Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Okul Dışı Öğrenmeye Yönelik Farkındalıkları, Bilişsel Yapıları ve Uygulama Durumları Üzerine Bir İnceleme

Year 2022, Volume: 2022 Issue: 18, 222 - 249, 30.04.2022

Ümmügülsüm Torun Tercan Yıldırım

https://doi.org/10.46778/goputeb.1081125

Abstract

Okulda gerçekleştirilen öğrenmelerin yanı sıra okul sınırları dışında da eğitim ve öğretime uygun çeşitli alanlardan faydalanılarak öğrencilerin daha keyifli öğrenme gerçekleştirmeleri sağlanmaktadır. Özellikle sosyal bilgiler dersi açısından da bu tür etkinlikler önemli bir yere sahiptir. Sosyal bilgiler öğretmenlerinin okul dışı öğrenmeye yönelik farkındalık durumlarını, bilişsel yapılarını ve uygulama durumlarını belirlemeyi hedefleyen bu çalışmada nitel araştırma desenlerinden biri olan durum çalışması kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma gurubunu 2020-2021 eğitim öğretim yılında Kırşehir ili merkez ilçesinde Millî Eğitim Bakanlığına bağlı ortaöğretim kurumlarında görev yapan 20 sosyal bilgiler öğretmeni oluşturmaktadır. Veriler yarı yapılandırılmış görüşme formu ile toplanmış ve içerik analizine tabi tutulmuştur. Araştırma sonucunda elde edilen verilere göre öğretmenlerin okul dışı öğrenme konusunda farkındalığa sahip oldukları vermiş oldukları yanıtlardan anlaşılmaktadır. Öğretmenler okul dışı öğrenme etkinlikleri ile öğrencilerin derse olan ilgilerinin arttığını ve dersin verimli işlenmesi noktasında katkı sağladığını belirtmişlerdir. Sosyal bilgiler dersi öğretim programında okul dışı öğrenme etkinliklerinin önerildiğine dair bilgi sahibi olan öğretmenler, bu etkinliklerin yapılabileceği okul dışı öğrenme ortamlarına örnekler vermiş ve bulundukları şehirde yer alan ortamları da ifade etmişlerdir. Araştırmaya katılan öğretmenlerin geneli derslerinde okul dışı öğrenme etkinliklerine yer verdiklerini ve öğrencilere sağlamış olduğu katkıyı dile getirirken bir kısım öğretmen ise uygulama sürecinde yasal işlemler, zaman sıkıntısı gibi birçok sorunla karşılaştıklarını belirtmişlerdir.

Keywords

Okul Dışı Öğrenme, Öğretmen, Sosyal Bilgiler Öğretimi

A Review of Social Studies Teachers' Awareness of Out of School Learning, Their Cognitive Structure and Practice Status

Abstract

In addition to learning at the school, students are being able to take advantage of various areas that are suitable for education and training outside of the school boundaries and provide more enjoyable learning. In terms of social studies class in particular, such activities also hold an important place. The status study, one of the qualitative research patterns, was used in this study, which aimed to determine social studies teachers' awareness states, cognitive structures and case study for out-of-school learning. The study group constitutes 20 social studies teachers who work in secondary education institutions under the Ministry of National Education in the central district of Kirsehir province during the 2020-2021 school year. The data was collected through a semi-structured interview form and subjected to content analysis. It is evident from their response that teachers have had awareness of out-of-school learning, according to data obtained from the research. The teachers noted that with out-of-school learning activities, students' interest in the course increased and contributed at the point of efficient processing of the course. The teachers noted that with out-of-school learning activities, students' interest in the course increased and contributed at the point of efficient processing of the course. Teachers with knowledge that out-of-school learning activities are recommended in the social studies course teaching program provided examples of out-of-school learning environments where these activities can be held and also expressed the environments located in their city. The teachers who participated in the study expressed their participation in out-of-school learning activities and their contribution to the students, while the teacher stated that they faced many problems such as legal actions and time shortages during the implementation process.

Keywords

Out-Of-School Learning, Teacher, Social Studies Teaching

References

• Alaca, E. ve Yildirim, T. (2018). Preservice social studies teachers’ opinions regarding history education, Journal of Education and Training Studies, 6(4), 110-117
• Ata, B. (2002). Müzelerle ve tarihî mekanlarla tarih öğretimi: Tarih öğretmenlerinin “müze eğitimine” ilişkin görüşleri. Yayımlanmamış doktora tezi. Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Avcı Akçalı, A. (2007). Yerel tarih ve tarih eğitimine katkısı. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Aydede, M.N. ve Kesercioğlu, T. (2012). Aktif öğrenme uygulamalarının öğrencilerin kendi kendine öğrenme becerilerine etkisi. H.Ü. Eğitim Fakültesi Dergisi, 43, 37-49.
• Bakioğlu, B. (2017). 5.sınıf vücudumuz bilmecesini çözelim ünitesinin okul dışı öğrenme ortamı destekli öğretiminin etkililiği. Yayımlanmamış doktora tezi. Amasya Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Amasya.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E.K., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Bozdoğan, A.E. ve Kavcı, A. (2016). Sınıf dışı öğretim etkinliklerinin ortaokul öğrencilerinin fen bilimleri dersindeki akademik başarılarına etkisi. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(1), 13-30.
• Coşkun Keskin, S. ve Kaplan, E. (2012). Sosyal bilgiler ve tarih eğitiminde okul dışı öğrenme ortamı olarak oyuncak müzeleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11(41), 95-115.
• Creswell, J.W. (2020). Nitel araştırma yöntemleri beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. (çev. M. Bütün, S.B. Demir). Ankara: Siyasal.
• Çelik, S., Şenocak, E., Bayrakçeken, S., Taşkesenligil, Y. ve Doymuş, K. (2005). Aktif öğrenme stratejileri üzerine bir derleme çalışması. Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 11, 155-185.
• Çulha, B. (2006). Tarihsel mekanlarda keşfederek öğrenme yoluyla sosyal bilgiler öğretimine yönelik öğrenci görüşleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Dinç, E., Erdil, M. ve Keçe, M. (2011). Uşak üniversitesi öğrencilerinin tarihi ve kültürel eserler hakkındaki ilgi ve farkındalıklarının incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), 267-285.
• Erten, Z. ve Taşçı, G. (2016). Fen bilgisi dersine yönelik okul dışı öğrenme ortamları etkinliklerinin geliştirilmesi ve öğrencilerin bilimsel süreç becerilerine etkisinin değerlendirilmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 638-657.
• Güleç, S. ve Alkış, S. (2003). Sosyal bilgiler öğretiminde müze gezilerinin iletişimsel boyutu. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 63-78.
• Işık, H. (2008). İlköğretimde tarih konularının yerel tarih ile ilişkilendirilmesinin öğrenci başarısına etkisi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(4), 290-310.
• İncegül, S. (2010). Sosyal bilgiler dersinde örnek bir sözlü tarih uygulaması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Kabapınar, Y. ve İncegül, S. (2016). Değişim ve süreklilik bağlamında oyun ve oyuncağa bakmak: Bir sözlü tarih çalışması. Turkish History Education Journal, 5(1), 74-96.
• Karakaş-Özür, N. ve Şahin, S. (2017). Sosyal bilgiler dersinde sınıf dışı etkinliklerin öğrenci başarısına etkisi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(3), 324-347.
• Karadeniz, O., Eker, C. ve Burunsuz, E. (2015). Ortaokul sosyal bilgiler dersi öğretim programı kazanımlarının yapılandırmacı öğrenme kuramı ilkelerine göre değerlendirilmesi. Turkish Studies, 10(3), 563-580.
• Kalem, S. ve Fer, S. (2003). Aktif öğrenme modeliyle oluşturulan öğrenme ortamının öğrenme öğretme ve iletişim sürecine etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 3(2), 433-446.
• Kaya, M. (2013). Sosyal bilgiler dersinde kullanılabilecek bir öğretim yöntemi olarak sözlü tarih: Amaç, içerik, uygulama. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Küpüç, E. (2014). Sözlü tarih kavramı ve sözlü tarihin tarih öğretimindeki rolü. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Van.
• Meydan, A. ve Akkuş, A. (2014). Sosyal bilgiler öğretiminde müze gezilerinin tarihi ve kültürel değerlerin kazandırılmasındaki önemi. Marmara Coğrafya Dergisi, 5(29), 402-422.
• Millî Eğitim Bakanlığı [MEB] (2005). İlköğretim sosyal bilgiler dersi 6-7. sınıflar öğretim programı ve kılavuzu (taslak basım). Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Devlet Kitapları Müdürlüğü.
• Millî Eğitim Bakanlığı [MEB] (2018). Sosyal Bilgiler dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 4, 5, 6 ve 7. sınıflar), Ankara.
• Millî Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2019). Okul dışı öğrenme ortamları kılavuzu, Ankara.
• Miles, M,B. ve Huberman, A.M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Thousand Oaks, CA: Sage
• Oran, M. (2013). İlköğretim sosyal bilgiler öğretmenlerinin ders içi yerel tarih konusundaki faaliyetleri uşak ili örneği. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Uşak Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak.
• Öner, G. ve Çengelci Köse, T. (2019). Müze ve tarihi mekânlarda değer ve beceri kazandırmaya yönelik sosyal bilgiler öğretmen adaylarının görüşleri. Turkish History Education Journal, 8(1), 98-128.
• Örten, H. (2008). Yerel tarih konularının sosyal bilgiler üniteleri ile ilişkilendirilmesine yönelik bir çalışma (Tokat örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tokat
• Özdemir, K. (2016). Yerel tarihin sosyal bilgiler öğretiminde değişim ve sürekliliği algılama becerisi üzerindeki etkisinin değerlendirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Kastamonu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kastamonu.
• Saraç, H. (2017). Türkiye’de okul dışı öğrenme ortamlarına ilişkin yapılan araştırmalar: içerik analizi çalışması. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 3(2), 60-81.
• Sarı, İ. (2007). Sosyal bilgiler öğretiminde sözlü tarih etkinliklerinin öğrenci başarı, beceri ve tutumlarına etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Şimşek, A. ve Kaymakçı, S. (2015). Okul dışı sosyal bilgiler öğretiminin amacı ve kapsamı. A. Şimşek ve S. Kaymakçı (Editörler). Okul Dışı Sosyal Bilgiler Öğretimi içinde (ss 1-10). Ankara: Pegem.
• Tatar, N. ve Bağrıyanık, K.B. (2012). Fen ve teknoloji dersi öğretmenlerinin okul dışı eğitime yönelik görüşleri. İlköğretim Online, 11(4), 883-896.
• Topçu, E. (2017). Sosyal bilgiler öğretiminde okul dışı öğrenme ortamları: Öğretmen adayları ile fenomenolojik bir çalışma. International Education Studies, 10(7), 1-27.
• Türkmen, S. F. (2019). Tarih öğretmenlerinin okul dışı tarih öğretimi algıları ve görüşleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Yazıcı, F. ve Yıldırım, T. (2017). Okul dışı tarih öğretimi ve sosyal zekâ arasındaki ilişkinin yol analiziyle incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 733-755.
• Yeşilbursa, C.C. (2008). Sosyal bilgiler öğretiminde tarihi yerlerin kullanımı. Türklük Bilimi Araştırmaları, 23, 209-222.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.
• Yıldırım, T. ve Yazıcı, F. (2017). Preservice history and social studies teachers’ perceptions of outdoor history teaching. European Journal of Education Studies, 3(9), 150-162. Doi: 10.5281/zenodo.849005.