Opinions of Turkish Teacher Candidates on Summary

Year 2022, Volume: 42 Issue: 3, 2233 - 2263, 30.12.2022

Ömer Çelik , Yusuf Doğan

https://doi.org/10.17152/gefad.1126576

Cited By: 1

Abstract

When defined with written materials in mind, a summary is an abbreviation of a text using the basic information in the text. In the definitions of summary it is especially emphasized that summary should be short and contain the main lines of the text. However, there are many points to consider when summarizing a text. Within the scope of this study, in which the topic of summarization was discussed, 15 third grade students studying at the Department of Turkish Education of Gazi University Gazi Faculty of Education were interviewed and their knowledge and opinions on summary, summarizing, summarization strategies, summarization teaching were determined. Content analysis was used in the data analysis phase of the study conducted with the case study pattern, which is one of the qualitative research methods. The answers given by the teacher candidates were coded and tabulated. In addition, in order to support the data in the tables, sections from what the teacher candidates said when answering the questions were also presented. As a result of the study, it was determined that there are lack of aspects of teacher candidates' theoretical knowledge about summary extraction and summarization practice. This situation also causes teacher candidates to have difficulty in writing summaries, teaching summarization and evaluating the nature of the summaries they write. In order for the aforementioned problems to disappear, it is thought that teacher candidates should be taught summarization strategies within a method during their learning lives. In addition to this teaching, it will be useful to evaluate the summaries they have written according to certain criteria that teachers candidates will also know and send them feedback to them. In this way, teacher candidates will both learn to summarize and evaluate their own and others’ summaries.

Keywords

summarizing teaching, Turkish teacher candidates, Interview, Summarizing, Summarizing strategies

Türkçe Öğretmeni Adaylarının Özetleme Hakkındaki Görüşleri

Abstract

Yazılı materyaller göz önünde bulundurularak tanımlandığında özet, bir metni, metindeki temel bilgileri kullanarak kısaltmaktır. Özet tanımlarında, özetin kısa olması ve metnin ana hatlarını içermesi özellikle vurgulanmaktadır. Bununla birlikte bir metni özetlerken dikkat edilmesi gereken birçok nokta vardır. Özetleme konusunun ele alındığı bu çalışma kapsamında, Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Türkçe Eğitimi Ana Bilim Dalında öğrenim gören 15 üçüncü sınıf öğrencisi ile görüşülmüş ve onların; özet, özetleme, özetleme stratejileri, özetleme öğretimine dair bilgi ve görüşleri tespit edilmiştir. Nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması deseniyle gerçekleştirilen araştırmada, veri çözümlemesi aşamasında içerik analizi kullanılmıştır. Öğretmen adaylarının verdikleri cevaplar kodlanarak tablolaştırılmıştır. Bunun yanı sıra, tablolardaki verileri desteklemek adına, öğretmen adaylarının soruları cevaplarken söylediklerinden kesitler de sunulmuştur. Çalışma sonucunda öğretmen adaylarının özet çıkarma hakkında teorik bilgi sahibi olma ve özetleme uygulaması yapma ile ilgili eksik yönlerinin bulunduğu tespit edilmiştir. Bu durum da öğretmen adaylarının özet yazmaları, özetlemeyi öğretmeleri ve yazdıkları özetlerin niteliğini değerlendirmeleri açısından zorluk çekmelerine neden olmaktadır. Bahsi geçen sorunların ortadan kalkması için öğretmen adaylarına öğrenim hayatları sırasında özetleme stratejilerinin bir yöntem dâhilinde öğretilmesi gerektiği düşünülmektedir. Bu öğretimin yanı sıra, yazdıkları özetlerin öğretmen adaylarının da bilecekleri, belli ölçütlere göre değerlendirilip kendilerine dönüt olarak iletilmesi yararlı olacaktır. Bu sayede öğretmen adayları hem özetlemeyi öğrenecek hem de kendilerinin ve başkalarının çıkardıkları özetleri değerlendirebileceklerdir.

Keywords

Türkçe öğretmeni adayları, Görüşme, Özetleme, Özetleme stratejileri, Özetleme öğretimi, Turkish teacher candidates, Interview, Summarizing, Summarizing strategies, Summarizing teaching.

References

• Ağca, H. (2006). Yazılı anlatım. Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• Altunbay, M. (2022). Yazma eğitiminin temel kavramları. Şen, Ü. (Ed.) Dil eğitiminin temel kavramları (4. Baskı) içinde (97 - 114). Ankara: Pegem Akademi.
• Aydın, E., & Kaya, M. (2021). Yazma yöntem ve teknikleri. Kardaş, M. N. (Ed.) Yazma eğitimi içinde (183 - 216). Ankara: Pegem Akademi.
• Bahçıvan, H. K. ve Çetinkaya G. (2021). Ortaokul öğrencilerinin özetleme başarıları ile özetlemeye yönelik tutumları ve özyeterlik algıları arasındaki ilişki. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 4 (1), 137 – 162.
• Baştuğ, M., Hiğde, A., Çam, E., Örs, E., & Efe, P. (2021). Okuduğunu anlama becerilerini geliştirme (2. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Benzer, A., Karadağ, K., & Evci, B. (2021). Ortaokul Öğrencilerine Strateji Öğretiminin Özet Yazma Becerilerine Etkisi. Millî Eğitim, 50 (230), 259 – 278. doi: 10.37669/milliegitim.681263.
• Benzer, A. , Sefer, A. , Ören, Z., & Konuk, S. (2016). Öğrenci odaklı bir araştırma: Metin özeti yazma stratejisi ve puanlama anahtarı. Eğitim ve Bilim, 41 (186), 163 – 183.
• Brown, A. L., Day, J. D., & Jones, R. S. (1983). The development of plans for summarizing texts. Child Development, 54 (4), 968 – 979.
• Bulut, P. (2013). İlköğretim 5. sınıf öğrencileri ve öğretmenlerinin özetleme stratejilerinin değerlendirilmesi: Türkçe dersi örneği. Doktora tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Bülbül, A. R. (2000). Yazılı anlatım ve yazı türleri (3. Baskı). Ankara: Nobel.
• Çevik, A. (2021). Yazma eğitimi. Temizyürek, F., Türkben, T. (Ed.) Türkçe öğretimine genel bir bakış el kitabı içinde (253 - 300). Ankara: Pegem Akademi.
• Dilidüzgün, Ş. (2013). Ortaokul Türkçe derslerinde oku(ma)dan özet yaz(ma)ya. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 46(2), 47-68.
• Dilidüzgün, Ş. (2020). Süreç ve tür odaklı okuma ve yazma eğitimi. Ankara: Anı.
• Erdem, C. (2012). Türk dili ve edebiyatı öğretmen adaylarının özetleme stratejilerini kullanım tercihleri ve metin dil bilimsel bir özetleme çalışması. Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 1(3), 36-52.
• Eyüp, B., Stebler, M. Z., & Uzuner Yurt, S. (2012). Türkçe öğretmeni adaylarının özetleme stratejilerini kullanmadaki eğilimleri. Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 1(1), 22-30.
• Görgen, İ. (1999). Özetleme becerisinin öğrencilere öğretimi. Yaşadıkça Eğitim, 62, 22-28.
• Günay, V. D. (2001). Metin bilgisi. İstanbul: Multilingual Yayıncılık.
• Güneş, F. (2015). Etkinliklerle hızlı okuma ve anlama. Ankara: Pegem Akademi.
• Güneş, F. (2019). İlkokuma yazma öğretimi yaklaşım ve modeller. Ankara: Pegem Akademi.
• Hidi, R., & Anderson, V. (1986). Producing written summaries: Task demands, cognitive operations, and implications for instruction. Review of Educational Research, 56 (4), 473 – 493.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi (23. Baskı). Ankara: Nobel.
• Kurnaz, H., & Akaydın, Ş. (2015). Türkçe Öğretmeni Adaylarının Bilgilendirici ve Öyküleyici Metinleri Özetleme Becerileri. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, ÖS-II, 141-156.
• Miles, M. B. A., & Huberman, M. (1994). Qualitive Data Analysis (2. Baskı). London: Sage Publications.
• Okur, S. (2011). Türkçe ve sınıf öğretmeni adaylarının Türkçe dersi öğretim araçlarındaki okuma metinlerini özetleme becerileri. Yüksek lisans tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
• Özçakmak, H. (2015). Türkçe öğretmeni adaylarının not alarak dinlemede özetleme stratejilerini kullanma becerileri. Doktora tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Susar Kırmızı, F. (2008). Okuma. Arslan, D., Doğan, B., Deliveli, K., Susar Kırmızı, F., Yaylı, D., Akkaya, N. Etkinliklerle Türkçe öğretimi içinde (s. 105 - 158). İstanbul: Ekin Yayınları.
• Susar Kırmızı, F., & Akkaya, N. (2011). İlköğretim özetleme stratejilerinin kullanımına ilişkin nitel bir araştırma. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 41, 267-277.
• Tavşancıl, E., & Aslan, A. E. (2001). Sözel, yazılı ve diğer materyaller için içerik analizi ve uygulama örnekleri. İstanbul: Epsilon.
• Temur, T. (2015). Yazılı anlatım. Temur, T. ve Çakıroğlu, A. Etkinliklerle yazılı ve sözlü anlatım (3. Baskı) içinde (s. 3 - 157). Ankara: Pegem Akademi.
• Türk Dil Kurumu. (2011). Türkçe sözlük (11. Baskı). Ankara: TDK.
• Westby, C (2010). Summarizing expository texts. Topics in Language Disorders, 30 (4), 275 – 287.
• Yakıcı, A., Yücel, M., Doğan, M., & Yelok, V. S. (2006). Doğan, M. (Ed.) Yazılı anlatım. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Yazıcı Okuyan, H., & Gedikoğlu, Y. G. (2011). Öğretmenlerce Üretilen Yazılı Özet Metinlerinin Niteliksel Özellikleri. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10 (2), 1007-1020.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016) Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (10. Baskı). Ankara: Seçkin.
• Yurdakal, İ. H. (2019). Disleksi (Okuma güçlüğü). Susar Kırmızı, F., Ünal, E. (Ed.) İlk okuma yazma öğretimi (3. Baskı) içinde (s. 423 - 470). Ankara: Anı.
• Yurdakal, İ. H., & Susar Kırmızı F. (2020). Yazma yöntem ve teknikleri. Bağcı Ayrancı B., Başkan, A. (Ed.) Kuram ve uygulamada yazma eğitimi içinde (130 - 175). Ankara: Pegem Akademi.