Eumenes II and Apollonioucharax

Year 2011, Volume: 8, 19 - 30, 15.05.2011

Peter Thonemann

Abstract

This article presents a revised edition of an important new Hellenistic document from Lydia, first published by P. Herrmann and H. Malay, New Inscriptions from Lydia (2007), 49–58, no. 32. The inscription concerns a series of privileges granted by the Attalid monarch Eumenes II to the settlers at the military katoikia of Apollonioucharax, the site of which is thereby fixed at or near the modern village of Taşkuyucak, in the Keçi Dağı mountain range north of Lake Koloe/Gygaia (Marmara Gölü). The new document offers significant new evidence for our understanding of land tenure and the management of royal land in the second–century Attalid kingdom.

Keywords

Eumenes II, Apollonioucharax, Lydia, katoikia, land tenure

Eumenes II ve Apollonioucharax

Abstract

Thonemann, Lydia'da ele geçen ve daha önce P. Herrmann ile H. Malay (New Inscriptions from Lydia, Viyana 2007, 49–58, no. 32.) tarafından yayınlanan yeni ve önemli Hellenistik bir belgeyi burada tekrar ele alarak farklı okumalar ve yorumlar sunmaktadır. Söz konusu yazıt Per­gamon kralı II. Eumenes tarafından askeri bir yerleşim (katoikia) olan Apollonioukharaks'ın sakinlerine verilmiş olan bir dizi imtiyazları içermektedir. Bu yeni belge arazi kullanım hakkı ve kraliyet topraklarının yönetimi hakkında sahip olduğumuz bilgilere katkı olarak dikkate değer yeni veriler sunmaktadır. Toprak paylaşımı görevini üstlenen Lykinos'un isminin 162/1 yılına tarihlenen Encekler yazıtında (SEG 40, 1062) aynı işleviyle geçmesinden dolayı yeni yazıtı verilen era'dan dolayı İ.Ö. 165/4 yılına tarihlemek mümkün olmaktadır.

İlk editörler tarafından şahıs ismi olarak tanımlanan Apollonioukharaks aslında bir yer ismidir. “Kale” anlamına gelen kharaks sözcüğü birçok kez başka isimlerle birleşmiş halde yer ismi olarak belgelenmiştir. Apollonioukharaks ise Flaviuslar dönemine ait bir yazıtta Sardis conventus'una bağlı bir yerleşim olarak ethnikon haliyle Efes'ten bir yazıtta (I.Ephesos 13 I.13) bir kez daha karşımıza çıkmaktadır. Apollonioukharaks yerleşimi Keçi Dağ silsilesinin batı eteklerinde Sardis Ovası'nın kuzey ucunda, yazıtın bulunduğu Taşkuyucak köyü yakınlarında aranmalıdır.

B yüzünde yer alan metin; Hermann ve Malay'ın önerdiği gibi Kral Eumenes'in aldığı kararlar ve imziyazların devamını değil, aksine Apollonioukharaks sakinlerinin Bergama hanedanlığına sundukları talep dilekçesini içermektedir. Savaş sonrası maddi sıkıntı çeken Apolloniou­kharaks'­lı­lar kendi himayelerinde olan Sibloë köyüne ait kamu arazilerinin bir kısmını Meleagros adında özel bir şahısa satmak zorunda kalmışlardır. Belli bir süre sonra Apolloniou­kharaks'­lı­lar bu arazileri geri satın almak için Meleagros ile anlaşma sağlamışlar ve gereken parayı kral Eumenes'ten istemişlerdir. Kral bu konuda da cömertçe davranmış ve Apolloniou­kharaks'­lı­lara tanıdığı vergi muafiyetimi beş yıldan on yıla uzattığı gibi kraliyet kasasından arazilerin geri satın alınmasını da sağlamıştır. Apollonioukharaks'lılar kraldan ayrıca ellerinden alınan bazı köylerin sınırlarının yeniden tespit edilmesini ve bu arazilerin kendilerine geri verilmesini talep etmişlerdir. Yapılan yeni tamamlama önerileri ve okumalar doğrultusunda yazıtın çevrisi şöyledir:

A Yüzü:

“Kournoubeudos'lular, savaşta (sadakatini) gösterdiler; Bu yerde ikamet eden Mysia'lıları Kastollos'a göndermeyi (düşünüyordum) zira orada işlenmemiş durumda yeni topraklar mevcuttur. Ancak Apollonioukharaks'tan (elçiler) benimle görüşmeye geldiler ve arazilerin […] memnun olduklarını ve ayrıca Kournoubeudos'taki Mysia'lıların […] oldukları için dost olduklarını ve her ne şekilde olursa olsun kendi aralarında karar verebileceklerini söylediler. Sağduyulu ve ılımlı olmaları bakımından böylelikle ben de bu […] hakkı tanıdım. Ve ayrıca toprak dağıtıcı Lykinos'a onların territoryumlarını daha da genişletmek için nereden (toprak) ekleyebileceğimizi (düşünmesini) emrettim. Büyük bir ilgiyi hak ettikleri için, geçen yıl düşman tarafından talan edilmiş olmalarından dolayı onlara daha önceden tanımış olduğum beş yıllık vergi muafiyeti hakkını - , tıpkı Kadooi'daki Mysia'lılara yapmış olduğum gibi - bir beş yıl daha uzatıyorum. Zorunlu askerlik hizmeti üçte bire düşsün, ancak biliyorum ki herhangi bir acil durum oluşursa istekliliklerinden ve iyi niyetliliklerinden ötürü kendi aralarında çok daha fazla asker sağlayacaklardır. Ürün üzerinden alınacak olan Onluk vergiden bu yıl muaf tutulabilirler ve aynı şekilde kelle vergisi alınan kimseler de bu yıl muaf olsunlar. Yerleşimin yeniden inşasına başladıkları için onlara ayrıca taş ustaları sağlamayı uygun buldum.”

B Yüzü:

“…bunların… kayıtlı… (talep ediyoruz) bu imtiyazlar devam etsin ve 32 yılında (166/5 BC.) ordudan kaçanlar olarak kayıda geçmiş kişilerin [cezasının?] kaldırılmasını ve onların diğerleri gibi aynı (imtiyazlara) sahip olmalarını (sizden talep ediyoruz). Zeus Stratios (kutsal alanı) için dokunulmazlık hakkı ve daha önceden yedi stadia olarak belirlenmiş hakkın on stadia'ya genişletilmesini (talep ediyoruz). Bakkhios rahibi altından bir çelenk yapsın. Hem gümüş hem de hububat olarak kaydedilmiş borçlarımızdan henüz alınamamış ve el konamamış miktarların üçüncü yıla kadar uzatılmasını (talep ediyoruz). (Apollonioukharaks'ın) sur dışında bulunan yakılmış ve yerle bir edilmiş evlerle ilgilenmenizi ve fakir olduğumuz için bunların yeniden inşası için destek sağlamanızı (talep ediyoruz). Vaktiyle bizim olan Sibloë köyünü – ki buraya ilişkili olarak şu yazılmıştır: “Meleagros'un satın aldığı [.]448 drakhmi ve 1,5 obol'lük fiyatı geri ödediğimiz takdirde burası iade edilecektir.” – buradan elde edilecek gelirlerden Zeus Stratios ve sizin adınıza kurban kesiminde kullanılabilsin diye şimdi bu köyü geri ödeme yapmaksızın almayı ve buranın kutsal olarak ve vergiden muaf kalmasını (talep ediyoruz). Köy için ödenecek paranın Melegros'a kraliyet hazinesinden verilmesini (talep ediyoruz). Köylerdeki arazi ve yapılarla ilgili eksikliğinin karşılanmasını (talep ediyoruz). Zira daha önceden bizden alınan buraların (köylerin) sizin söz verdiğiniz şekilde yeniden onarılmadığı için Thileudos, Plazeira ve avcılar yerleşimlerinin tarafınızca yeniden belirlenmesini ve oranın sakinlerinin toprak dağıtıcı Lykios'un karar vereceği yere taşınmalarının sağlanmasını (sizden talep ediyoruz). (Kraliyet Görevlisi) – Konuyu incelemesi ve oraların sınırlarının belirlenmesi için ona talimat verdik.”

Keywords

Eumenes II, Apollonioukharaks, Lidya, katoikia, mülkiyet hakkı

References

• A. Chaniotis, Die Verträge zwischen kretischen Poleis in der hellenistischen Zeit, Stuttgart 1996.
• F. Daubner, Seleukidische und attalidische Gründungen in Westkleinasien, in id. (ed.), Militärsiedlungen und Territorialherrschaft in der Antike, Berlin 2010, 41–63.
• Ph. Gauthier, 'ἀτέλεια τοῦ σώματος', Chiron 21, 1991, 49–68.
• Chr. Habicht, New evidence on the province of Asia, JRS 65, 1975, 64–91.
• M. B. Hatzopoulos, L'Organisation de l'armée macédonienne sous les Antigonides, Athens 2001.
• M. Holleaux, Études d'épigraphie et d'histoire grecques III, Paris 1942.
• J. Ma, Antiochos III and the Cities of Western Asia Minor, Oxford 1999.
• H. Malay, Some Mysians “from Emmodi”, EA 16, 1990, 65–68.
• H. Müller, Ein Kultverein von Asklepiasten bei einem attalidischen Phrourion im Yüntdağ, Chiron 40, 2010, 427–457.
• G. Petzl, Inschriften aus der Umgebung von Saittai, ZPE 30, 1978, 249–76.
• L. Robert, Documents d'Asie Mineure, Paris 1987.
• D. Rousset, De Lycie en Cabalide: la convention entre les Lyciens et Termessos près d'Oinoanda, Fouilles de Xanthos X, Genéve 2010.
• Chr. Schuler, Ländliche Siedlungen und Gemeinden im hellenistischen und römischen Kleinasien, Munich 1998.
• M. Segre, Iscrizioni di Licia. I. Tolomeo di Telmesso, Clara Rhodos 9, 1938, 181–208.
• P. Thonemann, Cistophoric geography: Toriaion and Kormasa, NC 168, 2008, 43–60.
• P. Thonemann, Estates and the Land in Early Hellenistic Asia Minor: The estate of Krateuas, Chiron 39, 2009, 363–393.
• P. Thonemann, The Maeander Valley: A Historical Geography from Antiquity to Byzantium, Cambridge 2011.
• A.V. Walser, Bauern und Zinsnehmer. Politik, Recht und Wirtschaft im frühhellenistischen Ephesos, Munich 2008.
• M. Wörrle, Stadt und Fest im kaiserzeitlicher Kleinasien, Munich 1988.
• M. Wörrle, Neue Inschriftenfunde aus Aizanoi V: Aizanoi and Rom I, Chiron 39, 2009, 409– 444.