Üretim Düzeninde Fraktal Paradigma: Fraktal İşletme Modeli Üzerinden Bir Model Öngörüsü

Yıl 2025, Cilt: 6 Sayı: 1, 182 - 200, 30.06.2025

Hakan Kara

https://doi.org/10.62001/gsijses.1685394

Öz

Bu araştırmada fraktal kavramı, hedefleri, performansı kesin olarak tanımlanabilen ve bağımsız hareket eden bir işletme varlığı olarak ele alınmıştır. Fraktal paradigmadan yararlanılarak, bir üretim düzenindeki Fraktal İşletme Modeli’nin öngördüğü varlıklar ve süreçler arasındaki bağıntıların öngörüsü yapılmıştır. Diğer bir deyişle, Fraktal İşletme Modeli üzerinden türsel işlev olan ve diğer tüm işlevler ile dolaylı ve/veya dolaysız olarak ilişkisi bulunan üretim düzenine yönelik bir model öngörü örneği değerlendirilmiştir. Böylece işletmedeki tüm işlevsel süreçlerin üretim düzeni ile ilgili bir sorunun tanımlanması, gerektiği durumlarda değişimi planlamak için bağlantıların kurulması ve/veya bunları yaparken minimum kaynak kullanılabileceği betimlenmiştir. Yöntem olarak bütünleşik olarak ikili bir yaklaşım izlenmiştir. Bunlardan ilki modelin teorik dayanaklarını oluşturmak için literatür üzerinden yapılan teorik araştırmadır. İkincisi yaklaşım ise, modelin öngörü örneğini test için fraktal işletme özelliklerine göre hazırlanmış araştırma sorularıdır. Bu doğrultuda çeşitli araştırmalardan uyarlanarak süreç ve varlıklar arketiplerine dayanan üretim düzeninde fraktal bir model öngörüsü örneği tanıtılmıştır. Araştırma her ne kadar ekonomik bir işletmenin amaçları üzerinden test edilmiş olsa da, fraktallık paradigması ekonomik olmayanlar için geçerli olabileceğini de belirtmek gerekir. Söz gelimi, her işletmenin amaçlarına ulaşmak için kullandığı ve sahip olduğu süreçler ve varlıklar farklı olsa da, fraktallık paradigmasından yararlanabileceği değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

fraktal , üretim , Fraktal İşletme Modeli

FRACTAL PARADIGM IN THE MANUFECTURE SYSTEM: A MODEL PREDICTION BASED ON FRACTAL ENTERPRISE MODEL

Öz

In this research, the concept of fractal is considered as a business entity whose goals and performance can be defined precisely and which acts independently. By utilising the fractal paradigm, the relations between the entities and processes envisaged by the Fractal Enterprise Model in a production system were predicted. In other words, through the Fractal Enterprise Model, a model prediction example for a production system, which is a type of function and has direct and/or indirect relations with all other functions, has been evaluated. Thus, it is described that a problem related to the production order of all functional processes in the enterprise can be identified, connections can be established to plan change when necessary, and/or minimum resources can be used while doing so. In terms of methodology, an integrated dual approach was followed. The first one is theoretical research on literature to establish the theoretical foundations of the model. The second approach is the research questions prepared according to fractal business characteristics to test the prediction sample of the model. Accordingly, a fractal model forecasting example in production system based on process and entities archetypes is introduced, adapted from various research. Although the research has been tested through the objectives of an economic organization, it should be noted that the fractality paradigm may be valid for non-economic organizations. For instance, although the processes and assets that each business uses and owns to achieve its objectives are different, it is considered that it can benefit from the fractality paradigm.

Anahtar Kelimeler

fractal , manufacture , Fractal Enterprise Model

Kaynakça

• Aguilera, M., Morer, I., Barandiaran, X. E., & Bedia, M. G. (2013). Quantifying political self-organization in social media. Fractal patterns in the Spanish 15M movement on twitter. In ECAL, 395-402.
• Ahmed, N. S., & Yasin, N. M. (2010). Inspiring a fractal approach in distributed healthcare information systems: A review. International Journal of the Physical Sciences, 5(11), 1626-1640.
• Asnina, E., Osis, J., & Kirikova, M. (2008). Design of fractal-based systems within MDA: Platform independent modelling. Proceedings of The Third Ais Sigsand European Symposium on Analysis, Design, Use and Societal Impact of Information Systems Marburg, Sigsand-Europe, Germany, 39-53. Baas, A. C. (2002). Chaos, fractals and self-organization in coastal geomorphology: Simulating dune landscapes in vegetated environments. Geomorphology, 48(1-3), 309-328.
• Beer, S. (1984-abstract). The viable system model: Its provenance, development, methodology and pathology. Journal of The Operational Research Society, 35(1), 7-25.
• Berberoğlugil, B. M., & Şatir, S. (2012). Fractal organization management: University as a model. 15th International Conference on Interactive Collaborative Learning (ICL), 1-7.