KANSER VE ERGOTERAPİ

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 2, 14 - 24, 17.12.2020

Mehmet Çetinkaya , Sedef Şahin

Öz

Kanser hastalığı tedavisi sürecinde ortaya çıkan semptomlar nedeniyle bireylerde aktivite performansı ve katılım risk altında olabilir. Ergoterapi; kişilerin aktivitelerini seçme, organize etme, tatmin edici bir şekilde yapma ve bağımsız bir şekilde yaşama işlevsel bir şekilde katılmalarına yardımcı olan destekleyici bir sağlık hizmetidir. Bu derlemenin genel amacı; kanser tanılı bireylerde sıklıkla görülen semptomlar ve etkileri hakkında bilgi vermek, bu semptomların/yan etkilerinin ergoterapi bakış açısıyla nasıl değerlendirildiğini ve tedavilerinde hangi yöntemlerin kullanılabileceğini dair kanıtlar sunmak, kanserli bireylerin aktivite performansı ve katılım problemlerine yönelik bilgiler ve bu alanda uygulanan ergoterapi yaklaşımlarına dair bilgilerin derlenerek onkolojik rehabilitasyondaki önemini anlatmaktır.

Anahtar Kelimeler

Ergoterapi, kanser, aktivite performansı, katılım, sempton

Teşekkür

Çalışmam süresince bilgisini, deneyimini, desteğini ve güler yüzünü benden esirgemeyen Sayın Dr.Öğr.Üy.Sedef ŞAHİN'e sonsuz teşekkürler...

Kaynakça

• 1. Saylor, Philip J., Nancy L. Keating, and Matthew R. Smith. "Prostate cancer survivorship: prevention and treatment of the adverse effects of androgen deprivation therapy." Journal of general internal medicine 24.2 (2009): 389-394. 2. Durna Z., İç Hastalıkları Hemşireliği, Akademi Kitapevi, İstanbul 2013. 3. Şahin, Sedef. "Meme Kanserinde Ergoterapi Temelli Problem Çözme Stratejisi Eğitiminin Etkinliği." (2018). 4. Türkiye Kanser İstatistikleri, 2012. http://kanser.gov.tr/daire-faaliyetleri/kanseristatistikleri/1445-t%C3%BCrkiye-kanseristatistikleri-rapor-k%C4%B1sa.html Erişim Tarihi: 07.10.2015. 5. TÜBA Ulusal Kanser Politikaları Çalıştayı Raporu. TÜBA-Kanser Çalışma Grubu, Türkiye Bilimler Akademisi, 2014. http://www.tuba.gov.tr/upload/files/tubayla_ilg ili/Kanser%20%C3%87al%C4%B1%C5%9Fta y%C4%B1%20Raporu_compressed.pdf. Erişim tarihi: 07.10.2015. 6. American Academy of Pediatrics. Long-term follow-up care for pediatric cancer survivors. Pediatrics 2009; 123(7):906- 15. 7. Berg, Christine, and Robert J. Hayashi. "Participation and self-management strategies of young adult childhood cancer survivors." OTJR: Occupation, Participation and Health 33.1 (2013): 21-30. 8. Longpré, S., and R. Newman. "The role of occupational therapy in oncology [Fact sheet]. Bethesda, MD: American Occupational Therapy Association." (2011). 9. Ness, Kirsten K., et al. "Physical performance limitations and participation restrictions among cancer survivors: a population-based study." Annals of epidemiology 16.3 (2006): 197-205. 10. Şahin, Sedef, and Mine Uyanık. "The impact of occupation-based problem-solving strategies training in women with breast cancer." Health and quality of life outcomes 17.1 (2019): 104. 11. Yildirim, Serap, and Ayca Gürkan. "Müzigin, kemoterapi yan etkilerine ve kaygi düzeyine etkisi/The influence of music on anxiety and the side effects of chemotherapy." Anadolu Psikiyatri Dergisi 8.1 (2007): 37. 12. Can G, Onkoloji Hemşireliğinde Kanıttan Uygulamaya, Nobel Tıp Kitapevi, İstanbul 2014b 13. Can G, Onkoloji Hemşireliği, Nobel Tıp Kitapevi, İstanbul 2014a 14. Önal, Gözde. "Beyin Tümörlü Çocukların Bilişsel Fonksiyonları ile Aktivite Performansı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi." (2019). 15. Kocaman YN, Kaçmaz N, Özkan M. İleri evre kanser hastalarının karşılanmamış bakım gereksinimleri. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi 2013; 4 (3): 153-158. 16. Karadağ F, Gülen ŞT, Ceylan E, et al. İleri evre akciğer kanseri olgularında yorgunluk ve güçsüzlükle ilişkili faktörler. Solunum Dergisi 2012; 14 (1):27-33. 17. Çayır Y, Işık M. Terminal dönem kanser hastalarında evde sağlık hizmetleri. Smyrna Tıp Dergisi 2012; Ek sayı 1:87-89. 18. Yaranoğlu, C. "Kemoterapi alan akciğer kanserli hastalarda yorgunluk ve uyku kalitesinin fonksiyonel durum üzerine etkisi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi)." Genelkurmay Başkanlığı Gülhane Askeri Tıp Akademisi Komutanlığı Sağlık Bilimleri Enstitüsü Müdürlüğü, Ankara (2012). 19. Bektaş, Hicran Aydın, and Nuran Akdemir. "Kanserli bireylerde fonksiyonel durumun önemi." Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi 12.3 (2009): 54-60. 20. Cimete G. Yaşam sonu bakım: Ölümcül hastalarda bütüncü yaklaşım. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri; 2002:57-92. 21. Kabalak AA, Öztürk H, Çağıl H. Yaşam sonu bakım organizasyonu; palyatif bakım. Yoğun Bakım Dergisi 2013; 11 (2):56-70. 22. Balhareth, Ameera, Mohammed Yousef Aldossary, and Deborah McNamara. "Impact of physical activity and diet on colorectal cancer survivors’ quality of life: a systematic review." World journal of surgical oncology 17.1 (2019): 153. 23. Penfold, Sarah L. "The role of the occupational therapist in oncology." Cancer treatment reviews 22.1 (1996): 75-81. 24. Hewitt, Maria, Julia H. Rowland, and Rosemary Yancik. "Cancer survivors in the United States: age, health, and disability." The Journals of Gerontology Series A: Biological Sciences and Medical Sciences 58.1 (2003): M82-M91. 25. Palmadottir, Gudrun. "The role of occupational participation and environment among Icelandic women with breast cancer: A qualitative study." Scandinavian Journal of Occupational Therapy 17.4 (2010): 299-307. 26. Braveman, B., Hunter, E. G., Nicholson, J., Arbesman, M., & Lieberman, D. "Occupational therapy interventions for adults with cancer." American Journal of Occupational Therapy 71.5 (2017): 7105395010p1-7105395010p5. 27. Huri, M., Metastatik prostat kanserli bireylerde ergoterapinin iyi olma hali ve yaşam kalitesine olan etkisi. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi, Ankara 2012. 28. Butow, P. N., Phillips, F., Schweder, J., White, K., Underhill, C., & Goldstein, D. "Psychosocial well-being and supportive care needs of cancer patients living in urban and rural/regional areas: a systematic review." Supportive Care in Cancer 20.1 (2012): 1-22. 29. Lyons, M., Orozovic, N., Davis, J., & Newman, J., "Doing-being-becoming: Occupational experiences of persons with life-threatening illnesses." American Journal of Occupational Therapy 56.3 (2002): 285-295. 30. Kielhofner, Gary. Conceptual foundations of occupational therapy practice. FA Davis, 2009. 31. Law M. Measurement In Occupatıonal Therapy. In: Law M. BC, Dunn W.,, editor. Measuring Occupational Performance. U.S.A: Slack Incorporated; 2005. p. 3-21. 32. Svensson, Anita Björklund, Tommy. "Health, the body and occupational therapy." Scandinavian journal of occupational therapy 7.1 (2000): 26-32. 33. Gerber, Lynn H., et al. "Integrating a prospective surveillance model for rehabilitation into breast cancer survivorship care." Cancer 118.S8 (2012): 2201-2206. 34. Silver JK, Gilchrist LS. Cancer rehabilitation with a focus on evidence-based outpatient physical and occupational therapy interventions. American journal of physical medicine & rehabilitation. 2011;90(5):S5-S15. 35. Christiansen CH, Baum CM, Bass-Haugen J. Occupational therapy: Performance, participation, and well-being: Slack Incorporated; 2014. 36. Bye, Rosalind A. "When clients are dying: Occupational therapists’ perspectives." The Occupational Therapy Journal of Research 18.1 (1998): 3-24. 37. Cooper, Jill, ed. Occupational therapy in oncology and palliative care. John Wiley & Sons, 2013. 38. Garip, M. "Meme kanseri nedeniyle opere olan hastalarda meme koruyucu cerrahi veya radikal mastektomi kararını etkileyen faktörler ve cerrahi türünün hasta üzerindeki etkileri." Uzmanlık Tezi, Sağlık Bakanlığı Dr. Lütfi Kırdar Kartal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Aile Hekimliği, İstanbul (2008). 39. Sahin, S., Akel, B. S., Huri, M., & Akyüz, C. "Investigation of the effect of task-orientated rehabilitation program on motor skills of children with childhood cancer: a randomized-controlled trial." International Journal of Rehabilitation Research 43.2 (2020): 167-174. 40. Strong, Jenny. "Occupational therapy and cancer rehabilitation." British Journal of Occupational Therapy 50.1 (1987): 4-6. 41. Şahin S, Akel S, Zarif M. Occupational Therapy in Oncology and Palliative Care. Occupational Therapy-Occupation Focused Holistic Practice in Rehabilitation: InTech; 2017. 42. Kirsh, Bonnie, and Lynn Cockburn. "The Canadian Occupational Performance Measure: A tool for recovery-based practice." Psychiatric Rehabilitation Journal 32.3 (2009): 171. 43. Barsevick, A. M., Dudley, W., Beck, S., Sweeney, C., Whitmer, K., & Nail, L. "A randomized clinical trial of energy conservation for patients with cancer‐related fatigue." Cancer: Interdisciplinary International Journal of the American Cancer Society 100.6 (2004): 1302-1310. 44. Kuroi, Katsumasa, and Kojiro Shimozuma. "Neurotoxicity of taxanes: symptoms and quality of life assessment." Breast cancer 11.1 (2004): 92. 45. Cooper, Jill, and Barbara Littlechild. "A study of occupational therapy interventions in oncology and palliative care." International Journal of Therapy and Rehabilitation 11.7 (2004): 329-333. 46. Kahveci K, Gökçınar D., Palyatif Bakım. Nobel Tıp Kitapevi, İstanbul 2014.