Türkiye’de Salgın Hastalıklar ve İşletme Tarihi: Salgın Hastalıkla Mücadelede Büyüyen Bir Girişimci Olarak Necip Akar

Yıl 2020, Cilt: 15 Sayı: 2, 45 - 54, 31.12.2020

Enes Kurt , Yasin Sehitoglu , Muhammet Fatih Şengüllendi

Öz

1923-1950 yılları arasında ortaya çıkan sıtma salgınının etkisinin, Aralık 2019’da Çin’de ortaya çıkan ve Dünya’ya kötü tecrübeler yaşatan Covid-19 ile benzer yönleri bulunmaktadır. Bu doğrultuda araştırmanın amacı 1923-1950 yılları arasındaki sıtma salgının Türk iş yaşamındaki etkisini tarihsel olarak incelemek ve salgınla mücadelede büyüyen bir girişimci olan Necip Akar’ın bu kaotik süreçte neler yaptığını ve işletmesini nasıl büyüttüğünü, girişimcilik ve işletme tarihi disiplinleri açısından değerlendirmektedir. Çalışmada tarihsel araştırma desenine başvurulmuş olup birincil, ikincil, hatıralar ve resmi kayıtlar olmak üzere dört çeşit kaynak türünden faydalanılmıştır. Araştırmanın, bu kapsamda içerisinde bulunduğumuz dönemde girişimcilik fikirlerine yol gösterebileceği düşüncesiyle, öncelikle ilgili dönem şartları incelenmiş, devlet müdahalesi, ithalat ve tedarik dengesi açıklanmış, Necip Akar’ın girişimi ve girişimini nasıl büyüttüğü irdelenip son olarak modern girişimcilik teorileri bağlamında Akar’ın girişimci tipi analiz edilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Salgın hastalıklar, sıtma, gripin, Necip Akar, işletme tarihi

Kaynakça

• AKGÜN, K. S., & ULUĞTEKİN M. (2001). Hilal-i Ahmer’den Kızılay’a. Cilt: II, Türk Hava Kurumu Basımevi, Ankara.
• ALTUN, Ş. (2008). Cumhuriyet ekonomisinin ilk mucizeleri, Doğuş İletişim Yayıncılık, İstanbul.
• AYTAÇ, Ö. (2015). Girişimcilik: Sosyo-Kültürel Bir Perspektif. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (15), 139-160.
• BASAL, B. (2015). Turkish Healthcare Industry Promotional Practices and Digital Era. In N. Taşkıran, & R. Yılmaz (Eds.), Handbook of Research on Effective Advertising Strategies in the Social Media Age. Hershey, PA: IGI Global, 265-283.
• BAYTOP, T. (1994). Eczacılık. TDV İslâm Ansiklopedisi.
• CASSON, M., & CASSON, C. (2014). The history of entrepreneurship: Medieval origins of a modern phenomenon. Business History, 56(8), 1223-1242.
• CİLLOV, H. (1970). Türkiye ekonomisi. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Yayınları, Sermet Matbaası, İstanbul.
• Başbakan Adnan Menderes tarafından 29/5/1950 tarihinde Kamutay'da okunan Hükümetin Programı. Resmî Gazete. 3 Haziran 1950 Cumartesi.
• Cumhurbaşkanı Celâl Bayar'ın Türkiye Büyük Millet Meclisinin dokuzuncu döneminin birinci toplantı yılını açarken Kamutay'daki söylevleri. Resmî Gazete. 2 Kasım 1950 Perşembe.
• Cumhurbaşkanı İsmet İnönü'nün Türkiye Büyük Millet Meclisinin sekizinci döneminin üçüncü toplantı yılını açarken Kamutaydaki söylevleri. Resmî Gazete. 2 Kasım 1948 Salı.
• Cumhurbaşkanlığı Cumhuriyet Arşivleri (CBCA), 178 - 231 – 8.
• Cumhurbaşkanlığı Cumhuriyet Arşivleri (CBCA), 24 - 71 – 4.
• Cumhurbaşkanlığı Cumhuriyet Arşivleri (CBCA), 11 - 39 – 1.
• Cumhurbaşkanlığı Cumhuriyet Arşivleri (CBCA), 93 - 103 – 4.
• ÇUBUKÇU, A. (2016). Babamın Eczanesi. Berfin Yayınları.
• DİRLİK, S., LEBLEBİCİ, H. (2016). Türkiye’deki İşletmelerin Tarihini Anlamada İktisadi, Politik, Sosyal ve Yasal Bağlamın Önemi. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 45 (0), 140-153.
• ELMACI, İ. (2013). Cumhuriyet Dönemi’nde İlaç Teknolojileri, Petrol Teknolojileri ve Kimyevî Gübre Teknolojileri’ne Kısa Bir Bakış. Dört Öge, (3), 117-137.
• GÜRBÜZ, S., & ŞAHİN, F. (2016). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. 3. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• HAGEDOORN, J. (1996). Innovation and entrepreneurship: Schumpeter revisited. Industrial and corporate change, 5(3), 883-896.
• HARVEY, C., MACLEAN, M., & SUDDABY, R. (2019). Historical Perspectives on Entrepreneurship and Philanthropy. Business History Review, 93(3), 443-471.
• HAY, S. I., GUERRA, C. A., TATEM, A. J., NOOR, A. M., & SNOW, R. W. (2004). The global distribution and population at risk of malaria: past, present, and future. The Lancet Infectious Diseases, 4(6), 327–336.
• HÉBERT, R.F., & LINK, A. N. (1989). In search of the meaning of entrepreneurship. Small Bus Econ, 1(1), 39–49.
• İlaçtaki Aileler. (2020, Nisan 8) https://www.capital.com.tr/capital-dergi/capitalde-bu-ay/ilactaki-aileler.
• JAKEE, K., & SPONG, H. (2003). Praxeology, entrepreneurship and the market process: A review of Kirzner's contribution. Journal of the History of Economic Thought, 25(4), 461-486.
• JONES, G., & WADHWANI, R. D. "Entrepreneurship and Business History: Renewing the Research Agenda. Harvard Business School Working Paper, No. 07-007, July 2006.
• KRATZ, F. W., & BRIDGES, C. B. (1956). Malaria control in Turkey. Public Health Reports, 71(4), 409-416.
• LUNE, H., & BERG, Bruce L. (2011). Qualitative Research Methods for the Social Sciences, 9. Edition, Pearson, Boston.
• MASON, C. & HARVEY, C. (2013). Entrepreneurship: Contexts, opportunities and processes, Business History, 55:1, 1-8.
• MORTAN, K. (1991). Uygarlığı Yoğuranlar: Türkiye İşletmecilik Tarihine Giriş, Biar Eğitim Yayınları, Ankara.
• Necip Akar Holding A.Ş. (2020, Nisan 8). http://www.necipakar.com/tr/Kuruluslarimiz.html.
• OKAN, S. (1949). Türkiye’de Sıtma Savaşı. Türk İjiyen ve Tecrübi Biyoloji Dergisi, 9(3). 102-115.
• Olağanüstü Sıtma Savası Kanununun çerçevesi içinde olağanüstü savaş bölgesi olarak ilan edilecek (53) ilin adlarını gösterir listesi. Resmî Gazete. 4 Nisan 1945 Çarşamba.
• PAMUK, Ş. (2015). Türkiye’nin 200 yıllık iktisadi tarihi. 5. Baskı, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
• POPP, A., & FELLMAN, S. (2017). Writing business history: Creating narratives. Business History, 59(8), 1242-1260.
• SANDALCI, M. (1997). Belgelerle Türk eczacılığı 1840-1948. Dr. Nejat F. Eczacıbaşı Vakfı.
• Sıtma île Olağanüstü Savaş Yapılmasına Dair Kanun. Resmî Gazete. 28 Mart 1945 Çarşamba.
• ŞAR, S., ŞAHNE, B. S., & ARSLAN, M. (2015). Türk ilaç sanayi tarihinde silahlı kuvvetlerin yeri: Milli Savunma Bakanlığı Ordu İlaç Fabrikası'nın tarihsel gelişimi. TAF Preventive Medicine Bulletin, 14(2), 171-176.
• ŞİMŞEK, O. (2013). Türk Girişimciliğinin Sosyolojisi. 2. Baskı, Otorite Yayınları, Ankara.
• TEKİR, S. (2019). Erken Cumhuriyet Dönemi Türkiye’de Bulaşıcı Hastalıklarla Mücadele (1923-1930). Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, (65), 407-430.
• TUGAN, B. (1944). Health Organization In Turkey. The British Medical Journal, 137-138.
• Türk Eczacılar Birliği Mecmuası. (1958). “Necip Akar” Sayı: 1, s, 75.
• TÜBA Covid-19 Pandemi Değerlendirme Raporu. (2020, Nisan 19). http://www.tuba.gov.tr/files/images/2020/kovidraporu/Covid-19%20Raporu-Final+.pdf.
• WINATA, S. (2008). The economic determinants of entrepreneurial activity: evidence from a Bayesian approach: a thesis presented in partial fulfilment of the requirements for the degree of Master of Business Studies in Financial Economics at Massey University.