ANALİTİK HİYERARŞİ YÖNTEMİYLE GENÇLERDE DANIŞMA GRUPLARININ SİGARA MARKA SEÇİMİNE ETKİSİNİN BELİRLENMESİ

Yıl 2008, Cilt: 3 Sayı: 2, 113 - 131, 31.12.2008

Nilsun Sarıyer

Öz

Bu araştırmanın amacı, sigara içen gençlerin marka tercihinde etkilendikleri danışma gruplarını tespit etmektir. Araştırmada kümeleme yöntemiyle örnek kütle belirlenmiştir. Veriler, Yozgat il merkezinde eğitim gören 738 öğrenciden anket yöntemiyle toplanmıştır. Verilerin analizinde, Analitik Hiyerarşi Yöntemi kullanılmıştır. Bu araştırmada gençlerin sigara içme oranı, 56.1 olarak saptanmıştır. Araştırma sonucunda yabancı sigara markasını içmeyi tercih eden onlu yaştaki gençlerin oyunculardan; yerli markayı tercih edenlerin ise arkadaşlarından etkilendikleri ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

danışma grubu, analitik hiyerarşi yöntemi, onlu yaş pazarı, marka tercihi

Kaynakça

• ARNETT, Jeffrey J.; (2001), “Adolescents’ Responses to Cigarette Advertisements for Five “Youth Brands” and One “Adult Brand”, Journal of Research on Adolescence, 11 (4), ss. 425-443.
• ARNETT, Jeffrey J.; (2005), “Talk is Cheap: The Tobacco Companies’ Violations of Their Own Cigarette Advertising Code”, Journal of Health Communication, 10, ss. 419-431.
• BELSTOCK, Sarah A.; CONNOLLY, Gregory N.; CARPENTER, Carrie M. ve TUCKER, Lindsey; (2008), “Using Alcohol to Sell Cigarettes to Young Adults: A Content Analysis of Cigarette Advertisements”, Journal of American College Health, 56 (4), ss. 383-389.
• BİLİR, N.; DOĞAN, B. ve AN, Y. (1997), “Smoking Behavior and Attitudes (Turkey)”, Final Report of Research for International Tobacco Control, Ankara, ss. 10-12.
• BLACKBURN C.; SPENCER, N.; BONAS, S.; COE, C.; DOLAN A. ve MOY, R. (2003),“Effect of Strategies to Reduce Exposure of Infants to Enviromental Tobacco Smoke in the Home: Cross Sectional Survey, British Medical Journay, (327), ss. 257-261.
• CHISNALL, P.M.; (1995), Consumer Behavior, 3rd. edition, Londra, McGraw Hill.
• COLLINS, L.M.; SUSMAN, S., RAUCH; J.M., DENT, C.V. ve HANSEN, W.B.; (1987),“Psyhosocial Predictors of Young Adolescents Cigarette Smoking: A Sixteen Month, Three-wave Longitunial Study”, Journal of Aplly Social Pychology, 17, ss. 554-573.
• ÇAN, G.; TOPBAŞ, M.; ÖZLÜ, T.; BÜLBÜL, Y. ve TORUN P.; (2004), “Trabzon İl Merkezinde Görev Yapan Doktorlarda Sigara İçme Sıklığı”, Sigara ve Sağlık Ulusal Kongresi Özet Kitabı, 29-31 Mayıs 1999, s. 484.
• ÇELİK, P.; ERSEN, A.; YORGANCIOĞLU, A.; SEYFE ŞEN, F. ve TOPÇU, F.; (Nisan 2000), “Manisa İlinde Lise Öğrencilerinin Sigaraya Karşı Tutumları”, Bağımlılık Dergisi, 1 (1), ss. 60-69.
• DABAK, Şennur, (2004), “Sigara ve Sağlık”, Sigaranın Bilimsel Yüzü, Editör A. Tür, İstanbul, Logos Yayıncılık ss. 1-32’den aktaran PEŞKEN, Yıldız; CANBAZ, Sevgi; SÜNTER, A. Tevfik ve TUNÇEL, Ebru K.; (2005), “Ondokuz Mayıs Üniversitesi Yaşar Doğu Beden Eğitimi ve Spor Yüksek Okulu Öğrencilerinde Sigara İçme Sıklığı ve Etkileyen Faktörler”, Bağımlılık Dergisi, 6 (3): 111-116.
• DIE, Douglas; HASTING, Gerard; STEAD, Martine ve MacKINTOSH, Anne Maria; (1999), “Branding: Could It Hold the Key to Future Tobacco Reduction Policy?”, Health Education, 3 (May), ss. 103-109.
• Dünya Sağlık Örgütü, http://www.who.int/tobacco/mpower/mpowerreport_tobacco_crisis_2008.pdf, (Erişim tarihi: 10/09/2008).
• ERIKSEN, Michael P.; (1999), “Social Forces and Tobacco in Society”, Nicotine & Tobacco Research, 1,ss. 79-80.
• EVANS, W. Douglas; ULASEVICH Alec ve RENAUD, Jeanette; (Spring 2006), “Exposure to Pro-Tobacco Messages: Results from the National Youth Tobacco Survey”, Social Marketing Quarterly, 12 (1), ss. 3-14.
• FITZGERALD, Kate; (2003),“Putting the Product into the Show Has High Risk for High Payoff but at What Price?”, Advertising Age, 74 (5), ss. 2.
• FLAY, B.R.; HU, F.B. ve RICHARDSON, J.; (1998), “Psychosocial Predictors of Different Stages of Cigarette Smoking among High Scholl Students”, Preventive Medicine, 27, ss. 9-18.
• GITTELSOHN, J.; MCCORMICK, L.K.; ALLEN, P.; GRIESER, P; CRAWFORD, M. ve DAVIS, S. ;(1999), “Inter-Ethnic Differences in Youth Tobacco Language and Cigarette Brand Preferences”, Ethnicity & Health, 4 (4), ss. 285-303.
• GLANTZ, Stanton A.; (2001), “Smoking in Teenagers and Watching Films Showing Smoking”, BMJ, 323, ss. 1378-1379.
• GOLDBERG, Marvin E.; (2003), “Correlation, Causation and Smoking Initiation among Youths”, Journal of Advertising Research, (December), ss. 431-440.
• GÖKSEL, Tuncay; CİRİT, Murat ve BAYINDIR, Ülkü; (Aralık 2001), “İzmir İli Lise Öğrencilerinin Sigara Alışkanlığını Etkileyen Faktörler”, Toraks Dergisi, 2 (3), ss. 49-53.
• GÜLBAYRAK, Canan; AÇIK,Yasemin; DEVECİ, Süleyman Erhan ve OĞUZÖNCÜL, Ayşe Ferdane; (2004), “Elazığ İl Merkezinde İki Eğitim Araştırma Sağlık Ocağı Bölgesinde Kadınların Sigara İçme Sıklığı”, Erciyes Tıp Dergisi, 26 (4), ss. 156-162.
• HERKEN, Hasan ve ÖZKAN, İshak; “Sigara Alışkanlığı ve Anne Baba Tutumu”, http://www.aile.selcuk.tr/text/makale5.htm, (Erişim tarihi:6.6.2006)
• JACKSON, C.; HENIİKSEN, L.; ICKINSON D. ve LEVINE, D.W.; (1997), “ The Early Use of Alcohol and Tobacco: Its Relation to Children’s Competence and Parents’ Behaviour”, American Journal of Public Health, 87 (3), ss. 359-364.
• JARVIS, Martin; GODDARD, J., Eileen; HIGGINS, Vanessa; FEYERABEND; BRYANT, Colin Andrew; DEREK, G. ve COOK, G.; (2000), “Children's Exposure to Passive Smoking in England since the 1980s: Cotinine Evidence from Population Surveys” BMJ, 321 (Ağustos), ss. 343-345.
• KARAKILIÇ, Hande; (2004), “Antalya Kent Merkezinde Liselerin Son Sınıflarında Okuyan Öğrencilerde Psikoaktif Madde Kullanımı”, Sigara ve Sağlık Ulusal Kongresi Özet Kitabı, 29-31 Mayıs 1999, s. 367.
• KAYA, Muammer; (8.3.2005), “31 Mayıs- Dünya Sigarasız Günü”, Netyorum.com (Erişim tarihi: 5.5.2006).
• KENNEY, Brent A. ve HOLAHAN, Charles J.; (2008), “Depressive Symptoms and Cigarette Smoking in a College Sample”, Journal of American College Health, 56 (4), 409-414.
• KITER, Göksel; BAŞER, Sevin; AKDAĞ, Beyza; EKİNCİ, Ali; ÜNAL, Nihal ve ÖZTÜRK, Esma; (2008), “Göğüs Hastalıkları Polikliniğine Başvuran Olguların Sigara İçme Özellikleri”, Tüberküloz ve Toraks Dergisi, 56 (1), ss. 30-36 içinde “Sigara Alışkanlıkları ve Sigara ile Mücadele Kampanyası Kamuoyu Araştırması: PIAR Araştırması, (Ocak 1988).
• KWIEIELEWICZ, Miroslaw ve Van UDEN, Ewa; (2004), “Inconsistent and Contradictory Judgements in Pairwaise Comparison Method in the Analytic Hierarchy Process”, Computers&Operations Research, 31(5), ss. 713-719.
• LOUDON, D. L. ve DELLA BITTA, A.J.; (1993), Consumer Behaviour: Concepts and Applications, Mc Graw Hill, European Edition, Londra.
• NICHOLS, Tracy R.; MAHADEO, Madhuvantı; BRYANT; Kylıe ve BOTVIN, Gılbert J.; (2008), “Examining Anger as a Predictor of Drug Use Among Multiethnic Middle School Students”, Journal of School Health, 78 (9), ss. 480-486.
• ODABAŞI, Yavuz ve BARIŞ, Gülfidan; (2002), Tüketici Davranışı, İstanbul, Kapital Medya A.Ş.
• OWEN L. ve BOLLING, K.; (1995), Tracking Teenage Smoking, Londra, Health Education Autority.
• ÖZDEMİR, Müjgan Sağır; (2002), “Performance Evaluation System Using the Analytic Hierarchy Process”, Industrial Engineering Journal, April-May-June(2), ss. 97-107.
• ÖZKURT S.; BOSTANCI, M.; ALTIN, R.; ÖZŞAHİN A. ve AKDAĞ, B.; (2000), “Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Çalışanlarında Sigara İçme Prevalansı ve Nikotin Bağımlılığı Durumu”, Tüberküloz ve Toraks Dergisi, 48, ss. 140-147.
• ÖZTÜRK, Ayşe Sevgi; (2003), “Bir Pazarlama Aracı Olarak Etkileri ve Etkiledikleri Açısından Sinema Filmlerine Ürün Yerleştirme”, Pi: Pazarlama ve İletişim Kültürü Dergisi, 3 (3), ss. 24-33
• PECHMANN, Comeha ve SHİH, Chuan-Fong; (1999), “Smoking in Movies and Antismoking Advertisments Before Movies: Effects on Youth”, Journal of Marketing, 63, ss. 1-13.
• PEŞKEN, Yıldız; CANBAZ, Sevgi; SÜNTER, A.Tevfik ve TUNÇEL; Ebru K.; (2005), “Ondokuz Mayıs Üniveristesi Yaşar Doğu Beden Eğitimi ve Spor Yüksek Okulu Öğrencilerinde Sigara İçme Sıklığı ve Etkileyen Faktörler”, Bağımlılık Dergisi, 6 (3), ss. 111-116.
• PETER, J. Paul; OLSON, Jerry C. ve GRUNERT, Klaus G.; (1999), Consumer Behaviour and Marketing Strategy, European Edition, Londra, Mc Graw Hill.
• POLLAY, R.W., (2000), “Targeting Youth and Concerned Smokers: Evidence from Canadian Tobacco Industry Document”, Tobacco Control, 9, ss. 136-147.
• SAATY, T. L.; (2000), “Fundementals of Decision Making and Priority Theory with Analytic Hierarchy Process”, AHP Series, 6’den aktaran ÖZDEMİR, Müjgan Sağır; (2002), “Performance Evaluation System Using the Analytic Hierarchy Process”, Industrial Engineering Journal, April-May-June, 2, ss. 97-107.
• SALTIK A.; YILMAZ, T.; YORULMAZ, F.; YÜCEL V. ve DİNDAR, İ., (1991), “Edirne Merkezindeki Orta Dereceli 318 Okul Öğretmeninde Sigara İçme Davranışı ve Spielberg Testi ile Ölçülen Kaygı Düzeylerinin İncelenmesi”, Ege Tıp Dergisi, 30 (4), ss. 524-529.
• SHNEIDERMAN, B.; (1992), “Tree Visualization with Tree-maps: A 2-D Space-filling Approach”, ACM Transactions on Graphics, 11, 1 (Ocak), ss. 92-99.
• TAŞCI, Emel; ATAN, Şenay Ünsal; DURMAZ, Nazike; ERKUŞ Hilal ve SEVİL, Ümran; (2005), “Kız Meslek Lisesi Öğrencilerinin Madde Kullanma Durumu”, Bağımlılık Dergisi, 6 (3), ss. 122-128.
• TAYLOR, Charles R. ve BONNER, P. Greg; (2003), “Comment on American Media and the Smoking-related Behaviors of Asian Adolescents”, Journal of Advertising Research, 43 (4), ss. 419-430.
• TOMINTZ, Melanie N.; GRAHAM, P.; CLARKE; Janette ve RIGBY; E.; (2008), “The Geography of Smoking in Leeds: Estimating Individual Smoking Rates and The Implications for The Location of Stop Smoking Services”, AREA, 40, ss. 341-353.
• Tütün, Tütün Mamulleri ve Alkollü İçkiler Piyasası Düzenleme Kurumu, “Kamu Yararı Reklam Spotu Yarışması Bilgi Notu”, http://ilef.ankara.edu.tr/gorsel/dosya/114071289film_yarisması_bilgi_notu.doc. (Erişim tarihi:12.5.2006)
• VALENTE, T.W.; UNGER B. J. ve JOHNSON; C.A.; (2005), “Do Popular Students Smoke? The Association Between Popularity and Smoking Among Middle School Student”, Adolescent Health, 37 (4), ss. 323-329.
• VARGAS, L.G.; (1990), “An Overview of the Analytic Hiyerarchy Process and its Applications”, European Journal of Operational Research, 48, ss. 1-12.
• WALTERS C. Glenn ve BERGIEL, Blaise J.; (1989), Consumer Behavior, Cincinnati, South-Western Publishing.
• ZHU, Shu-Hong; FENG, B.; ZHU, T. ve ANDERSON C.M.; (1998), “Perception of Foreign Cigarettes and Their Advertising in China: A Study of College Students From 12 Universities”, Tobacco Control, 7, ss. 134-140.
• “Radyo ve Televizyon Yayınlarının Esas ve Usulleri Hakkında Yönetmelik” (17 Nisan 2003), Resmi Gazete, 25082.