KHURASAN ADMINISTRATION IN THE PERIOD OF MONGOLIAN CIVIL GOVERNORS

Year 2023, Volume: 5 Issue: 10, 475 - 492, 20.07.2023

Kurban Durmuşoğlu

https://doi.org/10.53718/gttad.1282756

Abstract

The geography of Khurasan, which has hosted many different civilizations from the past to the present, experienced both difficult and mixed periods in administrative terms under Mongol domination. The Mongols, led by Chinggis Khan, began to dominate Asia Minor after the Utrār incident in 1218. In this process, which started under the leadership of Chinggis Khan, the Mongols dealt a heavy blow to the Khwārazmshāhs, first in Transoxiana and then in Iran, and captured the region. This process also exposed Khurasan, an administrative area of Iran, to the Mongol invasion. Khurasan 's geography, captured after great destruction, had to submit to the Mongol administration. Khurasan geography had not included in Chinggis Khan 's formation after it became Mongolian territory. This region began to have ruled as a common land for all Mongols. Therefore, this situation revealed an administratively complex structure in the geography of Khurasan, which all Mongolian princes claimed. For this reason, after the Mongols dominated the Khurasan geography, they began implementing some new administrative practices in the region. In this context, the geography of Khurasan had governed by military governors during the Chinggis Khan period. However, this system was unsuccessful since the Khwārazmshāh activity had remained intact in the geography of Khurasan. Therefore, after the death of Chinggis, it is seen that the same system does adopt in Khurasan during the period of his successors. In the process that started with Ögedei Khan, who came to the throne after Chinggis Khan, a new administrative structure emerged over the civilian governors in the geography of Khurasan. The civil governors who took charge in the region had administered the Khurasan geography, considered an ordinary piece of land, on behalf of the central Karakorum. These governors, who were appointed to the area by the Mongol Khan, were not alone. To not be deprived of their rights in Khurasan, all Mongol princes sent a representative to the room with the governors. In addition to the emergence of a conflict of interest in the area, this also witnessed the struggle for dominance of Mongolian princes who wanted to dominate the region in administrative terms. This mixed situation in the geography of Khurasan continued until Möngke Khan appointed his brother Hülegü to the Asia Minor to establish a more centralized administration. Khurasan had become an Ilkhanate territory when Hülegü found the Ilkhanate, a Mongol branch state based in Iran, in Asia Minor. Thus, the Ilkhanid administration would have started in the region from now on. During the period until the establishment of the Ilkhanate State, three civilian governors do assign in Khurasan. This article examines the governorships of Chin Temür, Körgüz, and Arghun Aqa, who served in Khurasan from the period of Ögödei Khan in the Mongols, through contemporary sources of the period; It also gives information about how civil governors governed Khurasan during the Mongolian period.

Keywords

Medieval, Mongols, Khurasan Administration, Civil Governors, Chin Temür, Körgüz, Arghun Aqa.

MOĞOL SİVİL VALİLERİ DÖNEMİNDE HORASAN (1233-1256)

Abstract

Geçmişten günümüze kadar birçok farklı medeniyete ev sahipliği yapmış olan Horasan coğrafyası, idarî anlamda hem zor hem de bir o kadar karışık dönemi Moğol hâkimiyetiyle yaşamıştı. Cengiz Han liderliğindeki Moğollar 1218 yılındaki Ortar hadisesinden sonra Ön Asya’da hâkimiyet kurmaya başlamışlardı. Cengiz Han’ın önderliğinde başlayan bu süreçte Moğollar, önce Mâverâünnehir ardından İran coğrafyasında Hârezmşâhlara ağır bir darbe vurmuş ve bölgeyi ele geçirmişlerdi. Bu süreç, aynı zamanda İran’a bağlı idarî bir bölge olan Horasan coğrafyasını da Moğol istilâsına maruz bırakmıştı. Büyük bir yıkımdan sonra ele geçirilen Horasan coğrafyası, Moğol idaresine boyun eğmek zorunda kalmıştı. Horasan coğrafyası, Moğol toprağı hâline geldikten sonra Cengiz Han’ın ülüşüne dâhil edilmemişti. Bu bölge bütün Moğollar için müşterek bir toprak parçası olarak yönetilmeye başlamıştı. Dolayısıyla bu durum Horasan coğrafyasında bütün Moğol şehzâdelerinin hak iddia ettiği, idarî anlamda karışık bir yapıyı ortaya çıkarmıştı. Bu sebeple Moğollar, Horasan coğrafyasına hâkim olduktan sonra bölgede idarî anlamda birtakım yeni uygulamaları hayata geçirmeye başlamıştı. Bu bağlamda Horasan coğrafyası, Cengiz Han döneminde askerî valilerle idare edilmişti. Ancak Horasan coğrafyasında özellikle Hârezmşâh etkinliğinin kırılamaması yüzünden bu sistem başarılı olmamıştı. Bu yüzden Cengiz’in ölümünden sonra onun ardılları döneminde Horasan’da aynı sistemin benimsenmediği görülmektedir. Cengiz Han’dan sonra tahta geçen Ögedey Han ile başlayan süreçte, Horasan coğrafyasında sivil valiler üzerinden yeni bir idarî yapı ortaya çıkmıştı. Bölgede görev alan sivil valiler, müşterek bir toprak parçası kabul edilen Horasan coğrafyasını merkez Karakorum adına idare etmişlerdi. Moğol hanı tarafından bölgeye atanan bu valiler, bölgede yalnız olmamıştı. Bütün Moğol şehzâdeleri Horasan’daki haklarından mahrum kalmamak için valilerle birlikte bölgeye birer temsilci göndermişlerdi. Bu da bölgede bir çıkar çatışmasının ortaya çıkmasının yanı sıra idarî anlamda da hakimiyet kurmak isteyen Moğol şehzâdelerinin hâkimiyet mücadelesine sahne olmuştu. Horasan coğrafyasındaki bu karışık durum, Möngke Han’ın kardeşi Hülegü’yü daha merkeziyetçi bir idarenin kurulabilmesi için Ön Asya’ya görevlendirmesine kadar devam etmişti. Hülegü’nün Ön Asya’da İran merkezli bir Moğol şube devleti olan İlhanlıları kurmasıyla Horasan bir İlhanlı toprağı hâline gelmişti. Böylece artık bölgede bundan sonra İlhanlı idaresi başlamış olacaktı. İlhanlı Devleti’nin kuruluşuna kadar geçen süreçte Horasan’da üç sivil vali görev almıştı. Bu makale, Moğollarda Ögedey Han döneminden itibaren Horasan’da görev alan Cin Timur, Körgüz ve Argun Aka’nın valiliklerini dönemin çağdaş kaynakları üzerinden incelemekte; ayrıca Moğollar döneminde Horasan’ın sivil valiler tarafından nasıl idare edildiğine dair bilgi vermektedir.

Keywords

Moğollar, Horasan İdaresi, Sivil Valiler, Cin Timur, Körgüz, Argun Aka.

References

• AİGLE, Denise, “Iran Under Mongol Domination: The effectiveness and failing of a dual administrative system”, Bulletin d’Etudes Orientales, Vol. 57, 2009, s. 65-78.
• ALÂEDDİN ATA MELİK B. BAHÂEDDİN B. MUHAMMED B. MUHAMMED CÜVEYNÎ, Târîh-i Cihânguşâ, tas. Muhammed b. Abdulvahhâb Kazvînî, I-III, İntişârât-i Donyâyi Kitâb, Tahran 1329 hş.
• ALLSEN, Thomas T., “Guard and Goverment in the Reign of The Grand Qan Möngke 1251-1259”, Harvard Journal of Asiatic Studies, 46/2, 1986, s. 495-521.
• ALLSEN, Thomas T., Culture and Conquest in Mongol Eurasia, Cambridge University Press, Cambridge 2001.
• ALLSEN, Thomas T., Mongol Imperialism The Policies of the Grand Qan Möngke in China, Russia, and the Islamic Lands, 1251-1259, University of California Press, London 1987.
• ÂŞTİYÂNÎ, Abbâs İkbâl, Târîh-i Mogûl, İntişârât-i Negâh, Tahran 1387 hş.
• ATWOOD, Christopher P., Encyclopedia of Mongolia and the Mongol Empire, Facts on File, Inc, New York 2004.
• BARTHOLD, V. V., Moğol İstilasına kadar Türkistan, haz. Hakkı Dursun Yıldız, Kronik, İstanbul 2017.
• BEYÂNÎ, Şîrîn, Moğol Dönemi İran’ında Kadın, çev. Mustafa Uyar, TTK, Ankara 2018.
• BOYLE, J. A., “Dynastic and Political History of the Īl-Khāns”, Cambridge History of Iran, Ed. John A. Boyle, Vol. 5, Cambridge University Press, New York 1968, s. 303-421.
• BOYLE, John Andrew, “The Mongol Commanders in Afghanistan and India According to the Ṭabaqāt-i Nāṣırī of Jūzjānī” Islamic Studies, II/2, 1963, s. 235-247.
• BUELL, Paul D., “Kalmyk Tanggaci People: Thoughts on the Mechanics and Impact of the Mongol Expansion” Mongolian Studies, Vol. 6, 1980, s. 41–59.
• BUELL, Paul D., Historical Dictionary of the Mongol World Empire, The Scarecrow Press, Lanham-Maryland- Oxford 2003, s. 119.
• D’OHSSON, Baron C., Moğol Tarihi, çev ve haz. Ekrem Kalan-Qiyas Şükürov, IQ Kültür Sanat Yay., İstanbul 2006.
• DANUU, Ankhbayar, İlhanlı Devleti’nde Vezaret, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Basılmamış Doktora Tezi), Ankara 2016.
• DAYI, Özkan, “İran Moğolları’nda Bitikçilik 1231 1295”, Sobider, 4/11, 2017, s. 192-208.
• DAYI, Özkan, “Moğol Dönemi Fars Edebiyatında Kullanılan Bazı Türkçe-Moğolca Terimler”, TAED, 63, Erzurum 2018, s. 485-498.
• DAYI, Özkan, Moğolların Teşkilat ve İdarî Tarihi İran Moğolları 1220-1295, Altınordu Yay., Ankara 2020.
• DAYI, Özkan-Tokan, Özgür, “Moğol Dönemi İran’ında Uygur Kökenli Bir Vali: Körgöz”, Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13/1, 2020, s. 110-121.
• DURMUŞOĞLU, Kurban, “Moğol Tarihini Etkileyen Önemli Bir Kadın: Naibe Töregene’nin Musâhibesi Fatıma Hatun”, Uluslararası Sosyal Bilimlerde Kadın Çalışmaları Sempozyum Bildiri Kitabı, ed. Ömer Subaşı vd., Erzurum 2022, s. 106-114.
• EBU’L-FEREC İBNÜ’L-İBRÎ, Târîhu Muhtasari’d-Düvel, çev. Şerafettin Yaltkaya, TTK Yay., Ankara 2011.
• FASÎH AHMED B. CELÂLEDDİN MUHAMMED HÂFÎ, Mucmel-i Fasîhî, II, tas. Muhammed Ferruh, Kitâbufuruş-i Bastan, Meşhed 1341 hş.
• GIYÂSEDDÎN B. HUMÂMEDDÎN EL-HÜSEYNÎ HÂNDMÎR, Habîbu’s-siyer, III, haz. Muhammed Debîr Siyâkî, Kitâbfurûş-i Hayyâm, Tahrân 1333 hş.
• GÖMEÇ, Saadettin Yağmur, “Çingiz Han’ın Topraklarında Bölünme”, GTTAD, 1/2, 2019, s. 203-208.
• GÖMEÇ, Saadettin Yağmur, Türk Tarihinde Çingizliler, Berikan Yayınevi, Ankara 2017.
• GREGORY ABÛ’L-FARAC, Abû’l-Farac Tarihi, II, çev. Ömer Rıza Doğrul, TTK Yay., Ankara 1999.
• GROUSSET, René, Bozkır İmparatorluğu Attila Cengiz Han Timur, çev. M. Reşat Uzmen, Ötüken Yay., İstanbul 2017.
• GÜLENSOY, Tuncer – KÜÇÜKER, Paki, Eski Türk-Moğol Kişi Adları Sözlüğü, Bilge Kültür Sanat Yay., İstanbul 2015.
• HARTOG, Leo De, Cengiz Han, Dünyanın Fatihi, çev. Serkan Uzun, Dost Yay., Ankara 2003.
• HEİ TA SHİ LU, “Kara Tatarlar’a Dair Muhtasar”, Cengiz İmparatorluğu Hakkında İlk Tarih Kayıtları, ter. Ankhbayar Danuu, haz. Mustafa Uyar, İstanbul 2012, s. 95-165.
• HODOUS, Florence, “The Quriltai as a Legal Institution in the Mongol Empire”, CAJ, Vol. 56, 2012/2013, s. 87-102. HOPE, Michael, Power, Politics, and Tradition in the Mongol Empire and the Īlkhānate of Iran, Oxford University Press, New York 2016.
• HOWORTH, Henry H., History of the Mongols, Part I-III, Longmans-Green Publ., London 1876-1888.
• İLİMLİ Usul, Dilber, İlhanlı Döneminde Uygurlar, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Basılmamış Doktora Tezi), Konya 2016.
• İNAN, Abdulkadir, “‘Orun’ ve ‘Ülüş’ Meselesi”, THİTM, I, 1931, s. 121-133.
• JACKSON, P., “The Dissolution of the Mongol Empire”, The History of Mongolia, Vol. I, Ed. David Sneath-Christopher Koplonski, UK 2010, s. 315-357.
• JACKSON, Peter, The Mongols and the Islamic World from Conquest to Conversion, Yale University Press, London 2017.
• KAFALI, Mustafa, “Cengiz Han”, DİA, C. 7, İstanbul 1993, s. 367-369.
• KAYA, Çetin, “Büyük Moğol Ulusu’nda İlk Veliaht Tayini Hususuna Dair Bir İnceleme”, USAD, S. 14, 2021, s. 23-34.
• KHAZANOV, Anatoly M., “Muhammad and Jenghiz Khan Compared: The Religious Factor in World Empire Building”, Comparative Studies in Society and History, 35/3, 1993, s. 461-479.
• KOLBAS, Judith, The Mongols in Iran Chingiz Khan to Uljaytu 1220-1309, Routledge, London-New York, 2006.
• KORYKOSLU HAYTON, Doğu Ülkeleri Tarihinin Altın Çağı, Latince’den çev. ve not. Altay Tayfun Özcan, Selenge Yay., İstanbul 2015.
• KÖPRÜLÜ, M. Fuad, “Daruga”, İA, C. 3, İstanbul 1977, s. 486-489.
• LANDA, Ishayahu, “Nev Light on Early Mongol Islamisation: The Case of Arghun Aqa’s Family”, JRAS, 28/1, 2017, s. 77-100.
• LANDA, Ishayahu, “Oirats in the Ilkhanate and the Mamluk Sultanate in the Thirteenth to the Early Fifteenth Centuries: Two Cases of Assimilation into the Muslim Environment”, Mamluk Studies Review, Vol. XIX, 2016, s. 149-191.
• LANE, George, “Arghun Aqa: Mongol Bureaucret”, Iranian Studies, 32/4, 1999, s. 459-482.
• MAY, Timothy, “Merkezî Asya: Moğollar 1206-1405”, Asya’nın Büyük İmparatorlukları, çev. Mustafa Uyar, Kronik Yay., İstanbul 2021, s. 33-61.
• MAY, Timothy, “Mongol Conquest Strategy in the Middle East”, The Mongols’ Middle East, Continuity and Transformation in Ilkhanid Iran, Ed. Bruno De Nicola-Charles Melville, Leiden-Boston 2016, s. 13-37.
• MAY, Timothy, “The Ilkhanate and Afghanistan”, New Approaches to Ilkhanid History, Ed. Timothy May vd., Brill, Leiden-Boston 2021, s. 272-320.
• MAY, Timothy, Moğol İmparatorluğu, çev. Ülke Evrim Uysal, Kronik Yay., İstanbul 2021.
• MAY, Timothy, The Mongol Conquests in World History, Reaktion Books, London 2012.
• MAY, Timothy, The Mongol Empire A Historical Encyclopedia, Ed. Timothy May, Vol I, ABC-CLIO, California 2017.
• MELVİLLE, Charles, “The Keshig in Iran: The Survival of the Royal Mongol Household”, Beyond the Legact og Genghis Khan, Ed. Linda Komaroff, Brill, Leiden-Boston 2006, s. 135-164.
• MİNHÂC-I SİRÂC EL-CÛZCÂNÎ, Tabakât-ı Nâsırî (Moğol İstilasına Dair Kayıtlar), çev. ve not. Mustafa Uyar, Ötüken yay., İstanbul 2016.
• Moğolların Gizli Tarihi, çev. Ahmet Temir, TTK Yay., Ankara 2016.
• MORGAN, David O., “The Mongols in Iran 1219-1256”, The Coming of the Mongols The Idea of Iran, Vol. VII, Ed. David O. Morgan-Sarah Stewart, I.B. Tauris, London-New York 2018, s. 45-53.
• MU‘ÎNU’D-DİN MUHAMMED ZAMÇÎ İSFİZÂRÎ, Ravzâtu’l-cennât fî evsâfi medîneti’l-Herât, I-II, neşr. Seyyid Muhammed Kâzım İmâmî, İntişarat-ı Danişgah-ı Tahran 1338-1339 hş.
• MUHAMMED B. HÂVENDŞÂH B. MAHMÛD MÎRHÂND, Târîh-i Ravzatu’s-safâ, VIII, tas. Cemşid Kiyanfer, Tahran 1380 hş.
• Muizzu’l Ensâb, Bibliothèque Nationale de France, Département des Manuscrits, Persian 67.
• NİCOLA, Bruno De, Women in Mongol Iran The Khātūns, 1206-1335, Edinburgh University Press, Edinburgh 2017.
• OSTROWSKİ, Donald, “The ‘tamma’ and the Dual-Administrative Structure of the Mongol Empire”, Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London, 61/2, 1998, s. 262–277.
• ÖGEL, Bahaeddin, Çingiz Han’ın Türk Müşavirleri, IQ Yay., İstanbul 2002.
• ÖZCAN, Altay Tayfun, “Moğol Tarihine İlişkin Latince Kaynaklarda Uygurlar”, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S. 34, 2013, s. 147-163.
• ÖZCAN, Altay Tayfun, Moğol-Rus İlişkileri (1223-1341), TTK, Ankara 2017.
• ÖZCAN, Altay Tayfun, “Türk Devlet Teşkilatının Moğol Hanlığı ve Şube Devletleri Üzerindeki Tesirlerine Dair bazı Tespitler”, Birinci Ermenek Tarih-Toplum-Devlet Çalıştayı (20-22 Eylül 2019 Ermenek/Karaman), Keskin Color Matbaası, İstanbul 2019, s. 139-153.
• ÖZGÜDENLİ, Osman G., “Cengiz Han ve Moğol İmparatorluğu”, Ortaçağ’da Türkler, Moğollar, İranlılar (Kaynaklar ve Araştırmalar), Ötüken Yay., İstanbul 2020, s. 221-244.
• ÖZGÜDENLİ, Osman G., “Ülüş Sisteminden Merkezî Devlete: Selçuklu Devlet Telâkkisinin Teşekkülü (1038-1064)”, Türkler, V, Ed. Hasan Celal Güzel vd., Ankara 2002, s. 249-264.
• ÖZGÜDENLİ, Osman G., “Ülüş”, DİA, C. 42, İstanbul 2002, s. 297-298.
• ÖZGÜDENLİ, Osman Gazi, “Ögedey Han”, DİA, C. 34, İstanbul 2007, s. 21-22.
• RACHEWİLTZ, Igor De, “Turk in China under the Mongols: A Preliminary Investigation of Turco-Mongol Relations in the 13th and 14th Centuries”, China among Equals, The Middle Kingdom and Its Neighbors, 10th- 14th Centuries, Ed. Morris Rassabi, University of California Press, London 1983, s. 281-310.
• REŞÎDÜDDÎN FAZLULLÂH HEMEDÂNÎ, Câmi‘u’t-Tevârîh, tas. Behmen Kerîmî, İntişârât-i İkbal, Tahran 1374 hş.
• REŞÎDÜDDÎN FAZLULLÂH HEMEDÂNÎ, Câmi‘u’t-Tevârîh-i Reşîdüddîn Fazlullâh Hemedânî, tas. Muhammed Rûşen-Mustafa Mûsevî, I-IV, Tahran 1373 hş.
• REŞÎDÜDDÎN FAZLULLÂH, Şu‘ab-i pençgâne (Neseb-nâme-i Mülûk), Topkapı Sarayı III. Ahmed Kütüphanesi, Yazma nr. 2937.
• REZEVÎ, Seyyid Ebûlfazl, Şehr, Siyâset ve İktisâd der ‘Ahd-i Îlhânân, Müessese-i İntişârât-ı Emîr Kebîr, Tahrân 1388 hş.
• ROSTAMİ, Fatemeh, “İlhanlıların Siyasî İlişkilerinde Oyrat Emirlerinin Rolü”, çev. Aytaç Kaya, Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 17, 2018, s. 225-242.
• ROUX, Jean-Paul, Moğol İmparatorluğu Tarihi, çev. A. Kazancıgil-A. Bereket, Kabalcı Yay., İstanbul 2001.
• RUYSBROECKLİ WİLLEM, Mengü Han’ın Sarayına Yolculuk 1253–1255, Ed. P. Jackson, D. Morgan, çev. Zülal Kılıç, Kitap yay, İstanbul 2010.
• SAUNDERS, J. J., The History of the Mongol Conquests, Barnes & Noble, New York 1971.
• SEYF BİN MUHAMMED BİN YA‘KÛB EL-HEREVÎ, Târîh-nâme-yi Herât, neşr. Muhammed Zubeyr es-Siddikî, Calcutta 1943.
• SEYYİD EBÛ SÜLEYMAN FAHRUDDÎN DAVUD B. TÂCUDDÎN EBÛ’L FAZL MUHAMMED B. MUHAMMED B. DÂVUD EL- BENÂKETÎ, Târîh-i Benâketî, tas. Ca‘fer Şi‘âr, Tahran 1348 hş.
• SPULER, Berthold, İran Moğolları Siyaset, İdare ve Kültür İlhanlılar Devri 1220-1350, çev. Cemal Köprülü, TTK Yay., Ankara 2011.
• ŞEHÂBEDDÎN ABDULLAH B. FAZLULLAH ŞÎRÂZÎ, Tahrîr-i Târîh-i Vassâf, tas. Abdulmuhammed Âyetî, İntişârât-ı Bonyâd-ı Ferheng-i Îrân, Tahrân 1346 hş.
• T’ANG, Ch’i, Moğol Sülâlesi Devrinde Türk ve İslâm Dünyası ile Temasta Bulunan Şahsiyetler, İstanbul 1970. Târîh-i Sîstân, tas. Muhammed Takî Bahâr, İntişârât-ı Mu’în, Tahran, 1381 hş.
• TETEVÎ, Mollâ Ahmed – KAZVÎNÎ, Asâf Hân, Târîh-i Elfî, tas. Gulâm Rızâ Tabâtabâyî Mecd, I-VI, Şirket-i İntişârât-i ‘İlmî ve Fehengî, Tahrân 1382 hş.
• The Mongols Empire a Historical Encyclopedia, I, Ed. Timothy May, ABC-CLI- LLC, California-Collorado 2017. TOGAN, A. Zeki Velidî, Umumi Türk Tarihi’ne Giriş, Enderun Yay., İstanbul 1981.
• UYAR, Mustafa, “Partonaj ve Bürokratik Egemenlik Bağlamında İlhanlı Dönemi (1256-1353) Tarihyazımı”, İran’da Tarih Kaynakları ve Tarihyazımı, Ed. Serhan Afacan-Şefaattin Deniz-Abdulkadir Macit, İlem Yay., Ankara 2021, s. 121-145.
• UYAR, Mustafa, İlhanlı (İran Moğolları) Devleti’nin Askerî Teşkilatı (Ortaçağ Moğol Ordularında Gelenek ve Dönüşüm), TTK Yay., Ankara 2020.
• UYAR, Mustafa, Moğollar ve Türkler Tarihsel Bağlar, Ötüken Yay., İstanbul 2020.
• YUVALI, Abdulkadir, “Cengiz Han ve Evlatları Dönemindeki Merkezileştirme Faaliyetleri”, Cengiz Han ve Mirası, Ed. Cem Korkut-Mürsel Doğrul, Ankara 2021, s. 65-76.
• YUVALI, Abdulkadir, “Cengiz Han ve Halefleri Devrinde Horasan’ın İdarî Statüsü (Ögedey, Göyük, Mengü)”, Fırat Üniversitesi Dergisi, 2/1, 1988, s. 227-236.
• YUVALI, Abdulkadir, “Daruga”, DİA, C. 8, İstanbul 1993, s. 505-506.