İNSANİ GELİŞME ENDEKSİ BİLEŞENLERİNİN TÜRKİYE ÖLÇEĞİNDE ARDL SINIR TESTİ İLE SINANMASI

Yıl 2016, Cilt: 2 Sayı: 1, 1 - 24, 17.02.2016

Güller Şahin Levent Gökdemir

Öz

Bu çalışmanın amacı, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı tarafından yıllık raporlar şeklinde yayınlanan İnsani Gelişme Endeksi’ni oluşturan bileşenlerin kısa ve uzun dönem dinamiklerini Türkiye ölçeğinde incelemektir. Amaç doğrultusunda 1981‐2013 örneklem dönemi için ekonometrik zaman serisi çözümlemesi yıllık veri sıklığı altında yaşam beklentisi, kişi başınaGSMH, ilköğretimde okullaşma oranı, ortaöğretimde okullaşma oranı ve yükseköğretimde okullaşma oranı değişkenleri kullanılarak ARDL Sınır Testi’yle gerçekleştirilmiştir. Uygun gecikme uzunluğunda kurulan model için serilerin uzun dönem dinamikleri En Küçük Kareler Yöntemi’yle; kısa dönem dinamikleri ise Hata Düzeltme Modeli’yle tahmin edilmiştir.Uzun dönemli parametrelere ait tahmin bulguları, kişi başına GSMH’da meydana gelen %1’lik bir değişimin, yaşam beklentisini %2.85 oranında; yükseköğretimde okullaşma oranındaki %1’lik bir değişimin ise yaşam beklentisini %0.18 oranında pozitif yönlü etkilediğini göstermektedir. İlköğretimde ve ortaöğretimde okullaşma oranlarına ait kısa ve uzun dönemliparametrelerden elde edilen bulgular birbiriyle örtüşmektedir. Söz konusu değişkenler hem kısa, hem de uzun dönemli süreç içerisinde yaşam beklentisi değişkenini açıklayamamıştır.Çözümlemeden elde edilen bulgular ışığında sonuç olarak, Türkiye’nin yüksek bir insani gelişmişlik düzeyine erişebilme hedefine ulaşabilmesi için mevcut eğitim ve ekonomi politikalarını gözden geçirerek gerekli iyileştirmeleri yapması gereklidir.

Anahtar Kelimeler

İnsani Gelişme,  İnsani Gelişme Endeksi, Türkiye, ARDL Sınır Testi

Kaynakça

• Al‐Hilani, H. (2012). HDI as a Measure of Human Development: A Better Index than the Income Approach? IOSR Journal of Business and Management, 2 (5), 24‐28.
• Cooke, M.,Mitrou, F.,Lawrence,D.,Guimond,E. & Beavon,D. (2007). Indigenous well‐being in four ountries: An application of the UNDP'S Human Development Index to Indigenous Peoples in Australia, Canada, New Zealand, and the United States. BMC International Healthand Human Rights, 7 (1), 9.
• Delhey, J., & Kroll,C. (2012). A Happiness Test’ forthe New Measures of NationalWell‐Being: How MuchBetterthan GDP arethey. WZB Discussion Paper, 1‐33.
• Dickey, D.A., & Fuller W.A. (1979). Distributions of The Estimators for Autoregressive Time Serieswith a UnitRoot. Journal of theAmerican Statistical Association,74 (366a), 427‐431.
• Engle, R.F., & Granger,C.W.J. (1987). Cointegration and Error Correction: Representation, Estimation and Testing. Econometrica, 55, 251‐76.
• Frugoli, P.A.,Almeida,C.M.V.B.,Agostinho,F.,Giannetti,B.F., & Huisingh,D. (2015). Can measures of well‐being and progress help societies to achieve sustainable development? Journal of Cleaner Production, 90, 370‐380.
• Hicks, D.A. (1997). TheInequality‐Adjusted Human Development Index: A ConstructiveProposal. WorldDevelopment, 25 (8),1283‐1298.
• Human Development Report (2014). Sustaining Human Progress Reducing Vulnerabilities and Building Resilience. Technical notes, 1‐10.
• Johansen, S. (1988). Statistical Analysis of CointegrationVectors. Journal of Economics Dynamic and Control, 12 (2‐3), 231‐254.
• Joseph M.F., & Fosu O.A.E. (2006). Aggregate Import demand and Expenditure Components in Ghana: An Econometric Analysis. MPRA Paper No. 599, 1‐21.
• Gazi Journal of Economics and Business Pesaran, M. H., & Shin, Y. (1995) An Auto regressive Distributed Lag Modelling Approach to
• Cointegration Analysis. in S. Strom, A. Holly, A. Diamond (eds), Centennial Volume of RagnerFrisch, Cambridge UniversityPress.
• Pesaran, M.H., & Shin,Y. (1999). An Autoregressive Distributed Lag Modelling Approach to Cointegration Analysis. in S. Strom (eds), Econometrics and Economic Theory in the 20th Century: The Ragnar Frisch Centennial Symposium, Cambridge University Press.
• Pesaran, M.H. Shin,Y., & Smith,R. (2001). Bounds Testing Approaches to the Analysis of Level Relationships. Journal of Applied Econometrics, 16 (3), 289‐326.
• Perron, P. (1989). The Great Crash, the Oil Price Shock, and the Unit Root Hypothesis, Econometrica, 57, 1361‐1401.
• Sen, A. K. K. (2000). Development as Freedom, New York: Knopf Doubleday Publishing Group.
• United Nations, Economic and Social Council, Statistical Commission, Forty‐second session, 22‐25 February 2011, 1‐12.
• United Nations Development Programme, Human Development Report (2015), ‘WorkforHuman,
• Development, Briefing Note for Countries on the 2015 Human Development Report’, 1‐7.
• Ünal, Ç. (2013). Avrupa Birliğine Üyelik Sürecinde Türkiye’nin Seçilmiş Endeks Göstergeleri.
• Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17 (3), 271‐289.
• http://www.undp.org/content/undp/en/home/librarypage/hdr/ (erişim tarihi: 19.12.2015).