The Evaluation of Financial Performance of Tourism Companies Operated in Istanbul Stock Exchange: AHS and VIKOR Methods

Yıl 2019, Cilt: 10 Sayı: 2, 311 - 320, 24.07.2019

Fahrettin Pala , Hasan Ayaydın , Şule Ulutaş

Öz

The
aim of this study is to evaluate the performance of tourism companies listed on
Borsa Istanbul. In this study, the performance evaluation of tourism
enterprises for 2015 was made by using AHS (Analytic Hierarchy Process) and
VIKOR methods. Using these methods, firms are ranked according to their
financial performance. In the study, the most important main criterion
according to AHS method is Cost of Sales / Net Sales ratio, while the lowest
weighted criterion is Profitability of Equity. Furthermore, Metemtur
Otelcilik ve Turizm İşletmeleri Anonim Şirketi has
been identified as the best performing tourism company according to VİKOR
method. Merit Tourism and Investment Enterprises Inc. is the second best
company and Kustur Kusadasi
Touristic Facilities Inc. is the last company.

Anahtar Kelimeler

Multiple Decision Making Methods, AHP, VIKOR, Tourism Sector;

Borsa İstanbul’da İşlem Gören Turizm Firmalarının Finansal Performanslarının Değerlendirmesi: AHS ve VIKOR Yöntemleri

Öz

Bu çalışmanın amacı Borsa
İstanbul’da işlem gören turizm işletmelerinin performanslarını
değerlendirmektir. Çalışmada AHS (Analitik Hiyerarşi Süreci) ve VIKOR
yöntemleri kullanarak turizm işletmelerinin 2015 yılı için performans
değerlemesi yapılmıştır. Bu yöntemler kullanılarak firmalar finansal
performanslarına göre sıralanmıştır. Çalışmada AHS yöntemine göre en önemli ana
kriter olarak Satılan Malın Maliyeti/Net Satışlar oranı olurken en düşük
ağırlığa sahip kriter ise Özsermaye Karlılığı olmuştur. Ayrıca VİKOR yöntemine
göre en iyi performansa sahip turizm şirketi olarak Metemtur Otelcilik ve
Turizm İşletmeleri Anonim Şirketi tespit edilmiştir. İkinci en iyi şirket
olarak Merit Turizm ve Yatırım İşletmeleri Anonim Şirketi olurken en son sırada
ise Kuştur Kuşadası Turistik Tesisler Anonim Şirketi yer almıştır.

Anahtar Kelimeler

Çoklu Karar Verme Yöntemleri, AHS, VIKOR, Turizm Sektörü;

Kaynakça

• Akbulut, R. ve Rençber, Ö.F. (2015), “BİST’te İmalat Sektöründeki İşletme¬lerin Finansal Performansları Üzerine Bir Araştırma”, Muhasebe ve Fi¬nansman Dergisi, 65, s.118-136.
• Albayrak, Y.E. ve Erkut, H. (2005), “Banka Performans Değerlendirmede Analitik Hiyerarşi Süreç Yaklaşımı” İTÜ Dergis,. 4(6), s.47-58.
• Aykaç Alp, E. (2010), Türkiye’de Turizm Sektörünün Tarihsel Gelişimi ve Turizm Talebi İle Hizmet Sektörü Arasındaki İlişkinin Analizi,” Tarihi, Siyasi, Sosyal Gelişmelerin Işığında Türkiye Ekonomisi 1908-2008. İstanbul: Ekin Yayınevi, Şubat 2010.
• Aynur Canki, A. (2014), Finansal Performans Ölçümünde Sermaye Yapısının Etkisinin Değerlendirilmesi: Borsa İstanbul’da Bir Uygulama, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
• Bahar, O. (2006), “Turizm Sektörünün Türkiye’nin Ekonomik Büyümesi Üzerindeki Etkisi: VAR Analizi Yaklaşımı”, Yönetim ve Ekonomi, 13(2), s.137-150.
• Balaguer, J. ve Cantavell-Jorda, M. (2002), “Tourism as a Long-run Growth Factor: The Spanish Case”, Applied Economics, 34(7), s.877-884.
• Brau, R., Lanza A. ve Pigliaru F. (2003), “How Fast Are the Tourism Countries Growing? The Cross-country Evidence”, FEEM Working Paper No. 85.2003.
• Chen, L.Y. ve Wang, T.C. (2009), “Optimizing Partners’ Choice in IS/IT Outsourcing Projects: The Strategic Decision of Fuzzy VIKOR”, Int. J. Production Economics, 120, s.233–242.
• Cristóbal, J.R.S. (2011), “Multi-Criteria Decision-Making in the Selection of a Renewable Energy Project in Spain: The Vikor Method”, Renewable Energy, 36, s.498-502.
• Croes, R. ve Vanegas, M. (2008), “Cointegration, and Causality between Tourism and Poverty Reduction”, Journal of Travel Research, 47(1), s.94-103.
• Çil Yavuz, N. (2006), “Türkiye’de Turizm Gelirlerinin Ekonomik Büyümeye Etkisinin Testi : Yapısal Kırılma Ve Nedensellik Analizi”, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 7 (2), s.162-171.
• Çoban, O. ve Özcan, C. (2013), “Türkiye’de Turizm Gelirleri-Ekonomik Büyüme İlişkisi: Nedensellik Analizi (1963-2010)”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 8(1), s.243-261.
• Demircanlı, B. ve Kundakcı, N. (2015), “Futbolcu Transferinin Ahp ve Vıkor Yöntemlerine Dayalı Bütünleşik Yaklaşım ile Değerlendirilmesi”, Dokuz Eylül Üniversitesi İİBF Dergisi, 30(2), s.105-129.
• Dinçer, H. ve Görener A. (2011), “Analitik Hiyerarşi Süreci ve Vıkor Tekniği İle Dinamik Performans Analizi: Bankacılık Sektöründe Bir Uygulama”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19, s.109-127.
• Drıtsakıs, N. (2004), “Tourism as a Long-Run Economic Growth Factor: An Empirical Investigation For Greece Using Causality Analysis”, Tourism Economics, 10 (3), s.305-316.
• Dündar, S. (2008), “Ders Seçiminde Analitik Hiyerarşi Proses Uygulaması”, Süleyman Demirel Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 13(2), s.217-226.
• Elıas, S. ve Proença, S. (2008), “Tourism As An Alternative Source Of Regional Growth İn Portugal: A Panel Data Analysis at NUTS II and III levels”, Portuguese Economic Journal, 7(1), s.43-61.
• Fayıssa, B. Nsıah, C. ve Tadesse, B. (2008), “The Impact of Tourism on the Economic Growth and Development of Africa”, Tourism Economics, 14(4), s.807-818.
• Gökdemir, L. ve Durdu, K. (2007), “Economic Significance of Tourism In The Economic Growth of Turkey”. Revista Tinerilor Economisti (The Young Economists Journal), 1-7, s.169-176.
• Gündüz, L. ve Hatemi-J,A. (2005), “Is the Tourism-Led Growth Hypothesis Valid For Turkey?”, Applied Economics Letters, 12(8), s.499-504.
• Kabakçı, Y. (2008), “Sermaye Yapısı İle İşletme Performansı Arasındaki İlişki: Gıda Sektöründe Bir Uygulama”, Ege Akademik Bakış Dergisi, 8(1), s.167-182.
• Kapar, K. (2013), “Bir Üretim İşletmesinde Analitik Hiyerarşi Süreci İle Tedarikçi Seçimi”, Dokuz Eylül Üniversitesi İİBF Dergis,. 28(1), s.197-231.
• Karaatlı, M. ve Ömürbeki, N. (2012), “Turizm İşletmeleri İçin AHP Temelli Bulanık TOPSIS Yönetimi ile Tur Operatörü Seçimi”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,. 14(2), s.53-70.
• Karaman, R. (2009), “İşletmelerde Performans Ölçümünün Önemi Ve Modern Bir Performans Ölçme Aracı Olarak Balanced Scorecard”, Selçuk Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 16, s.411-427.
• Khalıl, S., Kakar, M. K. ve Walıullah (2007), “Role of Tourism in Economic Growth: Emprical Evidence from Pakistan Economy”, The Pakistan Development Rewiew, 46(4), s.985-995.
• Kım S. ve Song, H. (1998), “Analysis of Tourism Demand in South Korea: A Cointegratin and Error Correction Approach”, Tourism Analysis, 3, s.25-41.
• Lathıras, P. ve Sırıopoulos, C. (1998), “The Demand For Tourism to Greece: A Cointegration Approach”, Tourism Economics, 4, s.171-185.
• Lee, C-C ve Chun-Pıng C. (2008), “Tourism Development and Economic Growth: A Closer Look at Panels”, Tourism Management, 29(1), s.180-192.
• Maniyaa K.D., Bhatt M.G. (2011), “A Multi-Attribute Selection of Automated Guided Vehicle Using The AHP/M-GRA Tecnique”, International Journal of Production Research, 49, (20), s.6107-6124.
• Oh, C-O. (2005), “The Contribution of Tourism Development to Economic Growth in The Korean Economy”, Tourism Management, 26, s.39-44.
• Opricovic, S. ve Tzeng, G.H. (2004), “Compromise Solution By MCDM Methods: A Comparative Analysis of VIKOR and TOPSIS”, European Journal of Operational Research, 156, s.445–455.
• Opricovic, S. ve Tzeng, G.H. (2007), “Extended VIKOR Method in Comparison with Outranking Methods”, European Journal of Operational Research,. 178, s.514–529.
• Paksoy, S. (2015), “Ülke Göstergelerinin Vikor Yöntemi İle Değerlendirilmesi”, Çukurova Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Dergisi, 11, s.153-169.
• Peker, İ. ve Baki, B. (2011), “Gri İlişkisel Analiz Yöntemiyle Türk Sigortacılık Sektöründe Performans Ölçümü”, Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 3(7), s.1-17.
• Saaty, T.L. (1986), “Axiomatic Foundation of the Analytic Hierarchy Process”, Management Science, 32 (7), s.841-855.
• Saaty, T.L.(1980), The Analytic Hierarchy Process, McGraw-Hill, New York.
• Soba, M. (2012), “Üniversite Öğrencilerinin Performanslarının Akademisyenler Tarafından Analitik Hiyerarşi Süreci ile Değerlendirilmesi (Uşak Üniversitesi Örneği)”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11(42), s.368-381.
• Tayyar, N. ve Arslan, P. (2013), “Hazır Giyim Sektöründe En İyi Fason İşletme Seçimi İçin AHP ve VIKOR Yöntemlerinin Kullanılması”, CBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1),s. 340-358.
• Tosun, C. (1999), “An Analysis of Contributions International Inbound tourism to the Turkish Economy”, Tourism Economics, 5, s.217- 250.
• Türkmen, S.Y. ve Çağıl, G. (2012), “İMKB’ye Kote Bilişim Sektörü Şirketlerinin Finansal Performanslarının TOPSIS Yöntemi ile Değerlendirilmesi”, Maliye Finans Yazılar,. 26(95), s.59-78.
• Tzeng, G.H., Lina, C.W. ve Opricovic, S. (2005), “Multi-Criteria Analysis of Alternative-fuel Buses for PublicTransportation”, Energy Policy. 33, s.1373–1383.
• Uygurtürk H. ve Korkmaz T. (2012), “Finansal Perfor¬mansın TOPSIS Çok Kriterli Karar Verme Yönte¬mi İle Belirlenmesi: Ana Metal Sanayi İşletmeleri Üzerine Bir Uygulama”, Eskişehir Osmangazi Üni¬versitesi İİBF Dergisi,. 7(2), s.95-115.
• Uygurtürk, H. ve Uygurtürk, H. (2014), “Bütünleşik Ahs-Vıkor Yöntemi İle Otel Seçimi Hotel Selection Using Integrated Ahp-Vıkor Method”, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(2), s.103-117.
• Yurdakul, M. ve İç, Y.T. (2003), “Türk Otomotiv Firmalarının Performans Ölçümü ve Analizine Yönelik TOPSIS Yöntemini Kullanan Bir Örnek Çalışma”, Gazi Uni. Muh. Mim. Fak. Dergisi, 18(1), s.1-18.
• Yüksel, İ. ve Akın, A. (2006), “Analitik Hiyerarşi Proses Yöntemiyle İşletmelerde Strateji Belirleme”, Doğuş Üniversitesi Dergisi,. 7(2), s.254-268.