Ahmed Kâsım el-Arîkî’nin Kurâtü’s-Selc Adlı Çocuk Hikâye Koleksiyonunda Yer Alan Değerler

Year 2024, Volume: 5 Issue: 4, 912 - 938

Rıfat Akbaş

Abstract

Ahmed Kâsım el-Arîkî, makâmat, şiir ve roman türü eserler kaleme alan, diğer taraftan Kurâtü’s-Selc adlı hikâye koleksiyonuyla çocuk edebiyatına katkı sunan Yemenli bir yazardır. 2017 yılında Yemen’in San‘a kentindeki Merkezu Mektebeti Dâl Yayınevi tarafından yayımlanan hikâye koleksiyonu 16 kısa dramatik hikâyeden oluşmaktadır. Tamamı kurgusal olan hikâyelerde çocuklar tarafından sevilen ve pür dikkat dinlenen ana karakter Hamâme Nine’nin dili üzerinden birçok değerin doğrudan ve dolaylı olarak altı çizilmiştir. Bu bağlamda çalışmanın amacı Arîkî’nin ilgili hikâye koleksiyonu örnekliğinde çocuk edebiyatı alanındaki bazı katkılarını ele almak ve hikâyelerindeki öne çıkan birtakım değerleri ortaya koyarak modern Arap edebiyatı çalışmalarında yeterince ele alınmayan yazarı kısmen de olsa tanıtmaktır. Her bir hikâyenin kısa özetine de yer verildiği çalışmada, Arîkî’nin Kur’ân tilaveti, dua, salâtüselâm, iffet, sözünde durmak, sevgi, aile bilinci, vatanseverlik ve özgürlük gibi dinî, ahlâkî ve millî bazı değerlere dikkat çektiği ve bu değerler arasında sadece “dua” ve “salâtüselâma” bütün hikâyelerinde yer verdiği tespit edilmiştir. Bununla birlikte sözü edilen kategorik değerlerden birini diğerine tercih etmediği, aksine çocuk eğitimi noktasında değerler kombinasyonunun gerekliliğine inandığı gözlemlenmiştir.

Keywords

Arap Dili Belagatı, Modern Arap Edebiyatı, Çocuk Edebiyatı, Ahmed Kâsım el-Arîkî, Kurâtü's-Selc, Değerler.

Thanks

Emeği geçen ve geçecek olan herkese teşekkür ederim.

Values in Ahmed Qasim al-Arīkī’s Children’s Story Collection Called Kurat al-Salj

Abstract

Ahmed Qasem al-Arîkî is a Yemeni writer who has written works in the genres of makâmat, poetry and novel, and has also contributed to children's literature with his story collection called Kurat al-Salj. The story collection, published in 2017 by Merkezu Mektebeti Dal Publishing House in Sana'a, Yemen, consists of 16 short dramatic stories. In the stories, which are entirely fictional, many values are directly and indirectly emphasized through the language of the main character Hamame Nine, who is loved and listened to with great attention by children. In this context, the aim of the study is to examine some of Arîkî's contributions to the field of children's literature with the example of the relevant story collection and to introduce the author, who has not been sufficiently addressed in modern Arabic literature studies, by revealing some of the prominent values in his stories. In the study, where a short summary of each story is also included, it was determined that Ariki drew attention to some religious, moral and national values such as Quran recitation, prayer, blessings and peace, chastity, keeping one's word, love, family awareness, patriotism and freedom, and that among these values, he only included "prayer" and "blessings and peace" in all his stories. However, it was concluded that he did not prefer one of the mentioned categorical values to the other, on the contrary, he believed in the necessity of a combination of values in terms of child education.

Keywords

Arabic Language Rhetoric, Modern Arabic Literature, Children, Ahmed Qasim al-Ariki, Kurat al-Salj, Values.

References

• Arîkî, A. K. Ġaltetu Kalem. Merkezu İbâdî li’d-Dirâse ve’n-Neşr, Sana 2012.
• Arîkî, A. K. Kurâtü’s-Selc. Merkezu Mektebeti Dâl, Sana 2017.
• Arîkî, A. K. Yevme mâte’ş-Şeytân. Müessesetu Hindâvî, Kahire 2022.
• Arîkî, A. K. (2023). Yevme Mâte’ş-Şeytân. R. Akbaş (Çev.) İstanbul: Kitap Dünyası Yayınları.
• Akbaş, R. (2023). "Ahmed Kâsım el-‘Arîkî'nin Yevme Mâte'ş-Şeytân Adlı Romanında Kadın Karakterler". Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (28/2), 33-47. Abîd, Z. H. (2020). “el-Kıyemü’l-İslâmiyye ve İshâmuha fî Tekâmüli’l-Mucteme‘ât”. Mecelletu Câmi‘ati Bâbil li’l-‘Ulûmi’l-İslâmiyye, (28/1), 27-46.
• Ahmed, L. (2020). “Târîhu Edebi’l-Etfâl ve Ruvvâduh İnde’l-Ğarb ve’l-Arab”. Mecelletü’l-Ulûmi’l-İnsâniyye ve’l-İctimâiyye, (4), 93-104.
• Bâhekîm, N. Arîkî, A. K. el-İryâbî, E. M. vd. er-Rivâyetu fi’l-Yemen: Tecdîdün ve Tecrîbun, Dâru Anâvîni Books, Yemen, 2022.
• Barov, T. Târîhü’l-Arabi’l-Kadîm. Dârü’l-Fikri’l-Mu‘âsır, Beyrut 1417/1996.
• Berigaş, M. H. Edebü’l-etfâl Ehdâfuh ve Simâtuh. Müessesetü’r-Risâle, Beyrut 1416/1996.
• Badam, Z. (2022). Muhammed Abdulveli’nin Roman ve Kısa Hikâyeleri Üzerine Bir İnceleme. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Cürcânî, S. Ş. et-Ta‘rîfât. thk. Muhammed Basıl Uyûnu’s-Sûd. Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut 1424/2003.
• Cilacı, O. (1994). Dua, TDV İslâm Ansiklopedisi. (Cilt. 9, 536-539), TDV İslâm Araştırmaları Merkezi.
• Çağrıcı, M. (2012). Vatan, TDV İslâm Ansiklopedisi. (Cilt. 42, 563-564), TDV İslâm Araştırmaları Merkezi.
• Ebü’r-Ridâ, S. en-Nassü’l-Edebî li’l-Etfâl, Ehdâfuh ve Mesâdiruh ve Simâtuh. Mektebetü’l-Ubeykân, Riyâd 1426/2005.
• Ebû Tâlib, İbrahim. Bibliyoğrafye’s-Serd fi’l-Yemen. Vizâretü’s-Sekâfe, Yemen 2010.
• F’âdî, A. el-Kasas fi’l-Asri’l-İslâmî. Matbaatu Dâri’z-Zaman, Bağdad 1966.
• Fâtine, B. (2015), “Târîhu Edebi’l-Etfâl fi’l-Vatani’l-‘Arabî,”Mecelletu Mukârebât, (3/5), 295-302.
• Gözler, K. (2018). İnsan Hakları Hukuku. Ekin Basım Yayın Dağıtım, Bursa.
• Hac Mohammad, M. (2019). el-Kiyemü’d-dîniyye fi’r-rivâyeti’l-‘Arabiyyeti’l-mu‘âsire. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Hadîdî, A. Fî edebi’l-Etfâl. el-Mektebetü’l-Mısriyye, Kahire 1988.
• Hamid, M. (2015). “Edebü’l-Etfâli’l-Arabî ve Tetavvuruh”. Mecelletü’l-Kısmi’l-Arabî, (22), 150-168.
• Hilal, M. A. – es-Sabhîn, İ. H. (2016), “Vâki‘u’l-Kiyemi’l-Vataniyye fî Kutubi’t-Terbiyyeti’l-İctimâ‘iyye ve’l-Vataniyye li’s-Sufûfi’r-Râbi‘ ve’l-Hâmis ve’s-Sâdis el-Esâsiyye fi’l-Ürdün”, Külliyetü’l-Ulûmi’l-İnsâniyye ve’l-İctimâ‘iyye, (17), 133-144.
• İbn Miskeveyh, A. Y. Tehzîbü’l-Ahlâk ve Tathîrü’l-Aʿrâk. Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut 1405/1985.
• İbn İyâz, İ. Y. eş-Şifâʾ bi-Taʿrîfi Hukūki’l-Mustafâ. Vahdetu’l-Buhûs ve’d-Dirâsât, Dubai 1434/2013.
• Râzî, A. H. Fedâilü’l- Kur’ân ve Tilâvetuh. thk. Amir Hasan Sabri. Dârü’l-Beşâiri’l-İslâmiyye, Beyrut 1415/1994.
• İbn Battâl, A. Şerhu Sahîhi’l-Buhârî. thk. Ebû Temîm Yasir b. İbrahim. Mektebetü’r-Rüşd, Riyad: 1423/2003.
• Keylânî, N. Edebü’l-Etfâl fî Dav’i’l-İslâm. Müessesetü’r-Risâle, Beyrut 1406/1986.
• Kızıler, H. (2014), “Ahlakî Değerlerin Şahsiyet Oluşumuna Etkisi”. Millî Eğitim Dergisi (44/204), 5-17.
• Köşeli, Y. (2011). Arap Çocuk Edebîyatı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Mekâlih, A. el-Vechü’d-Dâi‘: Dirâsâtün ani’l-Edeb ve’t-Tifli’l-Arabî. Dâru’ş-Şuûni’s-Sekâfeti’l-Âmme, Bağdad 1986.
• Sâmî, A. M. Kıssatü’l-Edeb fi’l-Yemen. Mektebetü’l-İrşâd, Sana 1428/2007.
• Şevkī Dayf, A. A. el-Hubbü’l-ʿUzrî ʿİnde’l-ʿArab. ed-Dâru’l-Mısriyyetu’l-Lübnâniyye, Kahire 1999.
• Şahin, S. T. (2024). Ürdün’de Çocuk Edebiyatı. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Şimşek, T. (2014). “Çocuk Edebiyatı Tarihine Ön Söz”. Çocuk ve İlk Gençlik Edebiyatı Özel Sayısı, Türk Dili Dergisi, 15-58.
• Tirmizî, M. Sünenü’t-Tirmizî. thk. Ahmed Muhammed Şakir vd. Mektebetu Mustafa el-Bâbi’l-Halebî, Mısır: 1395/1975.
• Timurtaş, A. (2018a). İslamî Edebiyatta Dua. Çıra Akademi Yayınları, İstanbul.
• Timurtaş, A. (2018b). “Tekanniyâtu Binâi’l-Kıssati’ş-Şa‘biyye fî Mardin ve fi Katar”. Ensâk. (2/2), 59-72.
• Uludağ, M. E. (2008), 1923-1950 Dönemi Çocuk Romanlarında Sevgi ve Korku Motiflerinin Çocuk Eğitimine Etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Dicle Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Uylaş, R. Z. (2017). Arap Edebiyatında Çocuk Şiiri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yüksek, A. (2022). “Modern Arap Edebiyatında Aile ve Çocuk Temalı Şiirler”. Oş Devlet Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi İlmi Dergisi, (32) 59-72.
• Zelat, A. Edebü’l-Etfâl Beyne Ahmed Şevkî ve Osman Celâl. Mektebetü’l-Vefâ, Mısır 1415/1994. Ziriklî, H. el-E‘lâm. Dâru’l-İlm li’l-Melâyîn, Kahire 2002.