Öteki ile İlişki Bağlamında Kur'ân'da "Selâm" Kavramı

Year 2022, Volume: 3 Issue: 1, 34 - 68, 04.06.2022

Kevser Yıldırır , Gökhan Atmaca

Abstract

Farklı inanç mensuplarıyla iletişim konusu dün olduğu gibi bugün de önemini muhafaza eden bir meseledir. Küreselleşme ile iletişim/ulaşım imkânları artmış, bu da dinlerin birbirleriyle ilişkisini daha ön plana çıkarmıştır. Bu noktada İslam’ın -farklı inanç mensupları özelinde- öteki ile iletişimi de çeşitli vesilelerle gündeme gelmektedir. Kur’ân’ın farklı inanç mensuplarıyla iletişimde koyduğu temel ilkeler; ötekinin varlığını tanıma, onlarla saygının ve iyiliğin esas olduğu birlikte yaşama zemini hazırlama temeline dayanmaktadır. Bu zeminin oluşmadığı durumlarda ise -Müslümanı Müslüman yapan meziyetlere de sâdık kalınarak- karşı tarafla savaşmaya Allah tarafından izin verilmiştir. Allah’ın gerek barış durumunda gerekse savaş durumunda mü’minlerden istediği şey, Rahmân’ın has kullarına yaraşır tarzda davranmalarıdır. Bize göre bu davranış tarzlarında biri de farklı inanç mensupları mü’minlere laf attığında onlara “selâm” deyip geçme tavrıdır. Bu tavır, farklı inanç mensupları özelinde öteki ile sağlıklı iletişim kurma noktasında önemli bir yol göstericidir.

Keywords

Tesir, Kur'ân, Selâm, Öteki, İletişim

The Concept of "Salâm" in The Qur’an in The Context of Relationship with The Other

Abstract

The issue of communication with members of different faiths is an issue that preserves its importance today as it was in the past. With globaliza-tion, communication/transport opportunities have increased, and this has brought the relationship between religions to the fore. At this point, the communication of Islam with the other, especially for members of different faiths, comes to the fore on various occasions. The basic princi-ples of the Qur'an in communicating with members of different faiths; It is based on recognizing the existence of the other and preparing the ground for coexistence with them, where respect and goodness are essen-tial. In cases where this ground does not exist, Allah has given permis-sion to fight the opposing side, while remaining faithful to the virtues that make a Muslim a Muslim. What Allah wants from believers, wheth-er in peace or in war, is to behave in a manner befitting the righteous believers of the Rahman. In our opinion, one of these behaviors is the attitude of saying 'salam' when members of different faiths insult believ-ers. This attitude is an important guide for healthy communication with the other, especially for members of different faiths.

Keywords

Tafsir, Qur'an, Salâm, The Others, Communication

References

• Ahmed, Ebû Abdurrahman Halil b Ahmed b Amr Ferahidi Halil b. Kitâbü’l-ayn. Bağdad: Dâiretü’ş-Şuun ve’s-Sekâfe, 1984.
• Akıncı, Ahmet. İslâm Hukukuna Göre Savaşta Uygulanacak Kurallar. Bursa: Uludağ Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2007.
• Akman, Mustafa. Kur’ân’da Cehâlet-Câhil-Câhiliyye. İstanbul: Buruç Yayınları, 2005.
• Ateş, Süleyman. Yüce Kur’an’ın Çağdaş Tefsiri. İstanbul: Yeni Ufuklar Neşriyat, 1997.
• Ayverdi, İlhan. Asırlar Boyu Tarihi Seyri İçinde Misalli Büyük Türkçe Sözlük: O-Z = Kubbealtı Lugatı. İstanbul: Kubbealtı Neşriyat, 2005.
• Bilgin, Beyza. “İslam’da Ötekine Bakış”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 42/1 (01 Nisan 2001), 11-40.
• Cevheri, Ebû Nasr İsmail b Hammad. es-Sıhah tacü’l-luga ve sıhahi’l-Arabiyye = Tacü’l-luga = Sıhahü’l-luga = es-Sıhah fi’l-luga. Beyrut: Dârü’l-Fikr, 1998.
• Çağrıcı, Mustafa. “Cehâlet”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Erişim 03 Ocak 2021.
• Çağrıcı, Mustafa. “Hilim”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Erişim 03 Ocak 2021.
• Çeli̇k, Yusuf. “Hz. Peygamber Döneminde Müslüman-Ehl-i Kitap Arasında Kurulan Sosyal İlişkiler”. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 23 (30 Eylül 2005), 129-144.
• Derveze, Muhammed İzzet b Abdülhadi b Derviş. Kur’an’a Göre Hazreti Muhammed’in Hayatı. çev. Mehmet Yolcu. İstanbul: Yöneliş Yayınları, 1989.
• Devellioğlu, Ferit. Osmanlıca- Türkçe Ansiklopedik Lugat: Eski ve Yeni Harflerle. Ankara: Aydın Kitabevi, 1980.
• el-Buti, M. Said Ramazan. Fıkhü’s-siyre: Peygamber (a.s.)’in Uyguladığı İslam. çev. Ali Nar-Orhan Aktepe. İstanbul: İslami Edebiyat, 2002.
• el-İsfahani, Ebü’l-Kâsım Hüseyin b Muhammed b Mufaddal Ragıb. el-Müfredat fî garibi’l-Kur’ân. Kahire: Mustafa el-Babi el-Halebi, 1961.
• Esed, Muhammed. Kur’an Mesajı: Meal-Tefsir. çev. Cahit Koytak- Ahmet Ertürk. İstanbul: İşaret Yayınları, 9. Basım, 2017.
• Ferra, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b Ziyad b Abdullah ed-Deylemi. Meani’l-Kur’ân. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 1980.
• Firuzabadi, Ebü’t-Tahir Mecdüddin Muhammed b Yakub b Muhammed. el-Kamusü’l-muhit. Beyrut: Müessesetü’r- Risâle, 1986.
• Kur’an-ı Kerim Meâli. çev. Halil Altuntaş, Muzaffer Şahin. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 1. Basım, 2006.
• Hamidullah, Muhammed. İslam Peygamberi: Hayatı ve Faaliyeti. çev. Salih Tuğ. İstanbul: İrfan Yayınevi, 1990.
• Hökelekli, Hayati. Din Psikolojisi. Ankara: Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 1993.
• Hökelekli, Hayati. “Müslüman ve Öteki: Farklı Dini Grupların Birbirini Algılama Biçimi”. İstanbul, 2005.
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fida İmadüddin İsmail b Ömer İbn. Tefsirü’l-Kur’ani’l-Azim. Beyrut: Dârü’l-Kalem, t.y.
• İbn Manzur, Ebü’l-Fazl Muhammed b Mükerrem b Ali el-Ensârî. Lisanü’l-Arab. Beyrut: Dâru's Sadır, ts.
• İzutsu, Toshihiko. Kur’an’da Allah ve İnsan. çev. Süleyman Ateş. İstanbul: Yeni Ufuklar Neşriyat, 1993.
• Karaman, Hayrettin vd. Kur’ân Yolu: Türkçe Meal ve Tefsir. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 2003.
• Kazancı, Fatma Asiye Şenat. “Kur’an Bağlamında Gayr-i Müslimle İletişimin Temel Adımları”. Marife 9/1 (31 Mayıs 2009), 211-231.
• Kilinçli, Sami. “Mekkî Surelerde Mü’minlerin Ehl-İ Kitap İle İlişkileri”. Bilimname 1/22 (2012), 251-273.
• Köse, Saffet. “Cihad Şiddete Referans Olabilir mi?” İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, 9 (2007), 37-70.
• Köseoğlu, Bayram. “Kur’ân’ın Nüzulü Döneminde Ehl-i Kitapla İlişkilerin Kur’ân Metinlerine Yansımaları”. Diyanet İlmî Dergi 48/4 (2012).
• Kunduraci, Nevzat. “İslam Medeniyetinde Birlikte Yaşama Kültürü”. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi 34 (29 Mayıs 2015).
• Mehmet Doğan, D. Büyük Türkçe sözlük. İstanbul: İz Yayıncılık; Yeni Şafak, 1996.
• Mehmet Okuyan, Mustafa Öztürk. “Kur’an Verilerine Göre ‘Öteki’nin Konumu”. İslam ve Öteki. ed. Cafer Sadık Yaran. 163-204. İstanbul: Kaknüs Yayınları, 2001.
• Mevdudi, Seyyid Ebü’l-A’la. Tefhimü’l-Kur’an: Kur’an’ın Anlamı ve Tefsiri. ed. Ali Bulaç. çev. Muhammed Han Kayani vd. İstanbul: İnsan Yayınları, 1986.
• Muhammet Bilal Tolan. Kur’ân’da Selâm Kavramının Semantik Analizi. Elâzığ: Fırat Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2006.
• Özdemi̇r, Mehmet. “Gayr-i Müslümlerin Dîni Hayatı Açısından Müslüman Fatihlerin Endülüste’ki Uygulamaları”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 34/1 (1994), 201-217.
• Öztürk, Asim. İslam Savaş Hukukunun Kökenleri: Kur’an ve Sünnette Savaş. İstanbul: İbn Haldun Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi,2019.
• Paçacı, Mehmet. “Kur’ân’da Ehl-i Kitap Anlayışı”. Müslümanların Diğer Din Mensuplarıyla İlişkilerinde Temel Yaklaşımlar. ed. Abdurrahman Küçük- Mehmet Aydın. Ankara: Türkiye Dinler Tarihi Derneği Yayınları, 4. Basım, 2004.
• Parlatır, İsmail vd. Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu, 9. Basım, 1998.
• Pırlanta, İsmail. “Müşriklerin Hz. Peygamber’e Takındıkları Tavırlar -Ebû Süfyan Örneği-”. Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 13 (2018).
• Polat, Fethi Ahmet. “Mekkî Sûrelerde Müşriklere Yönelik Eleştirel Dil”. Kur’ân Nüzûlünün Mekke Dönemi Sempozyumu. Çorum, 2018.
• Râzî, Ebu Abdillâh (Ebü’l-Fazl) Fahrüddîn Muhammed b Ömer b Hüseyn Fahreddin. et-Tefsirü’l-kebir = Mefatihü’l-gayb. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1990.
• Sarıcık, Murat. ‘Selm’ ve ‘Cehl’ Kelimeleri Üzerine, Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1997.
• Seyyid Kutub. Fîzılâl-il-Kur’an. çev. M. Emin Saraç vd. İstanbul: Hikmet Yayınları, 3. Basım, 1979.
• Süleyman, Ebü’l-Hasan Mukatil b Süleyman b Beşir Mukatil b. Tefsiru Mukatil b. Süleyman. Kahire: [Kahire] : el-Hey’etü’l-Mısriyyetü’l-Âmme li’l-Kitâb, 1980.
• Taberi, Ebû Cafer İbn Cerir Muhammed b Cerir b Yezid. Câmiü’l-beyân fî Tefsiri’l-Kur’ân. Beyrut: Dârü’l-Ma’rife, 1986.
• Yazır, Elmalılı Muhammed Hamdi. Hak Dini Kur’ân Dili: Türkçe tefsir. İstanbul: Eser Kitabevi, 3. Basım, 1942.
• Yılmaz, Yasin. “Cihad Kavramı ve Hz. Peygamber’in (Sav) Mekke ile Medine’deki Uygulamaları”. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi 11/22 (2013), 285-307.
• Zemahşerî, Ebü’l-Kâsım Cârullah Mahmûd b Ömer b Muhammed ez-. el-Keşşaf an hakaiki’t-tenzil ve uyuni’l-ekavil fî vücuhi’t-te’vil=el-Keşşaf an hakaikı gavamizi’t-tenzil ve uyuni’l-ekavil fî vüchi’t- te’vil. Kahire: Matbaa-i Âmire, 1890.
• TDV İslam Ansiklopedisi. “Câhiliye- TDV İslâm Ansiklopedisi”. Erişim 16 Kasım 2021.
• Atçeken, İsmail Hakkı “İslâm Tari̇hi̇nde Bi̇rarada Yaşama Tecrübesi̇ (Asr I Saâdet ve Endülüs Örneği̇) İstem/14, 2009, 41-59.
• Kur’an Yolu: Türkçe Meâl ve Tefsir. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 2004.