Cumhuriyet Dönemi Doğu Âlimlerinden Seyda Molla Musa Gecit’in (v. 2021) Hadis Usûlü Risâlesi

Year 2023, Volume: 4 Issue: 4, 23 - 37, 24.12.2023

Sedat Yıldırım

Abstract

İslam medeniyeti yeryüzünde birbirinden farklı coğrafyalarda temsil edilmiştir. Mozaiki zengin bir medeniyettir. Bu medeniyet dünden bugüne farklı imparatorluklar, beylikler, emirlikler ve devletler düzeyinde temsil edilmiştir.
İslam medeniyetinin yaşanmasında olmazsa olmaz faktörlerden olan şerî ilimlere ise bu medeniyetin takipçileri tarafından ayrıca önem verilmiştir. Zira şerî ilimler gah resmi gah sivil kitleler tarafından öğrenilmesi ve öğretilmesi dikkate alınarak bu ilimlerin bilinip yaşanması ve sonraki kuşaklara aktarılması için gayretler sarf edilmiş ve bu yönde amaç ve gayeler edinilmiştir.
Söz konusu amaç ve gayelere olan aşk her âlimin payesi olduğu gibi Ağrı köyleri, Doğubayazıt ve çevre köylerinde medrese kuran Seyda Molla Musa’nin payesi de olmuştur. Seyda birçok yerde medrese kurup ders vermenin yanında birçok eser de kaleme almıştır.
Kaleme aldığı eserler arasında hadis usulüne yönelik yazdığı bir hadis risalesi de bulunmaktadır. Seyda söz konusu eserini şerî ilimler ile ilgili yazdığı mecmuanın bir bölümü halinde yayınlamıştır. Söz konusu mecmua “Mecmû‘âtu’l-Ulûm” ismiyle yayınlanmıştır.
Çalışmamızda Seyda’nın kaleme aldığı hadis risalesi etraflıca ele alınarak yazılan eserin içerik ve nitelik bakımından incelenecek ve Seyda’nın hadis usulü yaklaşımı, yazdığı eserin klasik ve modern kaynaklar ile olan ilişkisi gibi birçok mesele ve hususa mercek tutulacaktır. Böylece Seyda’nın ilmî şahsiyeti, hadis usulü alanındaki yetkinliği dikkate alınarak hadisçilik yönü tespit edilmeye çalışılacaktır.

Keywords

İslam, Hadis, Mecmû‘âtu’l-Ulûm, Hadis Risalesi, Seyda Molla Musa Gecit.

Ḥadīth Treatise by Seyda Molla Musa Gecit (d. 2021), one of the Eastern Scholars of Republic Period

Abstract

The Islamic civilisation has been represented in various lands over the world. It is a civilisation with a rich variation. In addition, it has been represented at the levels of different empires, kingdoms, emirates and states.
The followers of this civilisation gave great importance to sharia scholarship, which is one of the indispensable factors for Islamic civilisation. This is because, sharia scholarship has been deemed necessary to teach and learn either by official or by civilian entities. Therefore, there has emerged aims and goals towards learning and maintaining this scholarship with a great effort.
The urge for the abovementioned aims and goals was also shared by Seyda Molla Musa, who founded a madrasah in the villages of Ağrı, Doğubayazıt and the villages around. As well as founding madrasahs and teaching in many places, he also penned numerous works.
Among the works he wrote, there is a ḥadīth treatise written for methodology (usul) of ḥadīth. Seyda published this work as a part of the journal he authored regarding sharia scholarship. The mentioned journal was published with the name “Mecmu‘atu’l-Ulum (The Journal of Scholarship)”.
In this study, the ḥadīth treatise he wrote will be analysed in detail in terms of content and quality and various aspects such as his approach to ḥadīth methodology, the treatise’s relation to classical and modern resources will be focused upon. In this way, this study addresses Seyda’s scholarly personality and proficiency in the field of ḥadīth methodology and will try to identify his muḥaddith aspect.

Keywords

Islam, Ḥadīth, Mecmu’atu’l-Ulum, Ḥadīth Treatise, Seyda Molla Musa Gecit.

References

• Ali, H. (2020) Târîhu Arzurûm ve men nusibe ileyhe mine’l-Ulemâ (Erzurum Tarihi ve Alimleri). Iğdır Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi.
• Belazuri, A. (1988) Fütûhu'l-Büldân. Dâr ve Mektebü'l-Hilâl.
• Gecit M. (2005), Mecmû’âtu’l-Ulûm (Hadis Risalesi). Lord Matbaası.
• İbn Hacer, A. (2001). Nüzhetü’n-Nazar fî Tevdîh Nuhbetü’l-Fiker. Matbaatu’s-Sefîr.
• Suyûtî, A. (ts.), Tedrîbü’r-râvi fî şerhi’t-Takrîbi’n-Nevevî. Dâru Tîbe.
• Tahhân, M. (2004). Teysîru Mustalahi’l-Hadîs. Mektebetul’Me‘ârif.
• Muğul .A. (17.02.2022).
• Hâkim, E. (1977). Marifetu Ulûmi’l-Hadîs, Dâru Kutubi’l-İlmiyye.