Uluslararası Standartlarda İkinci Derece Birinci Sınıf Bir Ulusal Düşey Kontrol Ağının Tesis ve Ölçü Esasları
Öz
Jeodezinin
en önemli görevlerinden biri fiziksel yeryüzü üzerindeki doğal ve yapay
detayların üç boyutlu konumsal bilgilerini üretmektir. Yeryüzü üzerindeki konum
bilgileri daha önce tesis edilmiş olan yatay ve düşey kontrol noktaları ve
Global Navigation Satellite System (GNSS) Ağları ile elde edilir.
Son
yıllarda konum bilgilerinin üretilmesinde GNSS alıcılarının kullanımı oldukça
yaygınlaşmıştır. Bununla birlikte GNSS sistemlerinden elde edilen yükseklik
değeri ölçülen noktanın çekül eğrisi boyunca referans elipsoidine olan
uzaklığını ifade eden elipsoidal yüksekliktir (h). Elipsoidal yükseklik
geometrik bir değer olup fiziksel bir karşılığı yoktur, dolayısı ile gerçek
anlamda bir yüksekliği ifade etmez. Bu nedenle mühendislik problemlerimizin
çözümü için elipsoidal yüksekliklerin (h) ortometrik yüksekliğe (H)
dönüştürülmesi gerekmektedir. Ortometrik yükseklik, yeryüzü üzerindeki bir
noktanın çekül eğrisi boyunca geoit yüzeyine olan uzaklığıdır. GNSS’ in etkin
kullanımı için hassas bir düşey kontrol ağına ve cm hassasiyetinde belirlenmiş
geoit yüzeyine ihtiyaç vardır. Hassas bir geoit yüzeyi oluşturmak için,
öncelikle Uluslararası standartlarda hassas nivelman ağının oluşturulması,
yeterli sıklıkta gravite ölçülerinin yapılması, mareograf istasyonlarından
ortalama deniz seviyesi verisinin elde edilmesi ve ölçülerin dengelenmesi
gerekmektedir.
Bilindiği
gibi ülkemize ait mevcut düşey kontrol ağımız (TUDKA) devam eden yol genişletme
çalışmaları ve altyapı çalışmaları nedeni ile büyük oranda tahrip olmuştur.
Buna ilave olarak bu ağdan elde edilen geoit yüzeylerinin hassasiyeti ancak ±10
cm civarındadır. Sonuç olarak bizim DKA’ mızı yenileme ihtiyacımız ortaya
çıkmiştır. Bu nedenle bu çalışmada Amerikan Federal Geodetic Control Komite (FGCC)
Standartları çerçevesinde gerçekleştirilmiş İkici Derece Birinci Sınıf bir
ulusal düşey kontrol ağından hareketle Uluslararası ve ulusal DKA’ larının
tesisi ve nivelman ölçülerinin gerçekleştirilmesinde dikkat edilecek konular
açıklanmıştır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Ayhan, M.E., Demir, C. (1992). Türkiye Ulusal Düşey Kontrol (Nivelman) Ağı-1992 (TUDKA-92). Harita Dergisi, Sayı 109
- Demir, C., Cingöz, A., Şerbetci, M. (1992) Ülke Temel Jeodezik Ağın Tarihçesi, Nirengi, Nivelman ve Gravite Ağları, Harita ve Kadastro Mühendisliği, Sayı: 72 Ankara
- Demir, C. (1999). Türkiye Ulusal Düşey Kontrol Ağı-1999 (TUDKA-99). HGK İç Rapor No: Jeofniv-02-1999, Jeodezi Dairesi Başkanlığı, Ankara.
- Kılıçoğlu,A., Direnç, A., Yıldız, H., Bölme, M., Aktuğ, B., Simav, M., Lenk O. (2011). Regional gravimetric quasi¬geoid model and transformation surface to national height system for Turkey (THG¬09), Studia Geophysica et Geodaetica, 55, 557¬578.
- Simav, M., ve dig. (2015). Türkiye Yükseklik Sisteminin Modernizasyonu ve Gravite Altyapısının İyileştirilmesi Projesi TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası, 15.Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı, 25¬28 Mart 2015, Ankara.
- Simith, C. L. (2010). Bech Mark reset procedures, National Geodetic Survey, Silver Spring MD 20910, September,2010
- Demir, C. ve Yaprak, S. (2016). Suudi Arabistan Hassas nivelman Ağı projesi Region 3 sonuç raporu.
- Şerbetci, M., (1992) Ülke Temel Jeodezik Ağın Tarihçesi, Nirengi, Nivelman ve Gravite Ağları, Harita ve Kadastro Mühendisliği, Sayı: 72 Ankara
- http://www.hgk.msb.gov.tr/images/jeodezifaaliyetler/d5a4eb6752402a7.pdf
- https://www.ngs.noaa.gov/FGCS/tech_pub/1984-stds-specs-geodetic-control-networks.htm
- http://www.fulcrumapp.com/apps/categories/engineering/
- https://www.ngs.noaa.gov/PC_PROD/pc_prod.shtml#WinDesc
- https://www.ngs.noaa.gov/FGCS/tech_pub/1984stds-specs-geodetic-control-networks.htm
- https://www.lantmateriet.se/globalassets/kartor-och-geografisk-information/gps-och-matning/geodesi/rapporter_publikationer/rapporter/lantmaterirapport_2014_2.pdf
- https://www.ngs.noaa.gov/PC_PROD/pc_prod.shtml#Translev
Öz
Kaynakça
- Ayhan, M.E., Demir, C. (1992). Türkiye Ulusal Düşey Kontrol (Nivelman) Ağı-1992 (TUDKA-92). Harita Dergisi, Sayı 109
- Demir, C., Cingöz, A., Şerbetci, M. (1992) Ülke Temel Jeodezik Ağın Tarihçesi, Nirengi, Nivelman ve Gravite Ağları, Harita ve Kadastro Mühendisliği, Sayı: 72 Ankara
- Demir, C. (1999). Türkiye Ulusal Düşey Kontrol Ağı-1999 (TUDKA-99). HGK İç Rapor No: Jeofniv-02-1999, Jeodezi Dairesi Başkanlığı, Ankara.
- Kılıçoğlu,A., Direnç, A., Yıldız, H., Bölme, M., Aktuğ, B., Simav, M., Lenk O. (2011). Regional gravimetric quasi¬geoid model and transformation surface to national height system for Turkey (THG¬09), Studia Geophysica et Geodaetica, 55, 557¬578.
- Simav, M., ve dig. (2015). Türkiye Yükseklik Sisteminin Modernizasyonu ve Gravite Altyapısının İyileştirilmesi Projesi TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası, 15.Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı, 25¬28 Mart 2015, Ankara.
- Simith, C. L. (2010). Bech Mark reset procedures, National Geodetic Survey, Silver Spring MD 20910, September,2010
- Demir, C. ve Yaprak, S. (2016). Suudi Arabistan Hassas nivelman Ağı projesi Region 3 sonuç raporu.
- Şerbetci, M., (1992) Ülke Temel Jeodezik Ağın Tarihçesi, Nirengi, Nivelman ve Gravite Ağları, Harita ve Kadastro Mühendisliği, Sayı: 72 Ankara
- http://www.hgk.msb.gov.tr/images/jeodezifaaliyetler/d5a4eb6752402a7.pdf
- https://www.ngs.noaa.gov/FGCS/tech_pub/1984-stds-specs-geodetic-control-networks.htm
- http://www.fulcrumapp.com/apps/categories/engineering/
- https://www.ngs.noaa.gov/PC_PROD/pc_prod.shtml#WinDesc
- https://www.ngs.noaa.gov/FGCS/tech_pub/1984stds-specs-geodetic-control-networks.htm
- https://www.lantmateriet.se/globalassets/kartor-och-geografisk-information/gps-och-matning/geodesi/rapporter_publikationer/rapporter/lantmaterirapport_2014_2.pdf
- https://www.ngs.noaa.gov/PC_PROD/pc_prod.shtml#Translev
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Mühendislik |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 1 Ağustos 2018 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2018 |