En az maliyetli yol analizine dayalı arkeolojik tahmin haritalarının kullanılabilirliğinin incelenmesi: Sivas merkez ilçesi örneği

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 3, 319 - 331, 15.12.2023

Olcay Zengin Koşan , Çağdaş Kuşçu Şimşek

https://doi.org/10.29128/geomatik.1214252

Öz

CBS temelli arkeolojik tahmin haritası, kültürel miras yönetimi alanında ve arkeolojik lokasyon analizlerinde kullanılan bir tekniktir. Özellikle belli bir bölgede yapılacak arkeolojik çalışmaların planlı olarak yürütülmesinin yanı sıra zaman ve maliyetin azaltılması gibi avantajları bulunmaktadır. Ayrıca, yapılacak yüzey araştırmalarında tahmin haritalarının kullanılması, son yıllarda kaçak kazılarla hızla tahrip edilen arkeolojik alanların tespitinin daha hızlı yapılmasını sağlayacaktır. Sivas ilinin zengin arkeolojik potansiyeli yapılan yüzey araştırmaları ile ortaya konulmuştur. Ancak yüzölçümü bakımından Türkiye’nin ikinci büyük ili olan Sivas’ın henüz tamamıyla araştırılmamış bölgeleri bulunmaktadır. Bu çalışmada, Sivas ili Merkez ilçesi için en az maliyetli yol analizi (LCPA) kullanılarak bir arkeolojik tahmin modeli oluşturulmuştur. Çalışma alanı sınırları içerisinde MÖ 2. Binyıl'a tarihlenen 23 ve Demir Çağı'na tarihlenen 30 arkeolojik alan girdi noktası olarak kullanılmıştır. MÖ 2. binyıl için daha sonraki dönemlerden 18 yerleşim yeri ve Demir Çağı için demir çağı sonrası dönemlerden 12 yerleşim ise kontrol noktası olarak seçilmiştir. Çalışma alanının topoğrafyası ve giriş noktası olarak seçilen farklı arkeolojik alanlar (höyük, yamaç yerleşimi, tepe yerleşimi, tümülüs) kullanılarak bu alanlar arasında En Az Maliyetli Yol (LCP) ağı oluşturulmuştur. Kontrol noktaları ile yol ağı arasındaki ilişki her iki dönem için ayrı ayrı incelenmiş ve kontrol noktalarının %90'ından fazlasının 1 km içinde olduğu tespit edilmiştir. Bu kontrol noktalarının %80'den fazlası ilk 500 m’deki, %20'den fazlası ise 50 m’deki alanda yer almaktadır. Elde edilen sonuçlar, LCPA kullanılarak etkili bir tahmine dayalı modelin oluşturulabileceğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Arkeolojik Tahmin Modeli, CBS, En Az Maliyetli Yol (LCP), Dijital Arkeoloji, Demir Devri

Kaynakça

• Aşınmaz, A. (2021). Pamphylia’daki kırsal yerleşim dokusu ve bölgesel yerleşim trendlerinin CBS destekli analizi. (Doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Arkeoloji Ana Bilim dalı).
• Barjamovic, G. (2011). A Historical Geography of Anatolia in the Old Assyrian Colony Period. Copenhagen: Carsten Niebuhr Institute Publications.
• Berdahl, A. M., Kao, A. B., Flack, A., Westley, P. A. H., Codling, E. A., Couzin, I. D., Dell, A. I., & Biro, D. (2018). Collective animal navigation and migratory culture: from theoretical models to empirical evidence. Philosophical Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences, 373(1746), 20170009. https://doi.org/10.1098/rstb.2017.0009
• Branting, S. A. (2004). Iron Age Pedestrians at Kerkenes Dag: An Archaeological GIS-T Approach to Movement and Transportation. (Doktora tezi, State University of New York at Buffalo).
• Branting, S. A. (2012). Seven solutions for seven problems with least cost pathways. White, D. A. & Surface-Evans, S. L. (Eds.), Least Cost Analysis of Social Landscapes: Archaeological Case Studies (pp. 209-224). Salt Lake City: University of Utah Press.
• Byrd, B. F., Byrd, Garrard, A. N. & Brandy, P. (2015). Modeling foraging ranges and spatial organization of Late Pleistocene hunter-gatherers in the southern Levant - a least-cost GIS approach. Quaternary International, 396, 62–78. https://doi.org/10.1016/j.quaint.2015.07.048
• Caracausi, S., Berrutib, G. L. F., Daffaraa, S., Bertèc, D. & Borele, F. R. (2018). Use of a GIS predictive model for the identification of high altitude prehistoric human frequentations. Results of the Sessera valley Project (Piedmont, Italy). Quaternary International, 490, 10–20. https://doi.org/10.1016/j.quaint.2018.05.038
• Cet, M. de, Duttmann, R., Lull, V. Micó, Müller, Rihuete Herrada, C., Risch, R. & Verhagen, P. (2015). Agricultural territories and GIS modelling: the long-term case study of Menorca. Traviglia, A. (Ed.), Across Space and Time. Selected Papers from the 41st Computer Applications and Quantitative Methods in Archaeology Conference (Perth, WA, 25-28 March 2013) (pp. 224-238). Amsterdam: Amsterdam University Press.
• Danese, M., Masini, N., Biscione, M. & Lasaponara, R. (2014). Predictive modeling for preventive Archaeology: overview and case study. Central European Journal of Geosciences, 6 (1), 42–55. https://doi.org/10.2478/s13533-012-0160-5
• Demir, N., İşkan Işık, H., Koçak, M., Sönmez, N. K., Bayram, B., Kuleli, E. et al (2018). Kültürel miras belgelemesinde çok disiplinli eğitim tasarımı ve sivil bilim yaklaşımı. Maktav, D. § Avdan, U. (Eds.), VII. Uzaktan Algılama CBS Sempozyumu, 18-21 Eylül 2018, Eskişehir, Türkiye, (pp. 45-50).
• Earle, T. (2009). Routes through the landscape: A comparative approach. Snead, J. L., Erickson, C. L. & Darling, J. A. (Eds.), Landscape of Movement. Trails, Paths, and Roads in Anthropological Perspective (pp. 253-270). Philadelphia: University of Pennsylvania Press. https://doi.org/10.9783/978193456537
• Egeland, C. P., Nicholson, C. M. & Gasparian, B. (2010). Using GIS and ecological variables to identify high potential areas for paleoanthropological survey: An example from Northern Armenia. Journal of Ecological Anthropology, 14(1), 89-98. https://doi.org/10.5038/2162-4593.14.1.8
• Engin, A. (2009). Sivas ili 2007 yılı yüzey araştırması. Bayram, F. & Özme, A. (Eds.), 26. Araştırma Sonuçları Toplantısı – 2 (pp. 73-94). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Engin, A. (2010). Sivas ili 2008 yılı yüzey araştırması. Dönmez, H. & Keskin, C. (Eds.), 27. Araştırma Sonuçları Toplantısı-3, (pp. 129-149). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Engin, A. (2011). Sivas ili 2009 yılı yüzey araştırması. Toy, A. N. & Keskin, C. (Eds.), 28. Araştırma Sonuçları Toplantısı-2, (pp. 81-101). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Engin, A. (2019). Sivas ili arkeolojisi: yapılanlar ve yapılması gerekenler. Yekbaş, H. & Yüksel, A. (Eds.), Her Yönüyle Sivas Uluslararası Sempozyumu, vol. 3, (pp. 29-46). Sivas: Sivas Cumhuriyet University.
• Engin, A., Uysal, B., Ay-Şafak, F. & Bozkurt, A. (2012). Sivas ili 2010 yılı yüzey araştırması. Özme, A. (Ed.), 29. Araştırma Sonuçları Toplantısı-1, (pp. 173-208). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Engin, A., Uysal, B., Ay-Şafak, F. & Bozkurt, A. (2013). Sivas ili 2011 yılı yüzey araştırması. Özme, A. (Ed.), 30. Araştırma Sonuçları Toplantısı-2, (pp. 13-38). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Engin, A., Uysal, B., Zengin-Koşan, O., Ay-Şafak, F. & Bozkurt, A. (2014). Sivas ili 2012 yılı yüzey araştırması. Özme, A. (Ed.), 31. Araştırma Sonuçları Toplantısı-2, (pp. 43-64). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Engin, A., Zengin-Koşan, O., Ay-Şafak, F. & Bozkurt, A. (2015). Sivas ili 2013 yılı yüzey araştırması. Özme, A. (Ed.), 32. Araştırma Sonuçları Toplantısı-1, (pp. 399-430). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Genz, H. (2011). The Iron Age in Anatolia. Tsetskhladze, G. R. (Ed.), The Black Sea, Greece, Anatolia and Europe in the First Millennium BC (pp. 331-368). Leuven: Peeters Publishers.
• Hamer, W.B., Knitter, D., Grimm, S.B., Serbe, B., Eriksen, B.V., Nakoinz, O. & Duttmann, R. (2019). Location modeling of final Paleolithic Sites in Northern Germany. Geosciences, 9 (10), 430. https://doi.org/10.3390/geosciences9100430
• Helbing, D., Keltsch, J. & Molnar, P. (1997). Modelling the evolution of human trail systems. Nature 388, (6637), 47–50. https//doi.org/10.1038/40353
• Herzog, I. (2013). The potential and limits of optimal path analysis. Bevan, A. & Lake, M. (Eds.), Computational Approaches to Archaeological Spaces (pp. 179–211). Walnut Creek: Left Coast Press.
• Herzog, I. (2014a). Least cost networks. Earl, G., Sly, T., Chrysanthi, A., Murrieta-Flores, P.A., Papadopoulos, C., Romanowska, I. & Wheatley, D. (Eds.), Archaeology in The Digital Era. Papers from the 40th Annual Conference of Computer Applications and Quantitative Methods in Archaeology (CAA), Southampton, 26-29 March 2012 (pp. 237–248). Amsterdam: Amsterdam University Press. https://doi.org/10.1515/9789048519590-026
• Herzog, I. (2014b). Least cost paths – some methodological issues. Internet Archaeology 36. https://doi.org/10.11141/ia.36.5
• Herzog, I. & Posluschny, A. (2011). Tilt – slope-dependent least cost path calculations revisited. Jerem, E., Redo, F. & Szeverényi, V. (Eds.), On the Road to Reconstructing the Past (pp. 212-218). Budapest.
• Ingold, T. (1993). The temporality of the landscape. World Archaeology, 25 (2), 152–174. https://doi.org/10.1080/00438243.1993.9980235
• Judge, W. J. & Sebastian, L. (1988). Quantifying the Present and Predicting the Past: Theory, Method, and Application of Archaeological Predictive Modeling. Denver: U.S. Department of the Interior, Bureau of Land Management Service Center.
• Kamermans, H. (2004). The application of predictive modelling in archaeology: Problems and possibilities. Niccolucci, F. & Hermon, S. (Eds.), Beyond the Artifact: Digital Interpretation of the Past, Proceedings of CAA 2004, Prato 13-17 April 2004 (pp. 273-277). Budapest: Archaeolingua.
• Kamermans, H., M. van Leusen, & Verhagen, P. (2009). Archaeological Prediction and Risk Assessment. Alternatives to Current Practice. Leiden: Leiden University Press.
• Kantner, J. (2012). Realism, reality, and routes: Evaluating cost-surface and cost-path algorithms. White, D.A. & Surface-Evans, S.L. (Eds.), Least Cost Analysis of Social Landscapes (pp. 225–238). Utah: University of Utah Press, Salt Lake City.
• Kealhofer, L. & Grave, P. (2011). The iron age on the central anatolian plateau. Steadman, S. R. & McMahon, G. (Eds.), The Oxford Handbook of Ancient Anatolia (pp. 415-442). New York: Oxford University Press.
• Kinsella-Shaw, J. M., Shaw, B. & Turvey, M. T. (1992). Perceiving ‘walk-on-able’ slopes. Ecological Psychology, 4 (4), 2223-239. https://doi.org/10.1207/s15326969eco0404_2
• Kondo, Y. & Seino, Y. (2011). GPS-aided walking experiments and data-driven travel cost modeling on the historical road of Nakasendō-Kisoji (Central Highland Japan). Frischer, B., Crawford, J. W. & Koller, D. (Eds.), Making History Interactive, Computer Applications and Quantitative Methods in Archaeology. Proceedings of the 37th International Conference, Williamsburg, Virginia, United States of America, March 2009 (pp. 158–165). Oxford: Archaeopress.
• Kökten, İ. K. (1947). 1945 yılında Türk Tarih Kurumu adına yapılan tarihöncesi araştırmaları. Belleten, XI (43), 431-472.
• Lewis, J. (2018). The suitability of using least cost path analysis in the prediction of Roman Roads in the Highland and Lowland Zones of Roman Britain. Paper presented at the 26th GIScience Research UK Conference, University of Leicester,17-26 April 2018.
• Magnini, L. & Bettineschi, C. (2019). Theory and practice for an object-based approach in archaeological remote sensing. Journal of Archaeological Science, 107, 10–22. https//doi:10.1016/j.jas.2019.04.005
• Meriggi, P. (1965). Qualio viaggio Anatolico. Oriens Antiquus, 4, 263-315.
• Milheira, R. G., De Souza, J. G. & Iriarte, J. (2019). Water, movement and landscape ordering: A GIS-based analysis for understanding the mobility system of late Holocene mound-builders in southern Brazil. Journal of Archaeological Science, 111, 105014. https://doi.org/10.1016/j.jas.2019.105014
• Minetti, A. E., Moia, C., Roi, G. S., Susta, D. & Ferretti, G. (2002). Energy cost of walking and running at extreme uphill and downhill slopes. Journal of Applied Physiology, 93 (3), 1039–46. https://doi.org/10.1152/japplphysiol.01177.2001
• Mlekuž, D. (2014). Exploring the topography of movement. Polla, S. & Verhagen, P. (Eds.), Computational Approaches to the Study of Movement in Archaeology. Theory, Practice and Interpretation of Factors and Effects of Long Term Landscape Formation and Transformation (pp. 5–22). Boston: De Gruyter.
• Murrieta-Flores, P. A. (2010). Traveling in a prehistoric landscape: Exploring the influences that shaped human movement. Frischer, B., Crawford, J. W. & Koller, D. (Eds.), Making History Interactive. Computer Applications and Quantitative Methods in Archaeology (CAA). Proceedings of the 37th International Conference, Williamsburg, Virginia, United States of America, March 22-26 (pp. 249-267). BAR International Series S2079. Oxford: Archaeopress.
• Müller-Karpe, A. & Müller-Karpe, V. (2013). Kuşaklı – Šarišša. Doğan-Alparslan, M. & Alparslan, M. (Eds.), Hittites. An Anatolian Empire (pp. 220-227). Istanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Müller-Karpe, A., V. Müller-Karpe, & Kryszat, G. (2014). Untersuchungen in Kayalıpınar 2013 und 2014. Mitteilungen der Deutschen Orient-Gesellschaft zu Berlin, 146, 11-41.
• NPS (National Park Service of U.S.) (1996). A Handbook for Trail Design, Construction, and Maintenance, https://www.nps.gov/noco/learn/management/upload/Handbook-complete-2.pdf
• Nuninger, L., Verhagen, P., Bertoncello, F. and Castrorao Barba, A. (2016). Estimating “land use heritage” to model changes in archaeological settlement patterns. Burgers, G. L. M., Kluiving, S. J. & Hermans, R. A. E. (Eds.), Multi-, Inter- and Transdisciplinary Research in Landscape Archaeoloy: Proceedings of the 3rd International Landscape Archaology Conference in Rome, Italy (pp. 12-21). Amsterdam: Vrije Universiteit Amsterdam. https://doi.org/10.5463/lac.2014.60
• Orengo, H. A. & Garcia-Molsosa, A. (2019). A brave new world for archaeological survey: Automated machine learning-based potsherd detection using high-resolution drone imagery. Journal of Archaeological Science, 112. https://doi.org/10.1016/j.jas.2019.105013
• Osten, von der, H. H. (1933). Discoveries in Anatolia 1930-31. Chicago, Illinois: The University of Chicago Press.
• Ökse, T. A. (1994). Sivas ili 1992 yüzey araştırması. Bayram, F., Eren, H., Ülgen, N., Kaymaz, F. & Ergürer, A.H. (Eds.), XI. Araştırma Sonuçları Toplantısı (pp. 243-258). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Ökse, T. A. (1995). Sivas ili 1993 yüzey araştırması. Eroğlu, İ., Bayram, F., Eren, H., Ülgen, N., Kaymaz, F. & Ergürer, A. H. (Eds.), XII. Araştırma Sonuçları Toplantısı (pp. 317-329). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Ökse, T. A. (1996). Sivas ili 1994 yüzey araştırması. Eroğlu, İ., Ülgen, N., Eren, H., Bayram, F., Tarlan, N., Tatlıcan, N., Ergürer, A. H. & Morkaya, Y. (Eds.), XIII. Araştırma Sonuçları Toplantısı-1 (pp. 205-228). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Ökse, T. A. (1997). Sivas ili 1995 yüzey araştırması. Eroğlu, İ., Eren, H., Bayram, F., Kaymaz, F., Tarlan, N., & Ergürer, A.H. (Eds.), XIV. Araştırma Sonuçları Toplantısı-2 (pp. 375-400). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Ökse, T. A. (1999). Sivas ili 1997 yüzey araştırması. Olşen, K., Çakmak, H. Bayram, F., Kaymaz, F., Tarlan, N., Özme, A., Ataş, K. & Dönmez, H. (Eds.), XVI. Araştırma Sonuçları Toplantısı-1 (pp. 467-490). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Ökse, T. A. (2000). Sivas ili 1998 yüzey araştırması. Olşen, K., Bayram, F., Özme, A., Ataş, K., Kepenek, Y., Dönmez, H. & Süvari, C. (Eds.), 17. Araştırma Sonuçları Toplantısı–2 (pp. 11-24). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Ökse, T. A. (2001). Sivas ili 1999 yüzey araştırması. Olşen, K., Bayram, F., Dönmez, H., Ataş, K., Güder, N. & Toy, N. (Eds.), 18. Araştırma Sonuçları Toplantısı–2 (pp. 89-100). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Ökse, T. A. (2002). Sivas ili 2000 yüzey araştırması. Olşen, K., Bayram, F., Özme, A., Dönmez, H., Güder, N. & Toy, N. (Eds.), 19. Araştırma Sonuçları Toplantısı–2 (pp. 229-238). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Ökse, T. A. (2014). Second millenium BC settlement patterns in the upper Kızılırmak region. Engin, A., Helwing, B. & Uysal, B. (Eds.), Studies in Honor of Engin Özgen. Armizzi (pp. 205-217). Ankara
• Özendi, M. (2022). Kültür varlıklarının yersel lazer tarama yöntemi ile dijital dokümantasyonu: Zonguldak Uzun Mehmet Anıtı örneği, Geomatik, 7(2), 139-148.
• Özgüç, T. (1947a). Türk Tarih Kurumu ve Sivas ili adına Topraktepe’de yapılan kazı. In Memoriam Halil Edhem, vol. I, 219-225. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Özgüç, T. (1947b). Türk Tarih Kurumu adına yapılan Maltepe (Sivas yanında) kazısı. Belleten, XI (44), 641-655.
• Pingel, T. J. (2010). Modeling slope as a contributor to route selection in mountainous areas. Cartography and Geographic Information Science, 37 (2), 137-148. https://doi.org/10.1559/152304010791232163
• Powroznik, K. J. (2010). Die Eisenzeit in Kuşaklı, Kuşaklı-Sarissa Band 5. Rahden/Westfalia: Vorgeschichtliches Seminar in Verbindung mit der Deutschen Orient-Gesellschaft, Verlag Marie Leidorf GmbH.
• Rivera, J. A. (2014). A Threat-Based Least-Cost Path Decision Support Model for National Security Resource Allocation Along The Us-Mexico Border. (Yüksek lisans tezi. Faculty of the Usc Graduate School University of Southern California, Geographic Information Science and Technology program).
• Rogers, S. R., Collet, C. & Lugon, R., (2015). Least cost path analysis for predicting glacial archaeological site potential in central Europe. Traviglia, A. (Ed.), Across Time and Space: Selected Papers from the 41st Computer Applications and Quantitative Methods in Archaeology Conference, Perth 23–25 March 2013 (pp. 261–275). Amsterdam: Amsterdam University Press.
• Sagona, A. & Zimansky, P. (2009). Ancient Turkey. New York: Routledge.
• Scarf, P. (2007). Route choice in mountain navigation, Naismith’s rule and the equicalence of distance and climb. Journal of Sports Sciences, 25 (6), 719-726. https://doi.org/10.1080/02640410600874906
• Surface-Evans, S. & White, D. (2012). An introduction to the least cost analysis of social landscapes. White, D. A. & Surface-Evans, S. L. (Eds.), Least Cost Analysis of Social Landscapes: Archaeological Case Studies (pp. 1-7). Salt Lake City: University of Utah Press.
• Şasi, A. & Yakar, M. (2018). Photogrammetric modelling of Hasbey Dar'ülhuffaz (Masjid) using an unmanned aerial vehicle. International Journal of Engineering and Geosciences, 3(1), 6-11.
• Van Leusen, P. M. & Kamermans, H. (2005). Predictive Modelling for Archaeological Heritage Management: a Research Agenda. (Nederlandse Archeologische Rapporten; Vol. 29). Amersfoort: Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek. https://doi.org/10.17026/dans-zqq-b335
• Ulvi, A. & Toprak, A. S. (2016). Investigation of three-dimensional modelling availability taken photograph of the unmanned aerial vehicle; sample of Kanlıdivane Church. International Journal of Engineering and Geosciences, 1(1), 1-7.
• Uslu, A. & Uysal, M. (2017). Arkeolojik eserlerin fotogrametri yöntemi ile 3 boyutlu modellenmesi: Demeter Heykeli örneği, Geomatik, 2(2), 60-65.
• van Leusen, P. M (1996). Unbiasing the archaeological record. Archaeologia e Calcolatori, 7, 129-136.
• Van Leusen, P. M. (2002). Pattern to process: methodological investigations into the formation and interpretation of spatial patterns in archaeological landscapes (Doktora tezi, Rijkuniversiteit Groningen).
• Vaughn, S. & Crawford, T. (2009). A predictive model of archaeological potential: An example from Northwestern Belize. Applied Geography, 29 (4), 542-555. https://doi.org/10.1016/j.apgeog.2009.01.001
• Veenhof, K. R. (2010). Ancient Assur: The city, its traders, and its commercial network. Journal of the Economic and Social History of the Orient, 53: 39-82. https://doi.org/10.1163/002249910X12573963244205
• Verhagen, P. (2007). Testing archaeological predictive models: a rough guide. Posluschny, A., Lambers, K. & Herzog, I. (Eds.), Layers of Perception. Proceedings of the 35th International Conference on Computer Applications and Quantitative Methods in Archaeology (CAA), Berlin, Germany, April 2–6, 2007 (pp. 285-291). Bonn: Dr Rudolf Habelt GmbH.
• Verhagen, P. (2013). On the road to nowhere? Least cost paths, accessibility and the predictive modelling perspective. Contreras, F., Farjas, M. & Melero, F. J. (Eds.), Fusion of Culture. Proceedings of the 38th Conference on Computer Applications and Quantitative Methods in Archaeology, 6-9 April 2010, Granada (pp. 383–389). Oxford: Archaeopress.
• Verhagen, P., Kamermans, H., Van Leusen, M., Deeben, J., Hallewas, D. & Zoetbrood, P. (2010). First thoughts on the incorporation of cultural variables into predictive modelling. Niccolucci, F. & Hermon, S. (Eds.), Beyond the Artefact: Digital Interpretation of the Past. Proceedings of CAA2004, Prato, 13-17 April 2004 (pp. 307-311). Budapest: Archaeolingua.
• Verhagen, P. & Jeneson, K. (2012). A Roman puzzle. Trying to find the Via Belgica with GIS. Chrysanthi, A., Murrieta-Flores, P. & Papadopoulus, C. (Eds.), Thinking Beyond the Tool. Archaeological Computing and the Interpretive Process (pp. 123-130). Oxford: Archaeopress.
• Verhagen, P. & Whitley, T. (2012). Integrating archaeological theory and predictive modeling: a live report from the scene. Journal of Archaeological Method and Theory, 19, 49–100. https://doi.org/10.1007/s10816-011-9102-7
• Verhagen, P., Brughmans, T., Nuninger, L. & Bertoncello, F. (2014a). The long and winding road: Combining least cost paths and network analysis techniques for settlement location analysis and predictive modelling. Earl, G., Sly, T., Chrysanthi, A., Murrieta-Flores, P. A, Papadopoulos, C., Romanowska, I. & Wheatley, D. (Eds.), Archaeology in the Digital Era. Papers from the 40th Annual Conference of Computer Applications and Quantitative Methods in Archaeology (CAA), Southampton, 26–29 March 2012 (pp. 357–366). Amsterdam: Amsterdam University Press. https://doi.org/10.2307/j.ctt6wp7kg.41
• Verhagen, P., Nuninger, L., Tourneux, F. P., Bertoncello, F. & Jeneson, K. (2014b). Introducing the human factor in predictive modelling: A work in progress. Earl, G., Sly, T., Chrysanthi, A., Murrieta-Flores, P.A, Papadopoulos, C., Romanowska, I. & Wheatley, D. (Eds.), Archaeology in the Digital Era. Papers from the 40th Annual Conference of Computer Applications and Quantitative Methods in Archaeology (CAA), Southampton, 26–29 March 2012 (pp. 379-388). Amsterdam: Amsterdam University Press. https//doi:10.2307/j.ctt6wp7kg.43
• Verhagen, P., Nuninger, L., Bertoncello, F. & Castrorao Barba, A. (2016). Estimating the “memory of landscape” to predict changes in archaeological settlement patterns. Campana, S., Scopigno, R., Carpentiero, G. & Cirillo, M. (Eds.), CAA 2015. Keep the Revolution Going. Proceedings of the 43rd Annual Conference on Computer Applications and Quantitative Methods in Archaeology (pp. 623–636). Oxford: Archaeopress.
• Wescott, K. L. & Brandon, R. J. (2000). Practical Applications of GIS for Archaeologists: A Predictive Modeling Toolkit. Taylor & Francis, London.
• Wheatley, D. (2004). Making space for an archaeology of place. Internet Archaeology 15. https://doi.org/10.11141/ia.15.10
• White, D. A. (2007). Transportation, Integration, Facilitation: Prehistoric Trail Networks of the Western Papagueria. (Doktora tezi. Department of Anthropology, University of Colorado at Boulder, Boulder).
• White, D. A. (2015). The basics of least cost analysis for archaeological applications. Advances in Archaeological Practice, 3 (04), 407–414. https://doi.org/10.7183/2326-3768.3.4.407
• White, D. A. & Barber, S. B. (2012). Geospatial modeling of pedestrian transportation networks: a case study from precolumbian Oaxaca, Mexico. Journal of Archaeological Science, 39 (8), 2684–2696. https://doi.org/10.1016/j.jas.2012.04.017
• Yakar, J. & Gürsan-Salzmann, A. (1979). Archaeological survey in the Malatya and Sivas provinces-1977. Tel Aviv, 6 (1-2), 34-53. https://doi.org/10.1179/033443579791130416
• Yakar, M. & Doğan, Y. (2017). Mersin Silifke Mezgit Kale Anıt Mezarı fotogrametrik rölöve alımı ve üç boyutlu modelleme çalışması, Geomatik, 2(1), 11-17.
• Yakar, M. & Doğan, Y. (2018). GIS and three dimensional modeling for cultural heritages. International Journal of Engineering and Geosciences, 3(2), 50-55.
• Zipf, G. K. (1949). Human Behavior and The Principle of Least Effort: An Introduction to Human Ecology. Cambridge: Addison-Wesley.