Stadiasmus Patarensis için Parerga (3) Orta Lykia'da Köybaşı Yerleşimindeki Yazıt Hakkında

Year 2010, Volume: 7, 137 - 152, 15.05.2010

Sencer Şahin

Abstract

Patara Kazı başkanlığının daveti üzerine 2009 yazında Türkiye’ye
ekibiyle gelen Christoph Schuler (Münih) Kalkan’ın kuşuçumu yak. 8 km kuzeyinde,
Kışla Dağı’nın en kuzey noktasında antik Ksanthos hudutları içindeki Köybaşı antik
yerleşiminde bulunan bir yazıtı Zeitschrift für Papy­ro­logie und Epigraphik
(ZPE) 173, 2010 S. 69-86’de Priester πρὸ
πόλεως in Lykien: Eine neue Inschrift aus dem Territorium von Patara başlığı
altında çok kısa bir süre içinde yayımlamıştır. Aynı bölgede ve yerleşim
yerinde Stadiasmus Patarensis çerçevesinde bir TÜBİTAK projesi olarak
sürdürdüğümüz epigrafik ve tarihi coğrafya araştırmaları nedeniyle, bu bölgede
aynı konularda yapılan ve yapılacak olan tüm araştırma ve yayımların denetim ve
gözetimimiz altında olması doğaldır. Söz konusu Köybaşı yerleşimi 2009 yılında,
Schuler’den üç hafta kadar önce, ekibimiz tarafından da araştırılmış ve söz
konusu yazıt arşivlenmiştir.

Makalede Schuler iki açıdan eleştirilmektedir: 1. Yazıt:
Yazarın makale başlığının ilk yarısının, yani „Priester ΠΡΟ ΠΟΛΕΩΣ” ifadesinin,
yazıtın 6. satırında yapılan bir tamamlamaya göre (ὑπάρχοντ[α ἱερέα πρὸ πόλε]ως),
sanki bu sözcükler gerçekten taş üzerinde okunmuş gibi makale başlığına
yansıtılmasıdır. Epigrafi biliminde tamamlamadan hareket ederek kesin sonuç
ortaya koymak, tamamlamayı destekleyebilecek deliller bile olsa, kabul edilemez
bir yöntemdir; yani yayın baştan sakattır. Kaldı ki, akkusativ haldeki ὑπάρχοντα
partisipinin bir görev ya da meslek ismiyle ilişkilendirilerek kullanılmış
olması da belgelenmiş bir durum değildir. Yani örneğin ὑπάρχοντα ἀρχιερέα, ὑπάρχοντα
γραμματέα, ὑπάρχοντα ἀγωνοθέτην ya da ὑπάρχοντα ἱερέα gibi bir kullanım Eski Yunanca’da
yoktur. Bu tür memuriyet eylemleri temporal ya da kausal anlamda
kullanıldıkları zaman genellikle ilgili fiilin presens ya da aorist bir partisipiyle
ifade edilir. Bizzat Schuler tarafından (orada s. 79) atıfta bulunulan yazıtta
da durum budur (TAM II 582 str. 11 vd.: ἱερατεύων διὰ βίου πρὸ πόλεως κτλ.). Öte yandan Schuler, yazıt taşıyıcının sağ tarafı tamamen
aşındığı ve yazılı taraf ile aşınmış taraf arasında 0,005 m’lik bir yükseklik
farkı olduğu halde, bu kısımda bazı harfleri kesin şekilde okunmuş gibi
göstererek yazıt tamamlamasını kısmen buna göre yapmakta ve bunlardan bilimsel
sonuçlar çıkarmağa uğraşmaktadır. Tarafımızdan yapılan kontrollerde bu kısımda
tek bir harf izi dahi kalmadığı kesin olarak saptanmıştır.

2. Schuler çevrenin tarihi coğrafyasına hakim olmadığı için,
Stadiasmus Patarensis’te verilen güzergahları birbirine karıştırmakta, Köybaşı
ören yerini hem GZR 6’da (Ksanthos-Neisa) hem de GZR 54’te (Patara-Phellos)
göstermekte, Ksanthos’tan Phellos’a giden bir yoldan bahsetmekte ve bu karmaşa
içinde Köybaşı yerleşimini Patara teritoryumunda göstermektedir. Halbuki
Stadiasmos’a göre Köybaşı’nın kesinlikle Ksanthos teritoryumunda bir yer olması
gerekmektedir. Çünkü buraya sadece Ksanthos’tan bir yol bağlantısı
bulunmaktadır. Şu halde, örneğin Köybaşı’nın hemen kuzey yanı başında Alacaışık
dağ geçidinden geçen bu yol üzerinde bir mil taşı durmuş olsaydı, bu taş sadece
Ksanthos’tan bir uzaklık verebilirdi.

Bu hususlar göz önünde tutulduğunda, Schuler’in Priester πρὸ πόλεως in Lykien: Eine neue
Inschrift aus dem Territorium von Patara başlığını taşıyan makalesinin ne
ilk cümlesi ne de son cümlesi doğruyu yansıtmaktadır. İlk cümle (Priester πρὸ πόλεως in Lykien) epigrafik
açıdan, son cümle (Eine neue Inschrift
aus dem Territorium von Patara) ise bölgenin tarihi coğrafyası açısından
tamamen hayal ürünüdür. Bunlar göz önünde tutulduğunda 17 sayfalık çalışmanın
ortaya koyduğu bilimsel bir sonuç bulunmamaktadır.

Keywords

Köybaşı, Lykia, Patara, Ksanthos, Stadiasmos.

Parerga zum Stadiasmus Patarensis (3) Die Inschrift von Köybaşı in Zentrallykien

Abstract

Parerga the the Stadiasmus Patarensis (3) The inscription of Köybaşı in Central Lycia

Abstract

In this contribution, the content of the below mentioned article by C. Schuler is criticized. The inscription published by Schuler comes from the ancient settlement of Köybaşı, which lies on the Claudian road to Neisa from Xanthos, on a mountain pass. The contents of the article concerning this inscription are unfortunately built upon what the author believes to be erroneous assumptions. Between the readable left and highly worn right sides, there is approximately 0,005 m height difference that makes the survival of a single letter on the right side impossible. On the surface of the stone there are random thin cracks, from which one can, if one so wishes, form letterforms at will. Schuler claims that he “definitely” read letters in this area, on which he bases both his restorations and explanations. His considerations concerning the route from Xanthos to Phellos also fail. The site of the inscription is connected, primarily in the Claudian period, not with Patara, but with Xanthos. Therefore it could not have been in the territory of Patara, but in the territory of Xanthos. Then, the route 6 of the Stadiasmos passed directly through the cemetery of this place to Norhern Lycia. These epigraphic, historical and geographical inconsistencies in the article disprove almost everything that Schuler expressed about both the content of the inscription and the topography of the site. The two-part title of the article “Priester πρὸ πόλεως in Lykien: Eine neue Inschrift aus dem Territorium von Patara” finds not the slightest confirmation either in the inscription or in the historical geography of the region.

Keywords

Köybaşı, Lycia, Patara, Xanthos

References

• H. Hellenkemper – F. Hild, Tabula Imperii Byzantini 8: Lykien und Pamphylien, Wien 2004 (Denkschriften ÖAW, phil.-hist. Kl. 320).
• F. Hild, Buchbesprechungen zu Şahin – Adak, Stadiasmus, Tyche 24, 2009, 253-255.
• S. Şahin, Die Bauinschrift auf dem Druckrohraquädukt von Delikkemer bei Patara, in: Griechische Epigraphik in Lykien. Eine Zwischenbilanz, hrsg. von Chr. Schuler, Wien 2007 (Denkschriften ÖAW, phil.-hist. Kl. 354).
• S. Şahin, Parerga zum Stadiasmus Patarensis 1: Überlegungen zur Strecke 3 von Sidyma nach Kalabatia, Gephyra 6, 2009, 101-112.
• S. Şahin – M. Adak, Stadiasmus Patarensis. Itinera Romana Provinciae Lyciae, Istanbul 2007 (Monographien zur Gephyra 1).
• C. Schuler, Ein Vertrag zwischen Rom und den Lykiern aus Tyberissos, in: C. Schuler (hrsg.), Griechische Epigraphik in Lykien. Eine Zwischenbilanz, Denkschriften Akademie Wien Bd. 354, Wien 2007.
• C. Schuler, Priester πρὸ πόλεως‚ in Lykien: Eine neue Inschrift aus dem Territorium von Patara, ZPE 173, 2010, 69-86.
• M. Zimmermann, Untersuchungen zur historischen Landeskunde Zentrallykiens, Bonn 1992.