Yaşlılıkta yaşam kalitesi değerlendirilmesi: kamu hastanesine başvuranlar örneği

Year 2018, Volume: 28 Issue: 3, 113 - 120, 01.09.2018

Yasemin Durduran Berrin Okka , Şadiye Şafak , Nazan Karaoğlu Mehmet Uyar

Abstract

Amaç: Günümüzde yaşlılık dönemi sadece kronolojik yaş olarak kabul edilmekle kalmayıp, aynı zamanda yaşlılık çağında sağlıklı yaşlanmanın ve yaşam kalitesinin önemi vurgulanmaktadır. Çalışmada, bir kamu hastanesine başvuran 65 yaş ve üzeri kişilerin sağlıkla ilgili yaşam kalitesi durumu ve yaşam kalitesini etkileyebilecek faktörlerin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Gereç ve Yöntem: Çalışma, Konya’da bir kamu hastanesine başvuran ve çalışmaya katılmayı kabul eden 65 yaş ve üstü bireylerle yapıldı. Veri toplanmasında, sosyodemografik özellikleri ve hekim tanılı kronik hastalıklarının varlığını sorgulayan bir anket ile Yaşam Kalitesi Kısa Form-36 ölçeği kullanıldı. Veriler, uygun istatistiksel testlerle analiz edildi.Bulgular: Katılımcıların % 78,3’ü 65-74 yaş grubunda olup; % 54,0’ının kronik hastalığı, %7,2’sinin engeli vardı. Yaşlılıkla ilgili mutsuz eden bir olay varlığını belirten % 27,0 katılımcı olurken; katılımcıların % 42,2’sinin uyku problemi vardı. Çalışma grubunun sosyal fonksiyonellik alt boyut puan ortalaması 48,52 ± 20,48, mental-ruh sağlığı 47,15 ± 15,33, genel sağlık alanındaki ortalama puanı 46,56 ± 18,06 idi. Ağrı skoru, yaşlılık ile ilgili üzüntü yaşayanlarda p=0,04 ve uyku problemleri olanlarda p = 0,001 diğerlerinden yüksekti. Sonuç: Yaşam kalitesi alt boyutlarına ait puan ortalamaları düşüktür. Yaşlılıkla ilgili, yaşlıları mutsuz edici davranışlar vardır. Yaşlılarda kronik hastalıklar, uyku sorunları ve psikososyal sorunlar birlikte düşünüldüğünde, yaşlı bireylerde izleme ve koruyucu hizmetlere yönelik çalışmaların önemine bir kez daha dikkat çekilmesi gerektiği düşüncesindeyiz

Keywords

Yaşlı, yaşam kalitesi, sağlıklı yaşlanma

References

• WHO (a). Health statistics and information systems. ht- tps://tr.scribd.com/document/190077600/WHO-Defi- nition-of-an-Older-or-Elderly-Person, Accessed date: 28.11.2014.
• WHO (b). The uses of epidemiyology in the study of the elderly. Report of a WHO Scientific Group on the Epide- miology of Aging. Technical Report Series 1984; 706: 1-84.
• Zizza CA, Ellison KJ, Wernette CM. Total water ıntakes of community-living middle-old and oldest-old adults. J Ge- rontol A Biol Sci Med Sci 2009; 64A(4): 481–6.
• Tezcan S, Seçkiner P. Türkiyede demografik değişim; yaş- lılık perspektifi. Aslan D, Ertan M,:Editörler, Yaşlı Sağlığı Sorunlar ve Çözümler 1. Palme Publishing, 2012.
• United Nations Departments of Economic and Social Affa- irs Population division. World Population Ageing 2013, ST/ ESA/SER,A/348.
• WHO (c). Ageing and life course, older people and primary health care. http://www,who,int/ageing/primary_health_ care/en/ Accessed date: 28.11.2014.
• Türkiye İstatistik Kurumu-(a) (TUİK). Istatistiklerle yaş- lılık 2013. http://www,tuik,gov,tr/PreHaberBultenleri,- do?id=16057. Accessed date: 19.03.2014.
• WHO (d). Programme on mental health. WHOQOL: Me- asuring Quality of Life 1997; 1-13.
• Türkiye İstatistik Kurumu-(b). (TUİK). İstatistiklerle yaş- lılar (Elderly Statistics) 2014. Türkiye İstatistik Kurumu Publishing, 2014. ISBN:978-975-196315-4. Yayın No: 4365.
• Akyol A, Durmuş D, Doğan C, Bek Y, Cantürk F. Geriatrik populasyonda yaşam kalitesi ve depresif belirti düzeyi. Turk J Rheumatol 2010; 25: 165-73.
• Ware JE, Sherbourne CD. The MOS 36-item short form healty survey. I,conceptual framework and item selection. Med Care 1992; 30(6): 473-83.
• Koçyiğit H, Aydemir Ö, Fişek G, Ölmez N, Memiş A. Kısa Form-36 (KF-36) ’nın Türkçe versiyonunun güvenilirliği ve geçerliliği. İlaç ve Tedavisi Dergisi 1999; 12: 102-6.
• Ebrahim S, Bowling A (Edited). Handbook of health re- search methods: investigation, measurement and analysis. Published by Open Unıversity Press, 2005.
• Pınar R. Reliability and construct validity of the SF-36 in Turkısh cancer patients. Qual Life Res 2005; 14: 259-64.
• Demiral Y, Ergör G, Ünal B, Semin S, Akvardar Y, Kıvırcık B, Alptekin K. Normative data and discriminative proper- ties of short-form 36 (SF 36) in Turkish urban population. BMC Public Health 2006; 6: 247-1-8.
• Onat Şahin Ş. Yaşlı bireylerde sosyodemografik özellikler ve kognitif fonksiyonların yaşam kalitesine etkisi. Türk Os- teoporoz Dergisi 2013; 69-73.
• Ware JE. Sf-36 Health Survey Update, In: Maruish Me (Ed), The use of psychological testing for treatment planning and outcomes assessment 3rd Edition, USA, Lawrance Erlbaum Associates 2004; (3): 693-718.
• Ware JE, Kosınskı M, Bayliss MS, Mchorney CA, Rogers WH, Raczek A. Comparison of methods for the scoring and statistical analysis of SF-36 health profile and summary measures: summary of results from the medical outcomes study. Medical Care 1995; 33(4): 264-79.
• Akbolat M, Turgut M, Över G. Hemşirelerin yaşam kalitesi algılarının motivasyonlarına etkisi: bir kamu hastanesi ör- neği. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi 2015; 4(2): 65-82.
• Hayran M, Hayran M. Sağlık Araştırmaları İçin Temel İsta- tistik. Omega Araştırma, Art Ofset Publishing, 2011.
• Haywood KL, Garratt AM, Fitzpatrick R. Quality of life in older people: a structured review of generic self-assessed health instruments. Qual Life Res 2005; 14: 1651-68.
• Günaydın R. Yaşlılarda yaşam kalitesinin değerlendirilmesi (derleme). Turkish Journal of Geriatrics 2010; 13(4): 278- 84.
• Türkiye İstatistik Kurumu-(c) (TUIK). http://www,tuik,go- v,tr/PreTablo,do?alt_id=1017. Accessed date: 18.03. 2015.
• Sönmez Y, Uçku R, Kitay Ş, Korkut H, Sürücü S, Sezer M, Çalık E, Kayalı D, Yetiş Ç, Şentürk E, Kuralay M, Gülca MA. İzmirde bir sağlık ocagı bölgesınde yaşayan 75 yaş ve uzeri bıreylerde yaşam kalıtesı ve etkıleyen etmenler. DEÜ Tıp Fak Derg 2007; 21(3): 145-53.
• Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü. Türkiye’de doğurganlık, üreme sağlığı ve yaşlılık, 2008 Türkiye nüfus ve sağlık araştırması ileri analiz çalışması. Hacettepe Üni- versitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, Sağlık Bakanlığı Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü, Başba- kanlık Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı ve TÜBİTAK, 2010.
• Kaya M, Aslan D, Vaizoğlu Acar S, Doruk C, Dokur U, Bi- çici V, Gülen T, Dursun A, Erayman A, Ertekin Ö. Ankara Keçiören ilçesine bağli bir mahallede yaşayan 65 yaş üzeri bireylerin yaşam kalitesi özellikleri ve etkileyen faktörler. Turkish J Geriatrics 2008; 11(1): 12-7.
• Andsoy Işık I, Aydın T, Şahin Oksay A, Dinç S. Karabük ilindeki bir huzurevinde yaşayan yaşlılarda cerrahi girişim geçirme sıklığı ve yaşam kalitesine etkisi. Mersin Üniv Sağ- lık Bilim Derg 2012; 5(3): 30-5.
• Aksoydan E. Ankara’da kendi evinde ve huzurevinde yaşa- yan yaşlıların sağlık ve beslenme durumlarının saptanması. Turkish J Geriatrics 2006; 9(3): 150-7.
• Ancoli-Israel S, Ayalon L. Diagnosis and treatment of sle- ep disorders in older adults. Am J Geriatr Psychiatry 2006; 14(2): 95-103.
• Tufan U, Arun Ö. Türkiye Özürlüler Araştırması 2002. İkincil Analizi, Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştirma Kuru- mu (TÜBİTAK), Proje No: SOBAG-104K077, 2006, 1-133.
• Kurt G, Beyaztaş FY, Erkol Z. Yaşlıların sorunları ve yaşam memnuniyeti. Adli Tıp Dergisi 2010; 24: 32-9.
• Xavier FM, Ferraz MP, Marc N, Escosteguy NU, Moriguchi EH. Elderly people’s definition of quality of life. Rev Bras Psiquiatr 2003; 25: 31-9.
• Lima MG, Barros MB, César CL, Goldbaum M, Carandina L, Ciconelli RM. Health related quality of life among the elderly: a population-based study using SF-36 survey. Cad, Saşde Pşblica 2009; 25(10): 2159-67.
• Altuğ F, Yağcı N, Kitiş A, Büker N, Cavlak U. Evde yaşayan yaşlılarda yaşam kalitesini etkileyen faktörlerin incelenme- si. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi 2009; (1): 48-60.
• Dedeli Ö, Fadıloğlu Ç, Turan İ, Bor S. İzmir huzurevindeki yaşlılarda fekal inkontinans sıklığı ve yaşam kalitesi üzerine etkisi. Turkish Journal of Geriatrics 2008; 11(1): 33-41.
• Kurtuluş Z, Yıldız H, Pınar R. Sağlıkla ilişkili yaşam kalite- sinin geriatride kullanımı. Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Sağlıkta Birikim Dergisi 2006; 2(1): 21- 6.
• Canbaz S, Sunter AT, Dabak S, Pekşen Y. The prevalance of chronic diseases and quality of life in elderly people in Samsun. Turkish J Med Sci 2003; 33: 335-40.
• Kılıçoğlu A, Yenilmez Ç. Huzurevindeki yaşlı bireylerde ya şam kalitesi ve bireye özgü etkenler ile ilişkisi. Düşünen Adam 2005; 18(4):187-95.
• Saygun M, Eser E. Yaşlılık Döneminde algılanan sağlık ve yaşamın niteliği; neredeyiz?. Edited: Aslan D, Ertem M. Yaşlı Sağlığı: Sorunlar ve Çözümler, HASUDER Publishing, 2012-1. ISMN:978-975-97836-1-7.
• Molzahn AE, Kalfoss M, Schick Makaroff K, Skevington SM. Comparing the importance of different aspects of qu- ality of life to older adults across diverse cultures. Age Age- ing 2011; 40(2): 192-9.
• Power M, Quinn K, Schmidt S. Development of the WHOQOL-old module. Qual Life Res 2005; 14(10): 2197- 214.