Lise Öğrencilerinin Yapay Zekâ, Robot Teknolojisi, Metaverse ve Uzaktan Eğitim ile İlgili Metaforik Algıları

Year 2024, Volume: 8 Issue: 2, 95 - 116, 28.12.2024

H. İsmail Arslantaş , Mustafa Ataş

Abstract

Araştırmanın konusu yapay zekâ, robot teknolojisi, metaverse ve bunlarla bağlantılı uzaktan eğitim kavramlarına lise öğrencilerinin yüklediği anlamlardır. Yüklenilen anlamlar metaforlar aracılığıyla ortaya çıkarılmıştır. Dolayısıyla araştırma lise öğrencilerinin yapay zekâ, uzaktan eğitim, robot teknolojisi ve metaverse ile ilgili metaforik algılarını ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır. Araştırma bir olgubilim araştırmasıdır ve bu yöntem ile çalışmada lise öğrencilerinin yapay zekâ, metaverse, uzaktan eğitim, robot teknolojisi hakkında sahip oldukları algılar metaforlar aracılığı ile saptanmaya çalışılmıştır. Örneklem belirlemede tesadüfü örneklem yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada 2023-2024 öğretim yılında Kahramanmaraş ili Merkez Onikişubat ilçesinde eğitim gören 31 lise öğrencisi çalışma grubu olarak seçilmiştir. Araştırmada araştırmacılar tarafından oluşturulan ve 5 soru içeren yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Araştırmada öğrencilerin yapay zekayı “canavar”, “ürkütücü bir yapı”, “geleceğin ilacı”, “üretilebilen geliştirilebilir bir tür zekâ”, “insanla sınırlı varlık”; metaverse‟ü “sanal evren”, “ikinci dünya”, gerçek dünyanın kopyası”, “dünyanın dijital aynası”; uzaktan eğitimi “verimsiz uğraş”, “tamamlanmamış geleceğin eğitimi”, “okula gitmeden eğitim görmek”, “evden ders”, “mucize gibi ama verimsiz olan bir eğitim”; robot teknolojisini “ürkütücü”, “aşırı özellik yüklenirse tehlikeli”, “insanların kölesi”, “yardımcı” gibi metaforlar ile açıkladıkları tespit edilmiştir. Araştırmanın verileri yorumlanmış, raporlanmış ve literatürdeki benzer çalışmalarla karşılaştırılmıştır. Araştırmanın son bölümünde karar alıcılar, öğretmenler ve araştırmacılar için öneriler oluşturulmuştur.

Keywords

yapay zeka, meteverse, robot

High School Students' Metaphoric Perceptions about Artificial Intelligence, Distance Education, Robotics and Metaverse

Abstract

The subject of the research is the meanings that high school students attribute to artificial intelligence, robotics, metaverse and related distance education concepts. Attributed meanings were revealed through metaphors. Therefore, the research aims to reveal high school students‟ metaphorical perceptions about artificial intelligence, distance education, robot technology and metaverse. The research is phenomenological research and with this method, the perceptions of high school students about artificial intelligence, metaverse, distance education and robot technology were tried to be determined through metaphors. Random sampling method was used to determine the sample. The research selected 31 high school students studying in the Central Onikişubat district of Kahramanmaraş province in the 2023-2024 academic year as the study group. A structured interview form created by the researchers and containing 5 questions was used in the study. In the research, students defined artificial intelligence as “a monster”, “a scary structure”, “the medicine of the future”, “a type of intelligence that can be produced and developed”, “an entity limited to humans”; metaverse as “virtual universe”, “second world”, copy of the real world”, “digital mirror of the world”; distance education as “inefficient pursuit”, “education of the incomplete future”, “learning without going to school”, “lessons from home”, “an education that is like a miracle but inefficient”; It has been determined that they explain robot technology with metaphors such as “scary”, “dangerous if loaded with excessive features”, “slave of people”, “helper”. The data of the study were interpreted, reported, and compared with similar studies in the literature. In the last part of the research, recommendations were made for decision-makers, teachers, and researchers.

Keywords

artificial intelligence, meteverse, robotics

References

• Acemoğlu, D., & Robinson, J., A. (2012). Ulusların düşüşü güç, zenginlik ve yoksulluğun kökenleri. (F. R. Velioğlu, Çev.), Doğan Egmont Yayıncılık.
• Akman Dömbekci, H., & Erişen, M. A. (2022). Nitel araştırmalarda görüşme tekniği. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(Özel Sayı 2), 141-160. https://doi.org/10.18037/ausbd.1227330 Aktaş, A. (2021). Yönetici ve öğretmen görüşlerine göre yapay zekâ- bir metafor çalışması. 1.Ulusal Eğitimde Yapay Zekâ Uygulamaları Kongresi Tam Metni.
• Alpaydın, E. (2013). Yapay öğrenme. Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Altun, D. (2021) Sanal ve artırılmış gerçeklikle dönüşen yeni nesil sosyal medya mecrası: Metaverse. Uluslararası İşletme ve Pazarlama Kongresi, 2021 Doğuş Üniversitesi, İstanbul, 16.12.2021-17.12.2021.
• Arf, C. (1959). Makineler düşünebilir mi ve nasıl düşünebilir?. Atatürk Üniversitesi 1958-1959 Öğretim Yılı Halk Konferansları, 1, 91-103.
• Arslan, K. (2017). Eğitimde yapay zekâ ve uygulamaları. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 11(1), 71-88.
• Arslantaş, İ., İnandı, Y., & Ataş, M. (2021). The relationship between mobbing towards teachers and psychological resilience in educational institutions. Education Quarterly Reviews, 4(1), 39-49. https://doi.org/10.31014/aior.1993.04.01.172
• Ataş, M. (2023). Ortaokul öğrencilerinin çevresel tutumlarının sanal eğitim uygulaması ile geliştirilmesi ve metaforik izdüşümleri. Uluslararası İnovatif Eğitim Araştırmacısı, 3(2), 142-168.
• Banger, G. (2016). Endüstri 4.0 ve akıllı işletme. Dorlion Yayınları
• Batukan, C. (2017). Robotizm: robot, android, sayborg ve yapay zekada ruh üzerine. Altıkırkbeş
• BCG, (2015). Industry 4.0: the future of productivity and growth in manufacturing ındustries, (E.T.13.04.2022).https://www.bcg.com/publications/2015/engineered_products_project_business_industry_4_future_productivity_growth_manufacturing_industries
• Billinghurst, M. (2002). Augmented reality in education. New Horizons For Learning, 12(5). http://solomonalexis.com/downloads/ar_edu.pdf. sayfasından erişilmiştir.
• Bughın, J., Pıssarıdes, C., & Hazan, E. (2019). Yapay zekâ ve otomasyonun refah etkilerini ölçme. Ülkü Academia.
• Bulut, E., & Akçacı, T. (2017). Endüstri 4.0 ve inovasyon göstergeleri kapsamında Türkiye analizi. Assam Uluslararası Hakemli Dergi, 7, 50-72.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2012). Örnekleme yöntemleri. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Ceylan Çapar, M., & Ceylan, M. (2022). Durum çalışması ve olgubilim desenlerinin karşılaştırılması. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(Özel Sayı 2), 295-312.
• Chayka, K. (2021). Facebook wants us to live in the metaverse. what does that even mean? Access date: 08/11/2021, https://www.newyorker.com/culture/infinite-scroll/facebook-wants-us-to-live-in-the-metaverse
• CNNTÜRK. (2017). Hayatta kalmak için Sayborg olmak şart. (E.T. 05.04.2022). https://www.cnnturk.com/teknoloji/hayatta-kalmak-iin-sayborg-olmak-sart
• Cooke-Plagwitz, J. (2008). New directions in call: an objective ıntroduction to second life. Calıco Journal, 25(3), 547-557.
• Çinçin, K. (2021). Yapay zekâ ve “dostluk” ilişkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 54, 239-247.
• Demir, A. (2018). Ölümsüzlük ve yapay zekâ bağlamında trans-hümanizm. Online Academic Journal of Information Technology, 9(30), 95-104. doi: 10.5824/1309‐1581.2018.1.006.x.
• Demir, R., & Değerli, A. S. (2022). Fotoğraftan metaverse’e gerçeğin dijital temsili ve imge. Uluslararası Hakemli ve Açık Erişimli Elektronik Dergi, Özel Sayı, 179-189.
• Demirkaya, H., & Sarpel, E. (2018). Eğitim ve geliştirme uygulamalarında yeni nesil bilişim teknolojilerinden sanal gerçeklik, bulut bilişim ve yapay zekâ. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, 40, 231-245. https://doi.org/10.17498/kdeniz.460145
• Diebold, F. X. (2013). Big data’ dynamic factor models for macroeconomic measurement and forecasting. M. Dewatripont, L. P. Hansen and S. J. Turnovsky (Ed.), Advances in economics and econometrics, theory and applications, Eighth World Congress of the Econometric Society, Volume III (ss. 115-122) içinde. Cambridge, United Kingdom: Cambridge University Press.
• Doğan, K., & Arslantekin, S. (2016). Büyük veri: önemi, yapısı ve günümüzdeki durum. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 56 (1), 15-36.
• Edmonds, W.A., & Kennedy, T. D. (2017). Phenomenological perspective. In an applied guide to research design: Quantitative, qualitative, and mixed method. Sage. https://dx.doi.org/10.4135/9781071802779.
• Ege, B. (2013). Rastlantının bittiği yer big data. Bilim ve Teknik, 550, 22-26.
• Fırat, O. Z., & Fırat S., Ü. (2017). Sanayi 4.0 devrimi üzerine karşılaştırmalı bir inceleme: Kavramlar, küresel gelişmeler ve Türkiye. Toprak İşveren Dergisi, 114, 10-23.
• Gılıç, F. (2024). Bilgi ekonomisinde talep edilen işgücü nitelikleri açısından mesleki ve teknik eğitim: Bir durum çalışması [Yayınlanmamış doktora tezi]. Mersin Üniversitesi.
• Gökbulut, B. (2021). Bakış açısıyla uzaktan eğitim ve mobil öğrenme. Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama, 11(1), 160-177.
• Gözüaçık, N. (2015). IOT ağlarında kullanılan RPL için ebeveyn temelli yönlendirme algoritması [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Teknik Üniversitesi.
• İnandı, Y., Yaman, Ş., & Ataş, M. (2022). The relation between career barriers faced by teachers & level of stress and job satisfaction. Participatory Educational Research, 9(2), 240-260. https://doi.org/10.17275/per.22.38.9.2
• Karaca, İ., Karaca, N., Karamustafaoğlu, N., & Özcan, M. (2021). Öğretmenlerin uzaktan eğitimin yararına ilişkin algılarının incelenmesi. Humanistic Perspective, 3(1), 209-224.
• Karaköse, T., Yirci, R., & Papadakis, S. (2022a). Examining the associations between COVID-19-related psychological distress, social media addiction, COVID-19-related burnout, and depression among school principals and teachers through structural equation modeling. International Journal of Environmental Research and Public Health, 19(4). https://doi.org/10.3390/ijerph19041951
• Karaköse, T., Özdemir, T. Y., Papadakis, S., Yirci, R., Özkayran, S. E., & Polat, H. (2022b). Investigating the relationships between covıd-19 quality of life, loneliness, happiness, and ınternet addiction among k-12 teachers and school administrators—a structural equation modeling approach. International Journal of Environmental Research and Public Health, 19(3), 1052. http://dx.doi.org/10.3390/ijerph19031052
• Kemp, J. & Livingstone, D. (2006). Putting a second life “Metaverse” skin on learning management systems. In D. Livingstone and J. Kemp (eds.), Proceedings of the second life education workshop at the second life community convention (pp.13-18). Paisley, UK.
• Kiraz A., Canpolat O., Özkurt C., Taşkın H., & Sarp E., (2020). Endüstri 4.0’ı etkileyen kriterlerin yapısal eşitlik modeli ile incelenmesi ve bir pilot çalışma, Journal of the Faculty of Engineering and Architecture of Gazi University, 35(4), 2183-2196.
• Kuş, O. (2022). Metaverse: ‘Dijital büyük patlamada’ fırsatlar ve endişelere yönelik algılar. Intermedia Uluslararası E-dergi, 8(15), 245-266.
• Kürtüncü, M., & Kurt A. (2020). COVID-19 pandemisi döneminde hemşirelik öğrencilerinin uzaktan eğitim konusunda yaşadıkları sorunlar. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(5), 66-77.
• Lee, L., Braud, T., Zhou, P. (2021). All one needs to know about metaverse: a complete survey on technological singularity, virtual ecosystem, and research agenda. Journal of Latex Class Fıles, 14(8), 100-337.
• Mystakidis, S. (2022). Metaverse. Encyclopedia, 2, 486-497. https://doi.org/10.3390/encyclopedia2010031
• Nilsson, N. (1990). The mathematical foundations of learning machines. Morgan Kaufmann.
• Onay A., & Övür A. (2018). Yapay zekâ örneği olarak Black Mirror dizisi metal kafa bölümünün incelenmesi. Yeni Medya Elektronik Dergisi, 2(3), 121-135.
• On Birinci Kalkınma Raporu. (2018). Makine çalışma grubu raporu. Ankara.
• Özdoğan, A. Ç., & Berkant, H. G. (2020). Covid-19 pandemi dönemindeki uzaktan eğitime ilişkin paydaş görüşlerinin incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 49(1), 13-43.
• Öztemel E. (2018). Eğitimde yeni yönelimlerin değerlendirilmesi ve eğitim 4.0, Üniversite Araştırmaları Dergisi, 1(1), 25-30.
• Roberts, M. (2022). Çin: Sosyalist bir kalkınma modeli mi?. Kuşak ve Yol Girişimi Dergisi, 3(2), 24-45. Saint-Louis, C., & Hamam, A. (2021). Survey of haptic technology and entertainment applications. In Southeast Con.
• Sundu, M., Sağbaş, M., & Türk, S. (2022). Dijital dönüşüm kavramının sistematik içerik analizi yöntemi ile incelenmesi: Türkiye’de 2016-2021 yılları arasındaki yapılan lisansüstü tez çalışmaları. Pearson Journal of Sociıal Sciences & Humanities, 7(18), 255-264.
• Stephenson, N. (1992). Snow crash. Random House Worlds.
• Şahin, H. & Aykaç, N. (2022). Covı̇d-19 (Pandemı̇) sürecinde yabancı dil öğretmenlerı̇nı̇n uzaktan eğı̇tı̇mde yaşanan sorunlara yönelik görüşlerı̇nı̇n değerlendı̇rı̇lmesı̇. Trakya Eğitim Dergisi, 12(2), 1087-1105.
• Şen, N., (2021). Özel eğitimde insansı robotlar. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, 32, 832-842.
• Yankın, F. B. (2019). Dijital dönüşüm sürecinde çalışma yaşamı. Trakya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi E-Dergi, 7(2), 1-38.
• Yelkikalan, N., Erden Ayhün, S., Aydın, E., & Kurt, Ü. (2019). Endüstri 4.0’dan eğitim 4.0’a yükseköğretimin geleceği. 4. Uluslararası Yükseköğretim Çalışmaları Konferansı, IHEC, 123-125.
• Yıldırım A., Şimşek H. (2013). Nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, F. (2018). Robotlar hayatımızda. FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 12, 109-120.
• Yırcı, R., & Özdemir, T. Y. (2021). Covid-19 pandemisinin sosyoekonomik ve psikolojik göstergeleri ile Türk eğitim sistemi üzerindeki etkileri. Journal of History School, 53, 2440-246.
• Yolcu, H. H. (2020). Koronavirüs (covid-19) pandemi sürecinde sınıf öğretmeni adaylarının uzaktan eğitim deneyimleri. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 6(4), 237-250.
• Tabesh, P. (2022). Who’s making the decisions? How managers can harness artificial intelligence and remain in charge. Journal of Business Strategy, 43(6), 373-380.
• Tassakkori, A., Creswell, J. W. (2007). Editorial: The new era of mixed methods. Journal of Mixed Methods Research, 1(2), 2-8.
• T.C. Kalkınma Bakanlığı, (2018). Onbirinci kalkınma planı 2019-2023. Makine çalışma grubu raporu. Ankara.
• TDK. (2023). Güncel Türkçe sözlük. Erişim tarihi: 27.05.2023.
• Turing, A. M. (1950). Computing machinery and intelligence. The Turing Test: Verbal Behavior as the Hallmark of Intelligence, 29-56.
• Ünal, M. (2013). Dil fenomenolojisi. Turkish Studies, 8(9), 135-144.
• We are Social (2020). Dijital in 2020. (ET: 05.04.2022).
• Yiğit, M. (2022). Uzaktan eğitim ile yürütülen Almanca öğretmenliği öğretmenlik uygulaması dersine ilişkin görüşlerin incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Trakya Üniversitesi.