HİSSE SENEDİ GETİRİSİ VE VOLATİLİTESİ ÜZERİNDE RASYONEL VE İRRASYONEL YATIRIMCI DUYARLILIĞININ ETKİSİ: BORSA İSTANBUL ÜZERİNDE AMPİRİK BİR ANALİZ

Yıl 2021, Cilt: 16 Sayı: 2, 1 - 15, 31.12.2021

Esra Demirel , Nazan Yelkikalan

Öz

İnsanların rasyonel karar teorilerinde kabul edildiği şekilde rasyonel davranmamaları davranışsal finansın ortaya çıkmasına sebep olmuştur. Davranışsal finans, geleneksel finans teorilerinin aksine yatırımcıların kararlarını alırken duygu ve sezgilerinden de etkilendiğini ileri sürmektedir. Yatırımcıların kararlarını etkileyen psikolojik önyargılar yatırımcı duyarlılığının dayanak noktasını oluşturmaktadır. Yatırımcı duyarlılığı, insanların bir durum karşısında aşırı iyimser ya da kötümser olması şeklinde tanımlanmaktadır. Çalışmada, yatırımcı duyarlılığının BİST 100 endeksi üzerindeki etkisi araştırılmaktadır. 2006: 01- 2019: 07 tarihleri arasında aylık frekansta Tüketici Güven Endeksi, enflasyon, politika faizi, Tüketici Beklenti Endeksi, CDS risk primi, döviz kuru, dış ticaret haddi ve ekonomik büyüme verileri kullanılmıştır. Yatırımcı duyarlılığını temsilen Tüketici Güven Endeksi seçilmiştir. İlk olarak ARDL yöntemiyle yatırımcı duyarlılığı rasyonel ve irrasyonel yatırımcı duyarlılığı olmak üzere ayrıştırılmıştır. İkinci aşamada VAR modeli analiziyle rasyonel ve irrasyonel yatırımcı duyarlılığının BİST 100 endeks getirisi ve volatilitesi üzerindeki etkisi incelenmiştir. Son olarak Etki Tepki Analizi yapılarak BİST 100 endeks getirisi ve volatilitesinin rasyonel ve irrasyonel yatırımcı duyarlılığı tarafından etkilendiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Davranışsal Finans, Rasyonel Yatırımcı Duyarlılığı, İrrasyonel Yatırımcı Duyarlılığı, Hisse Senedi Getirisi, Volatilite

Kaynakça

• Aydoğan, B. ve Vardar, G. (2015). "Yatırımcı Duyarlılığının Borsa İstanbul Sektör Endeks Getirileri Üzerine Etkisi". Maliye ve Finans Yazıları, 1 (104), s. 29-52.
• Black, F. (1986). "Noise". The Journal of Finance, 41 (3), s. 528-543. https://doi.org/10.1111/j.1540-6261.1986.tb04513.x
• Canbaş, S. ve Kandır, S. Y. (2007). "Yatırımcı Duyarlılığının İMKB Sektör Getirileri Üzerindeki Etkisi". Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22 (2), s. 219-248.
• De Long, J. B., Shleifer, A., Summers, L. H. and Waldmann, R. J. (1990). “Noise Trader Risk in Financial Markets”. Journal of Political Economy, 98 (4), s. 703-738.
• Dickey, D. A., and Fuller W. A. (1981). "Likelihood Ratio Statistics For Autoregressive Time Series With A Unit Root". Econometrica: Journal of the Econometric Society, 49 (4), s. 1057-1072. https://doi.org/10.2307/1912517.
• Esen E., Yıldırım, S., ve Kostakoğlu S. F. (2012). "Feldstein-Horioka Hipotezinin Türkiye Ekonomisi İçin Sınanması: ARDL Modeli Uygulaması". Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 7 (1), s. 251-267.
• Gourieroux, C. and Jasiak, J. (2001). Financial Econometrics: Problems, Models, and Methods. Princeton University Press, Princeton, NJ.
• Hepsağ, A. ve Akçalı, B. Y. (2019). "Finansal Zaman Serilerinde Birim Kök Hipotezinin Test Edilmesinde Kalıntılarla Genişletilmiş En Küçük Kareler Yöntemi Yaklaşımı: Rasyonel Fiyat Köpükleri Üzerine Bir Uygulama". XIII. International Balkan and Near Eastern Congress Series on Economics, Business and Management, 5-6 Ekim, Tekirdağ.
• Jarque, C. M, and Bera, A. K. (1980). "Efficient Tests for Normality, Homoscedasticity and Serial Independence of Regression Residuals". Economics Letters, 6 (3), s. 255-259. https://doi.org/10.1016/0165-1765(80)90024-5.
• Keating, J. W. (1990). "Identifying VAR Models Under Rational Expectations". Journal of Monetary Economics, 25 (3), s. 453-476. https://doi.org/10.1016/0304-3932(90)90063-A.
• Kıyılar, M. ve Akkaya, M. (2016). Davranışsal Finans. Literatür Yayıncılık, İstanbul.
• Meng, M., Im, K. S., Lee, J. and Tieslau, M. A. (2014). "More Powerful LM Unit Root Tests With Non-Normal Errors". R.C. Sickles ve W.C. Horrace (eds). in: Festschrift in Honor of Peter Schmidt. Springer, New York, s. 343-357.
• Özsağır, A. (2007). "Ekonomide Güven Faktörü". Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 6 (20), s.46-62.
• Pesaran, M. H., Shin, Y. and Smith, R. J. (2001). "Bounds Testing Approaches to the Analysis of Level Relationships". Journal of Applied Econometrics, 16 (3), s. 289-326. https://doi.org/10.1002/jae.616.
• Sayim, M., Morris, P. D. and Rahman, H. (2013). "The Effect of US individual investor Sentiment on industry‐Specific Stock Returns and Volatility". Review of Behavioural Finance, 5 (1), s. 58-76.
• Sayim, M. and Rahman, H. (2015). “The Relationship Between individual investor Sentiment, Stock Return and Volatility: Evidence from Turkish Market”. International Journal of Emerging Markets, 10 (3), s. 504-520.
• Sevüktekin, M. ve Çınar, M. (2017). Ekonometrik Zaman Serileri Analizi: Eviews Uygulamalı. (5. Baskı) Dora Basım Yayım, Bursa.
• Shefrin, H. (2008). A Behavioral Approach To Asset Pricing. Academic Press, USA.
• Sims, C. A. (1980). "Macroeconomics and Reality". Econometrica: Journal Of The Econometric Society, 48 (1), s. 1-48.
• Statman, M., Fisher, K. L. and Anginer, D. (2008). "Affect in a Behavioral Asset-Pricing Model". Financial Analysts Journal, 64 (2), s. 20-29. https://doi.org/10.2469/faj.v64.n2.8.
• Verma, R. and Soydemir, G. (2006). "The Impact of US Individual and Institutional Investor Sentiment on Foreign Stock Markets". The Journal of Behavioral Finance, 7 (3), s. 128-144. https://doi.org/10.1207/s15427579jpfm0703_2.
• Verma, R., Baklaci, H. and Soydemir, G. (2008). “The impact of Rational and irrational Sentiments of Individual and Institutional Investors on DJIA and S&P500 Index Returns”. Applied Financial Economics, 18 (16), s. 1303-1317. https://doi.org/10.1080/09603100701704272.
• Verma, R. and Soydemir, G. (2009). "The Impact of Individual and Institutional Investor Sentiment on The Market Price of Risk". The Quarterly Review of Economics and Finance, 49 (3), s. 1129-1145. https://doi.org/10.1016/j.qref.2008.11.001.