköğretim programında yer alan etkinliklerin öğretmen görüşleri doğrultusunda değerlendirilmesi (Sinop ili örneği). Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 8(2), 19-35.
• Aytaç, A. (2010). Öğretmenlik uygulaması dersi kapsamında uygulama öğretim elemanlığının değerlendirilmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Burdur.
• Aytaçlı, B. (2012). İlköğretim matematik öğretmenliği lisans programında yer alan okul deneyimi ve öğretmenlik uygulaması derslerinin değerlendirilmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Baki, A. & Hacısalihoğlu-Karadeniz, M. (2013). Okul öncesi eğitim programının matematik uygulama sürecinden yansımalar. Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi, 21(2), 619-636.
• Beck, C. & Kosnik, C. (2000). Associate teachers in pre-service education: Clarifying and enhancing their role. Journal of Education for Teaching, 26(3), 207-224.
• Bell, A. (1993). Principles for the design of teaching. Educational Studies in Mathematics, 24(1), 5-34.
• Best, J. W. & Kahn, J. V. (2017). Eğitimde araştırma yöntemleri. (M. Durmuşçelebi, Çev.),(O. Köksal, Ed.). Konya: Dizgi Ofset.
• Bogdan, R. C. & Biklen, S. K. (1998). Qualitative Research for Education: An İntroduction to Theory and Methods. Boston: Allyn and Bacon.
• Bozkurt, A. (2012). Matematik öğretmenlerinin matematiksel etkinlik kavramına dair algıları. Eğitim ve Bilim, 37(166), 101-115.
• Broadbent, C. (1998). Pre-service students’ perceptions and level of satisfaction with their field experiences. Asia-Pacific Journal of Teacher Education, 26(1), 27-37.
• Brooks, J.G. & Brooks, M.G. (1999). In search of understanding: The case for constructivist classrooms. Alexandria, Virginia, USA: Association for Supervision and Curriculum Development.
• Canbolat, C. (2014). Grafik ve görsel sanatlar öğretmen adaylarının öğretmenlik uygulaması dersine yönelik görüşleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Caner, M. (2009). A study on blended learning model for teaching practice course in pre- service English language teacher training program. Unpublished Doctoral Dissertation. Anadolu University, Graduate School of Educational Sciences, Eskisehir, Turkey.
• Chmiliar, l. (2010). Multiple-case designs. In A. J. Mills, G. Eurepas & E. Wiebe (Eds.), Encyclopedia of case study research (pp 582-583). USA: SAGE Publications.
• Clarke, A., Triggs, V., & Nielsen, W. (2014). Cooperating teacher participation in teacher education. Review of Educational Research, 84, 163–202.
• Cohen, L., Manion, L. & Morrison, K. (2000), Research methods in education. London: Routledge Falmer.
• Coşkun, E. (2005). İlköğretim dördüncü ve beşinci sınıf öğretmen ve öğrencilerinin yeni Türkçe dersi öğretim programıyla ilgili görüşleri üzerine nitel bir araştırma. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(2), 421-476.
• Creswell, J. W. (2007). Qualitative inquiry & research design: Choosing among five approaches (2. Baskı). USA: SAGE Publications.
• Çakmak, M. (2011). Değişen öğretmen rolleri: Öğretmen adaylarının düşünceleri. Eğitim ve Bilim, 36(159), 14-21.
• Çetin-Seçkin, N. (2005). A survey about the opinions of student physics teachers, supervisors and mentors on practice teaching course (Unpublished master’s thesis). Middle East Technical University, Ankara.
• Çevik, Y.D. (2014). Dönüt alan mı memnun veren mi? Çevrimiçi akran dönütü ile ilgili öğrenci görüşleri. Journal of Instructional Technologies & Teacher Education, 3(1), 10-23.
• Darling-Hammond, L. & Baratz-Snowden, J. (2007). A good teacher in every classroom: Preparing the highly qualified teachers our children deserve. Educational Horizons, 85(2), 111 132.
• Demir, S. & Bedir, G. (2005). İlköğretim sosyal bilgiler ve fen bilgisi öğretiminde öğretmenlerin dersin geliştirme bölümü etkinliklerine ilişkin öğrenci görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 44, 473-488.
• Doerr, H.M. (2006). Examining the tasks of teaching when using students’ mathematical thinking. Educational Studies in Mathematics, 62, 3-24.
• Eraslan, A. (2009). İlköğretim matematik öğretmen adaylarının ‘öğretmenlik uygulaması’ üzerine görüşleri. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi 3(1), 207-221.
• Erden, M. & Akman, Y. (2004). Gelişim ve öğrenme (13. Baskı). Ankara: Arkadaş Yayınevi.
• Ersoy, Y. (2006). İlköğretim matematik öğretim programındaki yenilikler-I: Amaç, içerik ve kazanımlar. İlköğretim Online, 5(1), 30-44.
• Francom, G.M. & Gardner, J. (2014). What is task-centered learning?. TechTrends, 58(5), 28-36.
• Gerring, J. (2007). Case study research: Principles and practices. New York: Cambridge University Press.
• Girgin, D. (2016). Öğrenme ve Öğretme Dünyasını Oluşturan Sınıf Öğretmeninin Mesleki Kimliği. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
• Hazzan, O. & Lapidot, T. (2004). The practicum in computer science education: Bridging gaps between theoretical knowledge and actual performance. Inroads – The SIGCSE Bulletin, 36 (4), 47-51.
• Horoks, J. & Robert, A. (2007). Task designed to highlight task-activity relationships. Journal of Mathematics Teacher Education, 10, 279-287.
• Hurioğlu, L. (2016). Öğretmenlik uygulaması dersinde dönüt-düzeltmenin öğretmen adaylarının öğretimi planlama ve uygulama becerileri ile öz-yeterlik düzeylerine etkisi. Doktora tezi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Adana.
• Iqbal, M. Z., Ramzan, M., & Arain, A.A. (2016). Students’ feedback: a stimulus reflective practice for professional development of the prospective teachers. Journal of Research and Reflections in Education, 10(1), 69-79.
• Kale, M. (2011). Öğretmen adaylarının öğretmenlik uygulaması dersinde karşılaştıkları sorunlar, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 9 (2), 255-280.
• Karakuş, M. & Yeşilpınar, M. (2013). İlköğretim altıncı sınıf matematik dersinde uygulanan etkinliklerin ve ölçme-değerlendirme sürecinin incelenmesi: Bir durum çalışması. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 3(1), 35-54.
• Kerpiç, A. (2011). Etkinlik tasarım prensipleri çerçevesinde 7. sınıf matematik ders kitabı etkinliklerinin değerlendirilmesi (Yüksek lisans tezi). Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
• Koç, G. (2006). Öğretimin planlanması ve uygulanması. A. Doğanay ve E. Karip (Ed.), Öğretimde planlama ve değerlendirme içinde (s. 207-244). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Kutluca, T., Çatlıoğlu, H., Birgin, O., Aydın, M. & Butakın, V. (2009). Çoklu zekâ kuramına göre geliştirilen etkinliklere dayalı öğretime ilişkin öğretmen ve öğrenci görüşleri. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp eğitim Fakültesi Dergisi, 12, 1-16.
• MacGrekor, C. (2004). Okul sonrası 365 aktivite. (Çev. A.C. Atmaca) İstanbul: Rota Yayınevi.
• Martínez Agudo, J. (2016). What type of feedback do student teachers expect from their school mentors during practicum experience? The case of spanish efl student teachers. Australian Journal of Teacher Education, 41(5), 36-51.
• MEB. (2018). Uygulama öğrencilerinin milli eğitim bakanlığına bağlı eğitim öğretim kurumlarında yapacakları öğretmenlik uygulamasına ilişkin yönerge. Ankara 15 Ocak 2019 tarihinde https://oygm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2018_06/25172143_YYnerge.pdf adresinden erişilmiştir.
• Merriam, S. B. (1998). Qualitative research and case study applications in education. San Francisco: Jossey-Bass Publishers.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber (3. Baskıdan Çeviri, Çeviri Editörü: S. Turan). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Olkun, S. & Toluk-Uçar, Z. (2006). İlköğretimde matematik öğretimine çağdaş yaklaşımlar. Ankara: Ekinoks.
• Olkun, S. & Toluk-Uçar, Z. (2007). İlköğretimde etkinlik temelli matematik öğretimi (3. Baskı). Ankara: Maya Akademi.
• Özcan, M. (2011). Bilgi çağında öğretmen eğitimi, nitelikleri ve gücü: Bir reform önerisi. Ankara: Türk Eğitim Derneği.
• Özgen, K. & Alkan, H. (2011). Matematik öğretmen adaylarının öğrenme stillerine göre etkinliklere yönelik tercih ve görüşlerinin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 41, 325-338.
• Özkılıç, R., Bilgin, A. ve Kartal, H.(2008). Öğretmenlik uygulaması dersinin öğretmen adaylarının görüşlerine göre değerlendirilmesi. İlköğretim-Online, 7(3), 726-737.
• Özmantar, M.F. & Bingölbali, E. (2010). Etkinlik tasarımı ve temel tasarım prensipleri. E. Bingölbali ve M.F. Özmantar (Ed.), İlköğretimde karşılaşılan matematiksel zorluklar ve çözüm önerileri (2. Baskı) içinde (s. 313-348). Ankara: Pegem Akdemi.
• Özmantar, M.F., Bozkurt, A., Demir, S., Bingölbali, E. & Açıl, E. (2010). Sınıf öğretmenlerinin etkinlik kavramına ilişkin algıları. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi 30, 379-398.
• Paker, T. (2008). Öğretmenlik uygulamasında öğretmen adaylarının uygulama öğretmeni ve uygulama öğretim elemanının yönlendirmesiyle ilgili karşılaştıkları sorunları. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(23), 132-139.
• Patton, M.Q. (2002). Qualitative research and evaluation methods (3rd Ed.). London: Sage Publications.
• Sağlam, G. (2007). Perceived roles, responsibilities and challenges of ct’s in the procedure of teaching practice course in practicum. Unpublished doctoral dissertation, ODTÜ, Ankara.
• Shenton, A. K. (2004). Strategies for ensuring trustworthiness in qualitative research projects. Education for information, 22(2), 63-75.
• Sılay, İ. & Gök, T. (2004). Öğretmen adaylarının uygulama okullarında karşılaştıkları sorunlar ve bu sorunları gidermek amacıyla hazırlanan öneriler üzerine bir çalışma, XIII Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 6-9 Temmuz 2004, Malatya: İnönü Üniversitesi.
• Smith, K. & Lev-Ari, L. (2005). The place of practicum in pre-service teacher education. Asian Pacific Journal of Teacher Education 33 (3), 289-302.
• Smith, M.S. & Stein, M.K. (1998a). Selecting and creating mathematical tasks: From research to practice. Mathematics Teaching in the Middle School, 3(5), 344-350.
• Stanulis, R. N. & Russell, D. (2000). Jumping in: Trust and communication in mentoring students. Teaching and Teacher Education, 16 (1), 65-80.
• Stein, M. K. & Smith, M.S. (1998b). Mathematical tasks as a framework for reflection: From research to practice. Mathematics Teaching in the Middle School, 3(4), 268-275.
• Strauss, A. L. & Corbin, J. (1990). Basic of qualitative research: grounded theory producers and techniques. Newbury Park, CA: Sage.
• Stylianides, A.J. & Stylianides, G.J. (2008). Studying the classroom implementation of tasks: High-level mathematical tasks embedded in ‘real-life’ contexts. Teaching and Teacher Education, 24(4), 859-875.
• Suzuki, K. & Harnisch, D.L. (1995, April). Measuring cognitive complexity: an analysis of performance-based assessment ın mathematics. Paper presented at the 1995 Annual Meeting of the American Educational Research Association, San Francisco, CA.
• Swan, M. (2008). Designing multiple representation learning experience in secondary algebra. Journal of International Society for Design and Development in Education, 1(1), 1-17.
• Topkaya, E. Z. & Yalın, M. (2005). Uygulama Öğretmenliğine İlişkin Tutum Ölçeği Geliştirilmesi. Eğitimde Kuram ve Uygulama. 1 (1-2), 14-24.
• Topkaya, Y., Tokcan, H. & Kara, C. (2012). Öğretmenlik uygulaması dersi hakkında sosyal bilgiler öğretmen adaylarının görüşleri. The Journal of Academic Social Science Studies, 5(7), 663-678.
• Toprak, Ç., Uğurel, I. & Tuncer, G. (2014). Öğretmen adaylarının geliştirdikleri matematik öğrenme etkinliklerinin seçilen konu, amaç, uygulama şekli bileşenleri açısından analizi. Turkish Journal of Computer and Mathematics Education, 5(1), 39-59.
• Toptaş, V. (2008). Geometri öğretiminde sınıfta yapılan etkinlikler ile öğretme-öğrenme sürecinin incelenmesi. İlköğretim Online, 7(1), 91-110.
• Toptaş, V. (2009). İlköğretimde etkinlikler ve geometri öğretimi. İlköğretmen Eğitimci Dergisi, 26, 40-44.
• Uğurel, I., Bukova-Güzel, E. & Kula, S. (2010). Matematik öğretmenlerinin öğrenme etkinlikleri hakkındaki görüş ve deneyimleri. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 103-123.
• Ünver, G. (2003). Öğretmenlik uygulamasında işbirliği. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(1), 87-100.
• Watson, A. & Mason, J. (2007). Taken-as-shared: a review of common assumptions about mathematical task in teacher education. Journal of Matmematics Teacher Education, 10(4), 205-215.
• White, S. (2007). Investigating effective feedback practices for pre-service teacher education students on practicum. Teaching Education, 18(4), 299-311.
• Yeşilyurt, E. (2010). Öğretmenlik uygulaması öğretim programının standart temelli ve ihtiyaca cevap verici modeller ışığında değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.
• Yıldırım, A. & Şimşek, A. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Yıldız, N. (2016). Dönüt verme ve düzeltme türlerinin altıncı sınıf öğrencilerinin yazma becelerine etkisi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 312-327.
• Yin, R. K. (2003). Case Study Research Design and Methods (3. Baskı). London: Sage Publications.
• YÖK/Dünya Bankası (1998). Fakülte-okul işbirliği. Ankara: Milli Eğitimi Geliştirme Projesi Hizmet Öncesi Öğretmen Eğitimi.
• Zhao, H. & Zhang, X. (2017). The influence of field teaching practice on pre-service teachers’ professional identity. Journal in Multidisciplinary Psychology. 8, 1 11.