Side C1 Street Square in the Light of Archaeological and Epigraphic Findings

Year 2025, Volume: 29, 103 - 125, 11.05.2025

Volkan Öztekin

https://doi.org/10.37095/gephyra.1605879

Abstract

The route of C Street, the main transport artery of the ancient city of Side, between the Main Gate and the Theatre buildings, is called C1. The square, located at the point where C1 Street provides access to the Main Gate and largely covered by modern settlements today, constitutes the subject of this article. In line with the archaeological data, it is understood that C1 Street provided direct access to the Main Gate in the first planning, but later, as a result of the arrangements made in the eastern portico, the area was expanded in an asymmetrical plan type and the Square was formed. In Late Antiquity, however, the square was known by a different name. While it is known that two inscriptions recovered from the vicinity of the square include the expression ‘Forum of Arcadius’, the location of the forum could not be determined with certainty, although different suggestions have been made by researchers regarding the location of the forum. However, the research conducted at C1 Street Square will add a new aspect to the debate on this issue. It is known that there were areas built or redesigned to honor the Emperor and his subjects in agoras or squares on avenues, especially the Emperor Forums located on the Mese in the capital Constantinople. Considering the location of the epigraphic finds, it is highly probable that the C1 Street Square, located southwest of the Main Gate, was identified as the Forum of Arcadius in Late Antiquity.

Keywords

Pamphylia , Side , Urbanism , Urban Planning , Colonnaded Streets , Square.

Arkeolojik ve Epigrafik Araştırmalar Işığında Side C1 Caddesi Meydanı

Abstract

Side Antik kentinin ana ulaşım arteri olan C Caddesi’nin Ana Kapı ile Tiyatro yapıları arasındaki güzergahı C1 olarak adlandırılmaktadır. C1 Caddesi’nin Ana Kapı ile ulaşım sağladığı noktada bulunan ve günümüzde büyük oranda modern yerleşim altında kalan Meydan düzenlemesi, bu makalenin konusunu oluşturmaktadır. Arkeolojik veriler doğrultusunda ilk planlamada C1 Caddesi’nin direk olarak Ana Kapı’ya ulaşım sağladığı ancak sonrasında doğu portikoda gerçekleştirilen düzenlemeler sonucu asimetrik bir plan tipinde alanın genişletildiği ve Meydan’ın Diocletianus Dönemi’nde gerçekleştirilen imar faaliyetleri sonucunda oluşturulduğu anlaşılmaktadır. Bu süreçte Meydan’ı çevreleyen portikoların da mimari elemanlarla birlikte bütünüyle yeniden düzenlendiği görülür. Geç Antikçağ’da ise, Meydan’ın farklı bir isimle anıldığı saptanmıştır. Meydan yakınlarından ele geçen iki yazıtta “Arcadius Forumu” ifadesinin yer aldığı bilinirken, araştırmacılar tarafından bu forumun kentin neresinde konumlandırıldığı ise tartışmalara neden olmuştur. Forumun konumuna yönelik öneriler, epigrafik buluntuların ele geçtiği noktaların yanında, önerilen alanlardaki arkeolojik veriler nedeniyle kesinlik kazanamamıştır. Ancak, C1 Caddesi Meydanı’nda yapılan araştırmalar, bu konuyla ilgili tartışmalara yeni bir boyut kazandıracak niteliktedir. Başta Başkent Konstantinupolis’teki Mese üzerine konumlandırılmış İmparator Forumları olmak üzere, agoralar ya da caddeler üzerindeki meydanlarda İmparator ve tebaasını onurlandırmak adına inşa edilmiş ya da yeniden tasarlanmış alanların varlığı bilinmektedir. Bu doğrultuda epigrafik buluntuların konumu da göz önünde bulundurulduğunda, Ana Kapı’nın güneybatısında halihazırda var olan C1 Caddesi Meydanı’nın Geç Antikçağ’da Arcadius Forumu olarak anılmış olması kuvvetle muhtemeldir.

Keywords

Pamphylia , Side , Şehircilik , Şehir Planlama , Sütunlu Caddeler , Meydan.

References

• Alanyalı, H. S. 2010. “Side Tiyatrosu ve Çevresi 2009 Yılı Çalışmaları.” ANMED 8: 94-100.
• Alanyalı, H. S. 2011a. “Side 2010.” ANMED 9: 100-112.
• Alanyalı, H. S. 2011b. “2009 Yılı Side Tiyatrosu ve Çevresi Çalışmaları.” KST 32/2: 436-452.
• Alanyalı, H. S. –Erkoç, S. 2020. “Side 2018 Yılı Çalışmaları.” KST 41/2: 485-502.
• Alanyalı, H. S. –Erkoç, S. 2019. “Side 2018 Yılı Çalışmaları.” ANMED 17: 1-9.
• Alanyalı, H. S. –Soykal-Alanyalı, F. 2018. “Side 2016 Yılı Çalışmaları.” KST 39/2: 443-452.
• Arslan, P. Y. 2016. “Towards A New Honorific Column: The Column of Constantine in Early Byzantine Urban Landscape (1).” METU JFA 33/1: 121-145.
• Arslan, P. Y. 2018. “Registrars of Urban Movement in Constantinople: Monumental Columns and the Mese.” İstanbul Araştırmaları Yıllığı 7: 7-29.
• Bauchhenss, G. – Noelke, P. 1981. Die Iupitersäulen in den germanischen Provinzen. Köln: Rheinland-Verlag.
• Bauer, F. A. 1998. Stadt, Platz und Denkmal in der Spätantike: Untersuchungen zur Ausstattung des öffentlichen Raums in den spätantiken Städten Rom, Konstantinopel und Ephesos. Mainz: Philipp von Zabern.
• Bean, G. E. 1956. “Kitabeler.” In: A. M. Mansel – G. E. Bean – J. İnan (edd.), Side Agorası ve Civarındaki Binalar, 1948 Yılı Kazılarına Dair Rapor. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 79-98.
• Beaufort, F. 1818. Karamania, or Brief Description of the South Coast of Asia Minor and the Remains of Antiquity. London: R. Hunter.
• Bennet, J. 2007. “Roman Army in Lycia and Pamphylia.” Adalya 10: 131-155.
• Bosch, C. E. 1951. “Kitabeler.” In: A. M. Mansel – C. E. Bosch – J. İnan (edd.), 1947 Senesi Side Kazılarına Dair Önrapor. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 46-80.
• Bulgurlu, S. 1999. Perge Kenti Hellenistik Güney Kapısı ve Evreleri. Ph.D. diss. Istanbul University.
• Burns, R. 2017. Origins of the Colonnaded Streets of the Roman East. Oxford: Oxford University Press.
• Büyükkolancı, M. 2008. “Side Dionysos Tapınağı’na İlişkin Yeni Bulgular.” In: İ. Delemen – A. Özdizbay – Ö. Turak (edd.), Prof. Dr. Haluk Abbasoğlu’na 65. Yaş Armağanı – Eurgetes Festschrift für Prof. Dr. Haluk Abbasoğlu zum 65. Geburtstag I. Antalya: Suna-İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü, 1-24.
• Çakmak, O. 2018. Roma Erken İmparatorluk Dönemi’nde Pamphylia Şehirciliği: Iulius Claudiuslar ve Flaviuslar Dönemi. Master’s thesis. Eskişehir, Anadolu University.
• Duman, B. 2019. “Tripolis 2017 Kazı ve Restorasyon Çalışmaları.” KST 40/1: 325-344.
• Fischer, C. S. 1938. “The Forum.” In: C. Kraeling (ed.), Gerasa, City of the Decapolis. New Haven: American Schools of Oriental Research, 153-158.
• Fischer, M. L. 1990. Das korintische Kapitell im Alten Israel in der hellenistischen und römischen Periode: Studien zur Ge-schichte der Baudekoration im Nahen Osten. Mainz: P. von Zabern.
• Foss, C. 1977. “Attius Philippus and the Walls of Side.” ZPE 26: 172-180.
• Freyberger, K. S. 1990. Stadtrömische Kapitelle aus der Zeit von Domitian bis Alexander Severus: zur Arbeitsweise und Organisation stadtrömischer Werkstätten der Kaiserzeit. Mainz am Rhein.
• Gliwitzky, C. 2010. Späte Blüte in Side und Perge: Die Pamphylische Bauornamentik des 3. Jahrhunderts n. Chr. Bern: Peter Lang.
• Günay, R. 2008. “Side Antik Tiyatrosu Sahne Binası 1992-2006 Yılları Çalışmaları Sonucu Ön Rapor.” In: İ. Delemen – S. Çokay-Kepçe – A. Özdizbay – Ö. Turak (edd.), Prof. Dr. Haluk Abbasoğlu’na 65. Yaş Armağanı – Euergetes. Festschrift für Prof. Dr. Haluk Abbasoğlu zum 65. Geburtstag I. Antalya: Suna-İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü, 541-555.
• Heilmeyer, W. 1970. Korinthische Normalkapitelle: Studien zur Geschichte der römischen Architekturdekoration. Heidelberg: F. H. Kerle.
• Hellenkemper, H. – Hild, F. 2004. Lykien und Pamphylien, TIB 8. Vienna: VÖAW.
• Hoti, A. – Metalla, E. – Shkodra, B. – Wilkes, J. 2008. “The Early Byzantine Circular Forum in Dyrrachium (Durrës, Albania) in 2002 and 2004-2005: Recent Recording and Excavation.” ABSA 103: 367-397.
• İnan, J. 1975. Side’nin Roma Devri Heykeltraşlığı. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Ivanišević, V. 2016. “Caričin Grad (Justiniana Prima): A New-Discovered City for a ‘New’ Society.” In: (ed. S. Marjanović-Dušanić), Proceedings of the 23rd International Congress of Byzantine Studies. Belgrade, 22-27 August 2016. Belgrad, 107-126.
• İzmirligil, Ü. 2005. “Side Tiyatrosu ve Çevresinde Kazı, Koruma - Onarım Çalışmaları.” ANMED 3: 79-83.
• İzmirligil, Ü. 2006. “Side Tiyatrosu ve Çevresinde Kazı ve Düzenleme Çalışmaları 2005.” ANMED 4: 51-55.
• İzmirligil, Ü. 2012. “‘The Theatre at Side’, Restoration and Management of Ancient Theatres in Turkey.” In: G. Sobrà – F. Masino – P. Mighetto (edd.), Proceedings of the Hierapolis Symposium Karahayıt-Pamukkale (Denizli), Lycus River Hoteş 7th-8th of September 2007. Lecce, 89-102.
• Jordan-Ruwe, M. 1995. Das Säulenmonument: Zur Geschichte der erhöhten Aufstellung antiker Porträtstatuen. Bonn: Dr. Rudolf Habelt Gmbh.
• Kautzsch, R. 1936. Kapitellstudien. Beiträge zu einer Geschichte des spätantiken Kapitells im Osten vom vierten bis ins siebente Jahrhundert. Berlin: Walter de Gruyter & Company.
• Kiessel, M. 2013. “Spätantike Kapitellausstattungen in Zypern. Das Thermen-Gymnasium von Salamis/Contantia und der Forumbereich von Kourion.” Adalya XVI: 241-260.
• Lanckoroński, K. G. 2005. Pamphylia ve Pisidia Kentleri I (Trans. Dr. S. B. Gün). İstanbul: AKMED / Koç Üniversitesi Suna & İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Merkezi.
• Lassus, J. 1972. Antioch on-the-Orontes, V, Les Portiques d’Antioche. Princeton: Committee by the Department of Art and Archaeology.
• Lohner-Urban, U. 2020. “Das Osttor von Side, Entwicklungslinien der pamphylischen Hoftore am Übergang vom Späthellenismus zur römischen Kaiserzeit.” In: U. Lohner Urban – U. Quatember (edd.), Zwischen Bruch und Kontinuität. Architektur in Kleinasien am Übergang vom Hellenismus zur römischen Kaiserzeit, Byzas 25. Istanbul, 251-269.
• Ma, J. 2013. Statues and Cities: Honorific Portraits and Civic Identity in the Hellenistic World. Oxford: Oxford University Press.
• Mansel, A. M. 1945. “Antalya Bölgesinde (Pamfilya) 1943 Yılı Sonbaharında Yapılan Arkeoloji Gezisine Dair Kısa Rapor.” Belleten 9/33: 135-145.
• Mansel, A. M. 1948a. “1947 Side (Eski Antalya) Kazıları.” Belleten 12/45: 256-260.
• Mansel, A. M. 1948b. “Antalya’da Side (Eski Antalya) Kazısı.” Belleten 12/46: 495-497.
• Mansel, A. M. 1950. “Side Kazısı.” Belleten 14/54: 313-314.
• Mansel, A. M. 1951a. “Mimarlık Anıtları.” In: A. M. Mansel – C. E. Bosch – J. İnan (edd.), 1947 Senesi Side Kazılarına Dair Önrapor. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1-47.
• Mansel, A. M. 1951b. “Side Kazısı.” Belleten 15/58: 305.
• Mansel, A. M. 1956. “Mimari Anıtlar.” In: A. M. Mansel – G. E. Bean – J. İnan (edd.), Side Agorası ve Civarındaki Binalar, 1948 Yılı Kazılarına Dair Rapor. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1-38.
• Mansel, A. M. 1957. “1956 Side ve Perge Kazılarına Dair Kısa Rapor.” Belleten 21/84: 659-660.
• Mansel, A. M. 1958a. “1946-1955 Yıllarında Pamphylia’da Yapılan Kazılar ve Araştırmalar.” Belleten 22/86: 211-240.
• Mansel, A. M. 1958b. “Bericht über Ausgrabungen und Untersuchungen in Pamphylien in den Jahren 1946-1955.” AA/71: 34-120.
• Mansel, A. M. 1959. “1958 Side Kazısı.” Belleten 23/92: 690-691.
• Mansel, A. M. 1960. “Side Kazıları.” Belleten 24/96: 711-712.
• Mansel, A. M. 1961.“Side Kazısı.” Belleten 25/99: 524-525.
• Mansel, A. M. 1962a. “Side Tiyatrosu.” Belleten 26/101: 45-77.
• Mansel, A. M. 1962b. “Side Kazısı.” Belleten 26/103: 622-623.
• Mansel, A. M. 1963. Die Ruinen von Side. Berlin: Walter de Gruyter & Company.
• Mansel, A. M. 1964. “Restaurationen und Umänderungen des Theaters von Side in Byzantinischer Zeit.” Actes du XIIe Congres International d’Études Byzantines 3: 239-243.
• Mansel, A. M. 1978. Side: 1947-1966 Yılları Kazıları ve Araştırmalarının Sonuçları. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• McDonald, W. L. 1986. The Architecture of the Roman Empire II, An Urban Appraisal. New Haven-London: Yale University Press.
• Mugnai, N. 2021. “A Promenade at Lepcis Magna: Experiencing Buildings from the Augustan to the Antonine Era.” Libyan Studies 52: 87-118.
• Müller-Wiener, W. 2007. İstanbul’un Tarihsel Topografyası (Trans. Ü. Sayın). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Nollé, J. 1993. Side im Altertum I. Geschichte und Zeugnisse. Bonn: Dr. Rudolf Habelt Gmbh.
• Nollé, J. 2001. Side im Altertum II. Geschichte und Zeugnisse. Bonn: Dr. Rudolf Habelt Gmbh.
• Nollé, J. 2024. “Büyük İskender’den Antikçağ’ın Sonuna Kadar Pamphylia Tarihi.” In: A. Özdizbay – İ. Dağlı (edd.), Pamphylia: Bereketli Ovada Halkların Ahengi - Harmony oft he Peoples on the Fertile Plain. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 66-98.
• Onur, F. 2006. “Some Late Inscriptions From Side.” Gephyra 3: 193-200.
• Onur, F. 2009. “The Roman Army in Pamphylia: From the Third to Sixth Centuries A.D.” Adalya VII: 299-318.
• Özdizbay, A. 2008. “Pamphylia-Perge Tarihi ve Roma İmparatorluk Dönemi Öncesi Perge’nin Gelişimi: Güncel Araştırmalar Işığında Bir Değerlendirme.” In: İ. Delemen – S. Çokay-Kepçe – A. Özdizbay – Ö. Turak (edd.), Prof. Dr. Haluk Abbasoğlu’na 65. Yaş Armağanı – Euergetes. Festschrift für Prof. Dr. Haluk Abbasoğlu zum 65. Geburtstag II. Antalya: Suna-İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü, 839-872.
• Özdizbay, A. 2012. Perge’nin M.S. 1.-2. Yüzyıllardaki Gelişimi – Die Stadtentwicklung von Perge im 1.-2. Jh. n. Chr. Antalya: Suna-İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü.
• Özer, E. – Taşkıran, M. 2017. “Sillyon Main City Gate.” Adalya 21: 151-173.
• Öztekin, V. 2017. Side Agora-Tiyatro Kompleksi. Master’s thesis, Eskişehir Anadolu University.
• Öztekin, V. 2024. Antik Side Şehir Planlamacılığında Yol Ağ Sistemi. Ph.D. diss., Eskişehir Anadolu University.
• Parapetti, R. 1983-1984. “Architectural and Urban Space in Roman Gerasa.” Mesopotamia 18-19: 37-84.
• Parapetti, R. 1993. “Gerasa, Town Plan.” AJA 98: 500-501.
• Pensabene, P. 1973. Scavi di Ostia, VII. I Capitelli. Roma: Istituto Poligrafico dello Stato-Libreria dello Stato.
• Peschlow, U. 1992. “Betrachtungen zur Gotensäule in Istanbul.” In: K. Thraede (ed.), Tesserae. Festschrift J. Engemann. Jahrbuch für Antike und Christentum, Ergänzungsband 18. Münster, 215-228.
• Piccirillo, M. 1993. The Mosaics of Jordan. Amman: American Center of Oriental Research.
• Piedrafita, J. P. C. 2020. “Novetats sobre les inscripcions de la Columna de Focas a Oxirrinc.” Societat Catalana D’Egiptologia 28: 27-30.
• Piesker, K. 2015. “Auf den zweiten Blick: ein neuer Rekonstruktionsvorschlag für den “Dionysos Tempel” in Side.” IstMitt 65: 151-183.
• Quatember, U. 2014. “Betreten verboten, möglich, oder erwünscht? Überlegungen zur Zugänglichkeit antiker Gebäude und Stadtbereiche anhand der sogenannten Kuretenstraße in während der römischen Kaiserzeit” In: D. Kurapkat – P. I. Schneider – U. Wulf-Rheidt (edd.), Die Architektur des Weges. Gestaltete Bewegung im gebauten Raum, Kolloquium Berlin 2012, DiskAB 11. Regensburg: Schnell & Steiner GmbH, 102-120.
• Richardson, L. 1992. A New Topographical Dictionary of Ancient Rome. Baltimore/London: The Johns Hopkins University Press.
• RRC, Roman Republic Coinage, https://numismatics.org/crro/id/rrc-243.1. Access Date: 24.04.2025.
• Sağnak, R. E. 2017. Anadolu Tiyatrolarında Tonoz. Ph.D. diss. İstanbul University.
• Şahin, F. 2018. Patara Mimari Bezemeleri. Ph.D. diss. Akdeniz University.
• Scherrer, P. 1995. “The City of Ephesos from the Roman Period to Late Antiquity.” In: H. Koester (ed.), Ephesos. Met-ropolis of Asia. Interdisciplinary Approach to its Archaeology, Religion and Culture, HTS 41. Cambridge, MA: Harvard Divinity School, 157-199.
• Segal, A. 1997. From Function to Monument: Urban Landscapes of Roman Palastine, Syria and Provincia Arabia. Oxford: Oxbow Books.
• Seigne, J. 1992. “Àl’ombre de Zeus et d’Artemis, Gerasa de la Décapole.” Aram 4 (1 and 2): 185-195.
• Side Ul. Tur. Pl. Y. 1968. Side Uluslararası Turizm Planlama Yarışması, Turizm ve Tanıtma Bakanlığı-Turizm Genel Müdürlüğü - İller Bankası, Belediyeler İmar Planlama Müdürlüğü, Fiziksel Planlama-Yarışma Şartnamesi Kitabı. Ankara.
• Şimşek, C. 2013. Laodikeia Çalışmaları 2, Laodikeia (Laodiceia ad Lycum). İstanbul: Ege Yayınları.
• Şimşek, C. 2018. “Geç Antik Çağ’da Laodikeia-Laodikeia in the Late Antiquity.” In: C. Şimşek – T. Kaçar (edd.), Geç Antik Çağ’da Lykos Vadisi ve Çevresi, The Lykos Valley and Neighbourhood in Late Antiquity, Laodikeia Çalışmaları Ek Yayın Dizisi-Supplementary Series 1. İstanbul: Ege Yayınları.
• Soykal-Alanyalı, F. 2016. “Side Dionysos (?) Tapınağın Işığında Tiyatro ile Çevresinin Kentsel Değişimi ve Dönüşümü.” Olba XXIV: 419-450.
• Soykal Alanyalı, F.– Erkoç, S. 2022. “Side 2019-2020 Yılı Çalışmaları.” In: A. Özme (ed.), 2019-2020 Yılı Kazı Çalışmaları. Cilt 2. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 191-192.
• Soykal-Alanyalı, F. 2024. “Side’nin Erken Dönemleri.” In: A. Özdizbay – İ. Dağlı (edd.), Pamphylia: Bereketli Ovada Halkların Ahengi - Harmony of the Peoples on the Fertile Plain. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 424-441.
• Stichel, R. H. W. 1999. “Fortuna Redux, Pompeius und die Goten: Bemerkungen zu einen wenig beachteten Säulenmonument Konstantinopels.” IstMitt 49: 467-492.
• Tabaczek, M. 2002. Zwischen Stoa und Suq. Die Säulenstraßen im Vorderen Orient in römischer Zeit unter besonderer Berücksichtigung von Palmyra, Köln Archäologischen Institut der Universität, Unpubl. Ph.D. diss. Köln Archäologischen Institut der Universität.
• Talloen, P. – Poblome, J. 2016. “The 2014 and 2015 Control Excavations on and Around The Upper Agora of Sagalassos, The structural remains and general phasing.” Anatolica XLII: 111-150.
• Taşkıran, M. 2017. Sillyon Antik Kenti Savunma Sistemi ve Pamphylia Bölgesindeki Konumu, Ph.D. diss. Denizli, Pamukkale University.
• Thür, H. 1995. “The Processional Way in Ephesos as a Place of Cult and Burial”, In: H. Koester (ed.), Ephesos. Metropolis of Asia. Interdisciplinary Approach to its Archaeology, Religion and Culture, HTS 41. Cambridge, MA: Harvard Divinity School, 157-199.
• Türkmen, M. 2007. Pamphylia ve Kilikia’da Severuslar Dönemi Mimari Bezemesi, Unpubl. Ph.D. diss. İstanbul University.
• Vandeput, L. 1997. The Architectural Decoration in Roman Asia Minor, Sagalassos: A Case Study. Leuven: Brepols Verlag.
• Waelkens, M. 1993. “The 1992 Excavation Season: a Preliminary Report, Sagalassos II. Report on the Third Excavation Campaign of 1992” In: M. Waelkens – J. Poblome (edd.), Acta Archaeologica Lovaniensia Monographiae 6. Leuven: Leuven University Press, 9-41.
• Waelkens, M. 2019. “Sagalassos Archaeology of” In: C. Smith (ed.), Encyclopedia of Global Archaeology. Leuven: Springer Verlag, 1-32.
• Wannagat, D. 1995. Säule und Kontext: Piedestale und Teilkannelierung in der griechischen Architektur. Munich: Biering & Brinkmann.
• Ward-Perkins, J. B. 1993. The Severan Buildings of Lepcis Magna: An Architectural Survey. London: Society for Libyan Studies.
• Weksler-Bdolah, S. 2022. “The Camp of the Legion X Fretensis and the Starting Point of Aelia Capitolina” In: J. J. Price – M. Finkelberg – Y. Shahar (edd.), Rome an Empire of Many Nations. New Perspectives on Ethnic Diversity and Cultural Identity. Cambridge: Cambridge University Press, 300-331.
• Wolfram, H. 1990. History of the Goths, (Trans. T. Dunlap). Berkeley, Los Angeles, London: University of California Press.
• Yurtsever, A. 2017. “Side’de MS 1.-3. Yüzyıllar Arasında Yumurta-Ok Bezemelerinin (İon Kymationu) Stilistik Değişim ve Gelişimi” In: G. Coşkun (ed.), Anadolu, Arkeoloji, Zaman ve Mekan, Dumlupınar Üniversitesi V. Arkeoloji Sempozyumu, Kütahya 10-12 Ekim 2016. Ankara: Bilgin Kültür Sanat, 260-261.
• Yurtsever, A. 2021. Side Gymnasiumu (M Yapısı), Mimari Araştırmalar ve Araştırmaların Sonuçları, Side Antik Kenti Araştırmaları 1. İstanbul: Ege Yayınları.
• Zanker, P. 1990. The Power of Images in the Age of Augustus. Michigan: University of Michigan Press.