EVALUATION OF SOME APPROACHES IN ŞEVKANİ’S FETHU’L–KADİR IN TERMS OF TRADITION OF TAFSEER

Yıl 2014, Cilt: 3 Sayı: 6, 95 - 118, 01.12.2014

Yakup Bıyıkoğlu

Öz

Şevkani’s tefseer named as Fethu’l-Kadir is one of the important written in the XIX. center. Besides his tafseer is compendrous and systematic in general, it has a wide range of content. However this tafseer has been exposed to same crıticisms because of including some different approaches in terms of tradition of tafseer. These approaches can be examined in two parts. One is rivayet and other one is dirayet. In terms of Rivayet they are about not showing sources of them, including some insufficient.rivayets in the tafseer, and about his view of kıraats. In terms of dirayet They are about his disagreements with imitations and order-sects, his attidues of mystic understandings and about his viev of scientific exegesis. In the conculusion of this research, it can be said that those different approaches in Şevkan’is tafseer result from the Selefi view of Şevkani.

Anahtar Kelimeler

Quran, Tafseer, Rivayet, Dirayet, Kıraat, İmitation, Mysticsm, Scientific Tafseer

TEFSİR GELENEĞİ AÇISINDAN ŞEVKANİ’NİN FETHU’L-KADİR’İNDEKİ BAZI YAKLAŞIMLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ

Öz

Şevkânî’nin Fethu’l-Kadîr isimli tefsiri, XIX yüzyılda yazılan mühim eserlerden biridir. Genel olarak tefsiri, özlü ve sistematik bir eser olmakla beraber, zengin bir muhtevaya sahiptir. Ancak bu tefsir, tefsir geleneği bağlamında bazı farklı yaklaşımları içermesi nedeniyle eleştirilere maruz kalmıştır. Tefsirindeki bu yaklaşımları, rivâyet ve dirâyet olmak üzere iki kısımda ele alınabilir. Bunlar rivâyet bakımından: rivâyetlerde kaynak belirtmemesi, bazı zayıf rivâyetleri tefsirine taşıması ve kırâatlere yaklaşımı; dirâyet yönünden ise: Taklit ve mezheplere karşı tepki, tasavvufî anlayışlara karşı tutum ve ilmî tefsire yaklaşımı şeklinde tasnif edilebilir. Bu araştırmanın sonucunda, Şevkânî’nin tefsirindeki söz konusu farklı yaklaşımların, onun Selefî anlayışından kaynaklandığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kur’ân, Tefsir, Rivâyet, Dirâyet, Kırâat, Taklit, Tasavvuf, Bilimsel Tefsir

Kaynakça

• Ahmed İbn Hanbel, el-Müsned, thk. Şuayb el-Arnavudî, Kahire, trs.
• Ateş, Süleyman, İşarî Tefsir Okulu, AÜİF Yay, Ankara, 1974.
• Bergamalı, Cevdet Bey, Tefsîr Usulü ve Tarihi (Hazırlayan Mustafa Özel), Kayıhan Yay., İstanbul, 2002.
• el-Beyhâkî, Ebu Bekir Muhammed b. Hüseyin, es-Sünenü’l-Kübrâ, Dâru‟l-Fikr, Beyrut, 2009.
• Bıyıkoğlu, Yakup, Şevkânî’nin Kur’ân’ı Yorumlama Yöntemi, DEÜ SBE (Basılmamış Doktora Tezi), İzmir, 2012.
• Bilmen, Ömer Nasuhi, Hukuk-ı İslâmiyye ve İstıhalâtı Fıkhıyye Kâmusu, Nezir Akbasan Matbaası, İstanbul, 1955.
• Cerrahoğlu, İsmail, Tefsir Tarihi, Fecr Yayınevi, Fecr Yayını, Ankara, 1996.
• Ebû Davûd, Süleyman b. Eş‟as, es-Sünen, Çağrı Yay., İstanbul, 1992.
• Eyüp Said Kaya-Nail Okuyucu, “Şevkânî”, DİA., İstanbul, 2011. el-Gumarî, Muhammed Hüseyin b. Ahmed, el-İmâm eş-Şevkânî Müfessiren, Dâru‟ş-Şurûk, Cidde, 1981.
• Güngör, Mevlüt, “Fethu‟l-Kadîr”, DİA, İstanbul, 1995.
• İbn Hazm, el-İmam Ebî Muhammed Ali b. Ahmed b. Said, el-İhkâm fî Usûli Ahkâm, Dâru‟l-Kütübi‟l-„İlmiyye, Beyrut, 2004.
• İbn Hibbân, Muhammed b. Hatim, Sahih, nşr. Şuayb Arnavudî, Beyrut, 1984.
• Karaman, Hayrettin, İslâm Hukukunda İçtihâd, İFAV, Yay., İstanbul, 1996.
• el-Kevserî, eş-Şeyh Muhammed Zâhid, Makâlâtü’l-Kevserî, nşr. el- Mektebetü‟l-Ezheriyye lit‟Türâs), Kahire, 1994.
• el-Kummî, Ebû Hüseyin b. Ali b. İbrahim, Tefsiru’l-Kummî, thk. Seyyid Tayyib el-Musevî el- Herâirî, Matba‟atu Necef, Beyrut, 1968.
• Öztürk, Mustafa, Kur’ân ve Aşırı Yorum, Kitâbiyât Yay., Ankara, 2003.
• Reşid Rıza, Muhammed, Tefsiru’l-Menar, Mısır, trs.
• Sifil, Ebu Bekir, http://www.ebubekirsifil.com/index.php?.
• eş-Şevkânî, Muhammed b. Ali, Fethu’l-Kadîr el-Câmi’ beyne Fenneyi’r- Rivâyeti ve’d-Dirâyeti min İlmi’t-Tefsîr, Dâru İbn Kesîr, Dimeşk-Beyrut, 1998.
• -------;Neylü’l-Evtâr Şerhi Muntekâ’l-Ahbâr min Ahâdisi Seyyidi’l-Ahyâr (Mukaddime), thk. Enver el-Bâz, Dâru‟l-Vefa, Mısır, 2008 (Mukaddime), Kahire, 1961.
• -------;Kavlü’l-Müfîd fî Edilleti’l-İctihâd ve’t-Taklîd, nşr. Abdurrahman Abdulhâlik, Beyrût, 1983.
• Uludağ, Süleyman, “İşârî Tefsîr”, DİA, İstanbul, 2001.
• Ünal, Mehmet, “Zeydiyye‟nin Tefsir Anlayışı”, Tarihten Günümüze Kur’ân’a Yaklaşımlar, İlim Yayma Vakfı Kur‟ân ve Tefsir Akademisi, Ankara, 2010.
• Yavuz, Adil, eş-Şevkânî ve Hadisçiliği, SÜ SBE., (Basılmamış Doktora Tezi), Konya, 2002.
• Wilferd Modelung, Zeydi Attitudes and Sufism (Çev. Salih Çift), U.Ü. İlahiyat Fak. Dergisi, sayı: 9, c. 9, Bursa, 2000. ez-Zehebî, Muhammed Hüseyin, et-Tefsîr ve’l-Müfessirûn, Müessesetü‟t- Tarihi‟l-„Arabî, ys., trs. ez-Zemahşerî, Mahmûd b Ömer, el-Keşşâf, Dâru‟l-Kütübi‟l-İlmiyye, Beyrut, 1995.
• Zimarî, Muhammed b. Hasan Şecenî Himyerî, Kitâbu’t-Tiksâr, San‟a, 1990.