Keşfü’z-Zunūn’da Kur’ān İlimlerinden Bazılarına Dair Te’lifler ve Müellifler

Yıl 2022, Cilt: 11 Sayı: 21, 106 - 143, 15.01.2022

Mustafa Kayhan

Öz

Kurān ilimleri ya da ulūmu’l-kurān, tefsire katkı veren çalışma alanlarından sayılmıştır. Bu ilimler, Kurān’ın açıklanmasında ve tefsirin daha nesnel ve objektif olmasında önemli etkiler hāsıl etmiştir. Bu bağlamda Çelebī, yazdığı ansiklopedik eserde ulūmu’l-kur’ān konularına, o mevzuda yazan müelliflere ve onların yazdığı eserlere temas etmiştir. Bu açıdan keşfü’z-Zunūn bir bilimler ansiklopedisi değerini elde etmiştir. Bu ansiklopedide ulūmu’l-kurān’a dair oldukça fazla bilgiler verilmiştir. Bu çalışmayla Çelebī’nin eserinin her tarafına dağılmış durumda olan Kurān ilimleriyle ilgili konulara ve bu konuda yazanlara ve onların kitaplarına dair bilgiler bir araya getirilmiştir. Çelebī’nin ilimler ansklopedisi eseri, Kurān ilimlerinde yazan müellifler ve yazdıkları te’lifler açısından didik didik incelenmiş ve hiçbir bilginin gözden kaçırılmamasına özen gösterilmiştir. Elde edilen verilerin Osmanlı döneminde Kur’ān ilimlerindeki çalışmaların ortaya çıkarılmasını ve değerlendirilmesini mümkün kılmıştır. Böylece bu konuda araştırma yapacak olanlara yeni ufuklar açılacağı düşünülmüştür. Bu çalışmada Osmanlı kültür tarihini araştıranlar için önemli bilgiler derlenmiştir. Makalede analiz, sentez, tümevarım ve tümdengelim gibi değişik metotlardan yararlanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kātib Çelebī, Keşfü’z-zunūn, Ulūmu’l-kurān, Ulūmu’l-kur’ān küellifleri, Ulūmu’l-kur’ān küellefātı

Books and Authors on Some of The Qur’an’s Scıences in Kashf Al-Zunun

Öz

Sciences about the Qur’an or or in other words, Ulūmu’l-Quran had been considered as the fields of study that make a positive contribution to the science of tafsir. These sciences have had important effects in the explanation of the Qur’an and in making the tafsir more objective. In this context, Çelebi had touched upon the issues related to Qur’anic sciences, the authors who wrote on that subject and the works written by them in his encyclopedic work. In this respect, Kashf al-Zunūn has achieved the value of an encyclopedia of sciences. In this encyclopedia of Çelebi, a great deal of information was given about the sciences of the Qur’an. With this study, information on the subjects related to the Qur’anic sciences, which are scattered all over Çelebi's work, and the information about the writers on this subject and their books has been brought together. Çelebī’s encyclopedia of sciences was scrutinized in terms of the authors and works they wrote in the Qur’anic sciences and care was taken not to overlook any information. The data obtained made it possible to reveal and evaluate the studies on the Qur’anic sciences in the Ottoman period. Thus, it is thought that new horizons will be opened for those who will do research on this subject. In this study, important information has been compiled for those who research the Ottoman cultural history. Different methods such as analysis, synthesis, evaluation, induction and deduction were used in the article.

Anahtar Kelimeler

Kātib Çelebī, Kashf al-zunūn, Qur’anic sciences, Authors of qur’anic sciences, Authors of qur’anic sciences, Kātib Çelebī, Kashf al-zunūn, Qur’anic sciences, Authors of qur’anic sciences, Authors of qur’anic sciences

Kaynakça

• Çelebī, Kātib, Keşfü’z-ẓunūn an Esāmi’l-Kütüb ve’l-Fünūn, Tak. Seyyid Şihābüddin en-Necefī, c. I-II, Beyrut: Dāru İhyāi’t-Türāsi’l-Arabī, trs.