The Role of the Feast of the Dead Ritual in Cultural Transmission in Kars-Iğdır Regions

Year 2025, Volume: 6 Issue: 2, 405 - 435, 21.06.2025

Ömer Kılıçtutan , Mehmet Ali Sevgi

Abstract

This research examines the function of the traditional Feast of the Dead ritual in the cultural transmission process in the Kars and Iğdır regions from a multifaceted perspective. Cultural rituals have a fundamental role in preserving the ties of societies with the past, creating collective identity and ensuring the transfer of information between generations. In this context, the study evaluates the concept of cultural transmission within a theoretical framework and details the historical, sociological and anthropological dimensions of the Feast of the Dead. In particular, the origins of the ritual, its historical development and the forms of application in the region are analyzed and the effects of this cultural practice on society are examined.
One of the main focuses of the research is to evaluate the implementations of the Feast of the Dead in Kars and Iğdır regions from a comparative perspective. It is emphasized that the ritual is a cultural element that strengthens social solidarity and reinforces the sense of social belonging, beyond being a mere religious practice. In this context, the effects of family structure, belief systems and local traditions on the ritual are discussed and their role in cultural transmission processes is revealed. The differences in practices at the regional level are evaluated in relation to social dynamics and the role of this ritual in ensuring cultural continuity is analyzed.
In addition, the study examines the effects of sociocultural changes such as modernization, urbanization and migration on the sustainability of the ritual. The transformation of traditional practices over time is evaluated, especially through the attitudes and participation levels of the younger generations towards this ritual. In the context of the protection of cultural heritage, the interaction between individual and social memory is examined, and the function of ritual in the formation of collective identity is revealed. In this process, inferences are made about how ritual is used as a tool in terms of social harmony, belonging and identity development.
In addition, in the context of sustainability of cultural transmission, suggestions were developed for the preservation of oral traditions, ritual practices and their place in social memory. Supported by literature review, interviews with local people and observations, this research provides important findings about the place of the Feast of the Dead in the social structure of the region and future preservation processes. As a result, this study, which provides a theoretical and empirical framework for understanding the deep effects of cultural rituals on social structure, comprehensively examines the role played by rituals in ensuring cultural continuity in Kars and Iğdır regions.

Keywords

Cultural Transmission, Feast of the Dead, Social Memory, Kars-Iğdır Region

Kars-Iğdır Bölgelerinde Ölüler Bayramı Ritüeli'nin Kültür Aktarımındaki Rolü

Abstract

Bu araştırma, Kars ve Iğdır bölgelerinde geleneksel olarak sürdürülen Ölüler Bayramı ritüelinin kültürel aktarım sürecindeki işlevini çok yönlü bir perspektiften ele almaktadır. Kültürel ritüeller, toplumların geçmişle bağlarını koruma, kolektif kimlik oluşturma ve kuşaklar arası bilgi aktarımını sağlama açısından temel bir role sahiptir. Bu bağlamda çalışma, kültür aktarımı kavramını teorik bir çerçevede değerlendirerek, Ölüler Bayramı’nın tarihsel, sosyolojik ve antropolojik boyutlarını detaylandırmaktadır. Özellikle ritüelin kökenleri, tarihsel gelişimi ve bölgedeki uygulama biçimleri analiz edilerek, bu kültürel pratiğin toplum üzerindeki etkileri irdelenmiştir.
Araştırmanın temel odak noktalarından biri, Ölüler Bayramı'nın Kars ve Iğdır bölgelerindeki uygulanış biçimlerini karşılaştırmalı bir perspektifle değerlendirmektir. Ritüelin, yalnızca dini bir pratik olmanın ötesinde, sosyal dayanışmayı güçlendiren ve toplumsal aidiyet hissini pekiştiren bir kültürel öğe olduğu vurgulanmaktadır. Bu çerçevede, aile yapısının, inanç sistemlerinin ve yerel geleneklerin ritüel üzerindeki etkileri ele alınarak, kültürel aktarım süreçlerindeki rolü ortaya konmuştur. Bölgesel düzeyde uygulamalardaki farklılıklar, toplumsal dinamiklerle ilişkilendirilerek değerlendirilmiş ve kültürel sürekliliğin sağlanmasında bu ritüelin oynadığı rol analiz edilmiştir.
Bunun yanı sıra, çalışma modernleşme, kentleşme ve göç gibi sosyokültürel değişimlerin ritüelin sürdürülebilirliği üzerindeki etkilerini incelemektedir. Geleneksel uygulamaların zaman içindeki dönüşümü, özellikle genç kuşakların bu ritüele yönelik tutumları ve katılım düzeyleri üzerinden değerlendirilmektedir. Kültürel mirasın korunması bağlamında, bireysel ve toplumsal bellek arasındaki etkileşim incelenerek, ritüelin kolektif kimlik oluşumundaki işlevi ortaya konmuştur. Bu süreçte, ritüelin sosyal uyum, aidiyet ve kimlik gelişimi açısından nasıl bir araç olarak kullanıldığına dair çıkarımlarda bulunulmuştur.
Ayrıca, çalışmada kültürel aktarımın sürdürülebilirliği bağlamında, sözlü gelenekler, ritüel pratikleri ve bunların toplumsal hafızadaki yerinin korunmasına yönelik öneriler geliştirilmiştir. Literatür taraması, yerel halk ile yapılan görüşmeler ve gözlemler ışığında desteklenen bu araştırma, Ölüler Bayramı'nın bölgedeki sosyal yapı içerisindeki yeri ve gelecekteki korunma süreçleri hakkında önemli bulgular sunmaktadır. Sonuç olarak, kültürel ritüellerin, toplumsal yapı üzerindeki derin etkilerini anlamaya yönelik teorik ve ampirik bir çerçeve sunan bu çalışma, Kars ve Iğdır bölgelerinde kültürel sürekliliğin sağlanmasında ritüellerin oynadığı rolü kapsamlı bir şekilde ele almaktadır.

Keywords

Kültür Aktarımı, Ölüler Bayramı, Toplumsal Hafıza, Kars-Iğdır Bölgesi

References

• Abalı, İsmail, ‘’Iğdır Manilerinin İşlevleri Üzerine Bir İnceleme’’. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24/ (2020), 115-146. Erişim: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2154388
• Adem, Adem, ve Sağır, Aydın, ‘’Ölüm, Kültür ve Kimlik: Iğdır Ölü Bayramı ile Meksika Ölü Günü Örneği’’, Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24/(2020), 115-146. Erişim: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2154388
• Anderson, Benedict. Imagined communities: Reflections on the origin and spread of nationalism, (Rev. ed.). Londra: Verso Books, 1991.
• Arnold van Gennep, Geçiş Ritleri: Tabular, Batıl İnançlar, Büyüler, Ayinler ve Törenler. Çev. Oylum Bülbül Beşler, İstanbul: Nora Kitap, 2022.
• Baker, Michael J. ve Jacobsen, Jennefer P., Kültürel Aktarım, Mülkiyet Hakları ve Yaşlılara Yönelik Muamele, (New York: Cornell University, 2024),
• Balamir, Ferhat, ‘’Modern Dünyaya Karşı Bir Şiî Grubun Konumlanışı: Etnografik Bir Analiz’’. Külliye Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 7/1(2023), 45-60. Erişim: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/3645253 Bauman, Richard, ‘’Sözlü sanat performans olarak’’, Amerikan Antropolog, 77 /2, (1975), 290–311.
• Bernstein, Basil. Sınıf, Kodlar ve Kontrol: Dil Sosyolojisine Doğru Teorik Çalışmalar, Routledge & Kegan Paul, Londra, 1971.
• Bourdieu, Pierre, Distinction: A Social Critique of the Judgement of Taste, çev. Richard Nice, Cambridge, MA: Harvard University Press, 1984, 170.
• Clifford, Geertz, The Interpretation of Cultures: Selected Essays, New York: Basic Books, 1973.
• Çelik, Fatma, ve Geçkin, Mehmet, ‘’Kars İlinin Kültürel Miras Kaynakları ve Swot Analizi’’, Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12/23(2021), 295-321.
• Çelik, Kadir, ‘’Kars'taki Somut Olmayan Kültürel Miras Değerlerinin Sürdürülebilirliği İçin Kültür Turist Tipolojisi ve Turistik Ürün Bağlamında Bir Değerlendirme’’. Kültürel Miras ve Turizm Dergisi, 12/2, (2024), 78-92. Erişim: https://www.researchgate.net/publication/383497882_Kars'taki_somut_olmayan_kulturel_miras_degerlerinin_surdurulebilirligi_icin_kultur_turist_tipolojisi_ve_turistik_urun_baglaminda_bir_degerlendirme Durkheim, Emile, Dört Büyük Esere Giriş, Beverly Hills, CA: Sage Publications, Inc., 1986, 115-155.
• Edward Burnett Tylor, Primitive Culture: Researches into the Development of Mythology, Philosophy, Religion, Art, and Custom, Londra: John Murray, 1871.
• Eliade, Mircea, The Sacred and The Profane: The Nature of Religion, trans. Willard R. Trask, New York: Harcourt, Brace & World, Inc., 1959,
• Göde, Hüseyin A. ve Tatlıcan, Hüseyin, ‘’Türk Halk Anlatılarında Ölüme İlişkin Tabu ve Kaçınmalar’’, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Prof. Dr. Fuat Sezgin Özel Sayısı, Türk Halk Edebiyatı, (2019), 113-127, https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1725210
• Güven, Fatma, ‘’Bellek Sanatı ve Hatırlama Kültürü Etrafında Kars Ölü Bayramı ve Yeniden Doğma İdeali’’, Karadeniz Uluslar arası Bilimsel Dergi, 48/(2017), 69-80, https://dergipark.org.tr/tr/pub/kdeniz/issue/56811/819490
• Irmak, Yılmaz, ‘’Türk Kültüründe Tören Yemeklerine İşlevsel Bir Yaklaşım’’, Motif Akademi Halk Bilimi Dergisi, 17/46, (2024), 494-495, https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/3863198, İpek, Yasin, ‘’ Ca‘ferîler’de Geçiş Dönemleriyle Alakalı İnanış ve Uygulamalar: Iğdır ve Kars İlleri Örneği’’, Ordu İlahiyat, 3/3, (2024), 30-31.
• İşçi, İsmail, Kars İli ve Çevresindeki Manevi Halk İnançlarının Dinler Tarihi Açısından Değerlendirilmesi, (Kars: Kafkas Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2016).
• Kemal Karaman, ‘’Ritüellerin Toplumsal Etkileri’’, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21, (2010), 227-236.
• Mead, Margaret. Kültür ve Bağlılık, Nesil Farkının İncelenmesi, New York, NY: Doğal Tarih Yayınları, 1970. Murtezaoğlu, Serpil, ‘’Kültürel Belleğin Ritüel Yoluyla Kuruluşu’’, Motif Akademi Halk Bilimi Dergisi, 2/2, (2012), 344-350, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/288513,
• Noghani Behambari, Hassan, Tavassoli, N. ve Noghani, F., Göçmenler Arasında Kültürün Kuşaktan Kuşağa Aktarımı, Birinci ve İkinci Kuşaklar Arasında Eğitimde Cinsiyet Farkı, (New York: Cornell University, 2021), Öztürkmen, Arzu, Türkiye’de Folklor ve Milliyetçilik, (İstanbul: İletişim Yayınları, 1998).
• Parsons, T., The social system (2nd ed., B. S. Turner, Ed.), Routledge: Taylor & Francis e-Library, 1951. Smith, Anthony D., National identity, Reno: University of Nevada Press, 1991.
• Şevik, Nesrin, ‘’Kültür Aktarımı Kuramının Eleştirisi-Türkiye’nin Medenileşme Sürecinde Çevirinin Rolü’’, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Uluslar arası Filoloji ve Çeviribilim Dergisi, 2/2, (2020), 232-240, https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1398267,
• Taşlıova, Mahmut Murat, ‘’Kars Sözlü Hikâyeciliğinin İcra Ortamları’’, Türkbilig, 6/11(2013), 170. Erişim: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/143068
• Turner, Victor, Structure and Anti-Structure, Ithaca, NY: Cornell University Press, 1969.
• Türkoğlu, İlknur, ‘’Sürdürülebilir Kalkınmada Kültür Mirasının Yeri ve Önemi’’, Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 10/20, (2020), 122-127, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1164814, Yalçın, Erhat, ‘’Birlikte Yaşama Kültürü Bağlamında Kültürlerarası Etkileşimler Üzerine Bir Araştırma’’, İçtimaiyat Sosyal Bilimler Dergisi, Göç ve Mültecilik Özel Sayısı, (2022), 147-164, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2309282,
• Yavuz, Macit, ‘’Türkiye’de Aile ve Toplumsal Yapıda Meydana Gelmesi Düşünülen Değişimlerin Yaşlanma, Yoksulluk ve Evlilik Kurumu Açısından Değerlendirilmesi’’, Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 1/3(2020), 149-157.
• Yazıcı, Mehmet, ‘’Değerler ve Toplumsal Yapıda Sosyal Değerlerin Yeri’’, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24/1, (2014), 217, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/157368,
• Yeşil, Salih, ‘’Kültürel Farklılıkların Yönetimi ve Alternatif Bir Strateji: Kültürel Zeka’’, KMU İİBF Dergisi, 16, (2009), 102-125, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/107391,
• Yulu, Adem, ‘’Friedrich Parrot’un Ağrı Dağı araştırma keşif gezisi [Friedrich Parrot’s Mount Ararat research expedition]’’. Coğrafya Dergisi – Journal of Geography, 38/(2019), 49–58, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/747906,